۳- شبکه­شهری، با کنترل جمعیت و موج مهاجرت، کنترل حجم سرمایه ­گذاری و به تبع آن ­تمرکز­زدایی فعالیت برای استقرار به تعادل می­رسد.

۳-۱-۳- تعریف عملیاتی متغیرهای تحقیق
از آن­جایی که تحلیل شبکه­شهری از دو سلسله­مراتب جمعیتی و عملکردی نشأت می­گیرد برای عملیاتی کردن متغیرها در بخش جمعیتی از آمار مربوط به جمعیت شهرهای خراسان رضوی طی سال­های ۱۳۳۵ تا ۱۳۹۰ مورد استفاده قرار می­گیرد؛ متغیرهای مورد بررسی در این بخش، جمعیت شهرها می­باشد. در بخش سلسله­مراتب عملکردی با توجه به تعریف نظری آن از شاخص­ های زیر استفاده می­گردد:
۱- جمعیت شهری: در این شاخص جمعیت شهرهای استان خراسان رضوی بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ مبنای عمل قرار گرفته است.
۲- تعداد خانوار شهری: در این شاخص تعداد خانوار شهرهای استان خراسان رضوی بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۹۰ مورد توجه قرار گرفته است.
۳- معکوس بعد خانوار: با توجه به اینکه بعد خانوار شاخصی منفی محسوب می­ شود در این شاخص معکوس بعد خانوار که از حاصل تقسیم تعداد خانوار بر جمعیت هر شهر به دست می ­آید مبنای عمل قرار گرفته است.
۴- نسبت جمعیت شهر به کل جمعیت شهرستان تابعه: در این شاخص نسبت جمعیت هر شهر به جمعیت کل شهرستانی که شهر در آن قرار گرفته است محاسبه شده است.
۵- نرخ رشد جمعیت شهری ۱۳۸۵- ۱۳۹۰: در این شاخص نرخ رشد جمعیت هر شهر در بازه زمانی ۵ ساله از سال ۱۳۸۵- ۱۳۹۰ با بهره گرفتن از فرمول رشد نمایی مورد محاسبه قرار گرفته است.
۶- تراکم جمعیت: حاصل تقسیم جمعیت هر یک از شهرهای استان خراسان رضوی به مساحت همان شهر.

1. 1. نرخ باسوادی کل: این شاخص حاصل تقسیم کل جمعیت باسواد بر کل جمعیت هر شهر می­باشد.

۸- نرخ باسوادی زنان: این شاخص حاصل تقسیم جمعیت باسواد زن بر جمعیت زن هر شهر می­باشد.
۹- نسبت پروانه ساختمانی صادرشده به تعداد خانوار: این شاخص حاصل تقسیم تعداد پروانه ساختمانی صادرشده بر تعداد خانوار هر شهر می­باشد.
۱۰- سرانه فضای سبز شهری: این شاخص از حاصل تقسیم مساحت فضای سبز شهری به جمعیت هر شهر به دست آمده است.
۱۱- شاخص خدمات شهری: این شاخص با بهره گرفتن از روش شاخص مرکزیت و با در نظر گرفتن تعداد کشتارگاه، ایستگاه آتش­نشانی، میدان میوه و تره بار، توالت، حمام، گورستان و پارک عمومی در هر شهر با بهره گرفتن از نتایج سالنامه آماری به دست آمده است.
۱۲- معکوس درآمد سرانه: حاصل تقسیم جمعیت شهر به بودجه عمرانی سال همان شهر در سال ۱۳۹۰٫
۱۳- درصد کل شاغلین: حاصل تقسیم جمع شاغلین به کل جمعیت سال ۱۳۹۰ و در نهایت ضربدر ۱۰۰٫
۱۴- درصد کل شاغلین در بخش صنعت: از تقسیم تعداد شاغلین در بخش صنعت بر کل شاغلین ضربدر ۱۰۰، این شاخص به دست آمده است.
۱۵- درصد کل شاغلین در بخش خدمات: این شاخص از حاصل تقسیم تعداد شاغلین در بخش خدمات به کل شاغلین در سال ۱۳۹۰، ضربدر ۱۰۰ به دست آمده است.
۱۶- درصد کل شاغلین در فعالیت­های نامشخص: در این شاخص تعداد شاغلین در فعایت­های نامشخص تقسیم بر کل شاغلین در سال ۱۳۹۰ شده است و حاصل در ۱۰۰ ضرب شده است.
در بخش دوم تعریف عملیاتی تعادل فضایی، از ۶ مولفه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، طبیعی، زیربنایی استفاده کردیم که با توجه به تعریف نظری که از تعادل فضایی داشتیم، همچنین عواملی که در هر یک از این مولفه­ها در عدم تعادل فضایی نقش داشته اند آورده شده است:
جدول ۳-۱ عوامل سیاسی

جدول ۳-۲ عوامل طبیعی