جدید ترین درمان برای کودکان ADHD آموزش نوروفیدبک می‌باشد، نوروفیدبک، نوعی رویکرد توانبخشی در درمان است، و هدف آن، بهنجار سازی پایدار ADHD-ADD است ( بارابار ،۱۹۹۶ ) . و هدف آن بهنجار سازی پایدار رفتار بدون وابستگی مداوم به داروها یا رفتاردرمانی است. نوروفیدبک، یک سیستم در مان جامع است که مستقیما” برروی کار مغز کار می‌کند.هر کدام از ما تعداد بیشماری نورون در مغزمان داریم . امواج مغزی با فعالیت و عدم فعالیت الکتریکی نورون ها در ارتباط هستند سیکل آن ها بار ها ‌و بارها بالا و پایین می رود . بلافاصله زمانی که سیکل امواج مغزی مراجع ‌بر اساس الگوی تعریف شده حرکت کند باز خورد دریافت می‌کند . در نوروفیدبک صنسورهایی که الکترود نامیده می‌شوند برروی پوست سر بیمار قرار می گیرند . این سنسورها فعالیت الکتریکی مغز فرد را ثبت و در غالب منحنی های امواج مغزی ویا در اغلب موارد به شکل شبیه سازی شده در قالب یک بازی کامپیوتری یا فیلم ویدیویی ، به او نشان داده می شود. در این حالت فیلم یا هدایت بازی کامپیوتری بدون استفاده از دست تنها با امواج مغزی شخص انجام می شود. ‌به این شکل فرد با دیدن پیشرفت یا توقف بازی و گرفتن پاداش یا از دست دادن امتیاز یاتغییراتی که درصدا یا پحش فیلم به وجود می‌آید ، پی به شرایط مطلوب یا نامطلوب امواج مغزی خود برده و سعی می‌کند تا با هدایت فیلم ، وضعیت تولید امواج مغزی خودرا اصلاح کند . مثلا” اگر قراراست فرد موج تتا ی خودرا کاهش دهد بازی در صورتی پیش می رود که موج تتا از یک حد مشخص شده ای کمتر باشد.

۵۱

نوروفیدبک یک فرایند آموزشی است که درآن مغز خود تنظیمی را فرا می‌گیرد. نورولوژیک اساس این اختلال را می پذیرد. با عنایت ‌به این که کودکان، نوجوانان یا بزرگسالان مبتلا به اختلال بیش فعالی – نقص توجه ، در مقایسه با افراد نرمال، فعالیت امواج مغزی آهسته تتا بیشتر و فعالیت بتای کم تر ی دارند ، نوروفیدبک به دنبال آن است تا به بیماران آموزش دهد واکنش های امواج مغزی خود را نسبت به محر کها، بهنجار سازند ( مان ، لوبار، زیمر من ، میلر ، ۱۹۹۲ ، لوبار ،۲۰۰۳).

از زمان اولین گزارشات از درمان اختلال بیش فعالی با نقص توجه (ADHD ) از طریق نوروفیدبک ‌در سال‌ ۱۹۷۶ ، در مطالعات بسیاری به بررسی و تحقیق درباره اثرات نوروفیدبک بر نشانه ها ی مختلف ADHD اعم از بی توجهی ، بیش فعالی و تکانش پذیری پرداخته‌اند این روش همچنین مورد استفاده اطباء بسیاری قرار گرفته است ولی میزان تاثیر گذاری این درمان ‌بر مبنای‌ شواهد- هنوز مشخص نیست . لوبار ، اظهار می‌دارد که فرضیه اصلی این زیربنایی استفاده از نوروفیدبک در درمان ADHD این عبارت است : کودکان ADD و ADHD با کارکرد عصبی زیستی به ویژه در سطح کورتیکال و عمدتاً کارکرد لوب پری فرونتال همراه است ، و اگر چه این نقص زیربنایی عصب شناختی قابل اصلاح است،

کودکان مبتلا به ADHD/ADD خواهند توانست راهبردها وپارادیم هایی را نشان بدهند که کودکان بدون ADHD/ADD از قبل دارا بوده اند.

منشاء سیگنال‌های مغزی

تخلیه یک نورون یا یک فیبر عصبی از واحد پوست سر قابل ثبت. بجای آن باید به طور همزمان هزاران ویا حتی میلیون‌ها نورون یا فیبر ، تخلیه شوند و فقط در این حالت است که پتانسیل های نورون ها و یافیبرها بخاطر اثر برهمزمانی به اندازه ای می‌رسند که قابل ثبت باشند. بدین ترتیب شدت امواج مغزی ثبت شده از پوست سربا تعدادنورون ها یا فیبرهایی که به طور همزمان تخلیه می‌شوند ، تعیین می‌گردد. . در واقع سیگنال‌های عصبی غیر هزمان اثر همدیگر را خنثی می‌کنند(هنریش اچ ; گوین لبن اچ ، ۲۰۰۶ ). در هنگام بسته بودن چشم ها تخلیه همزمان نورون های زیادی در قشر مغز با فرکانس ۱۳ هرتز امواج آلفا را تولید می‌کنند و این امواج برطرح EEG فرد غالب می‌شوند .

۵۲

. اما وقتی که چشم ها باز می‌شوند فعالیت برخی نواحی مغز شدیداً” افزایش یافته و همزمانی سیگناله در فرکانس ۱۳ هرتز ازبین می رود . در این شرایط همزمانی سیگنالها در فرکانس دیگری ، مثلا” بتا بر قرار می شود . وحالا امواج بتا در EEG ثبت می‌شوند . فعالیت قشری ثبت شده در EEG را به ساختارهای زیرین قشر مغز بویژه تالاموس نسبت داده‌اند(هنریش اچ; گوین لبن اچ ، ۲۰۰۶ ). اگر ارتباط قشر مغز با تلاموس قطع شود ، امواج آلفا به وجود نمی آیند . احتمالا” تحریک لایه غیر اختصاصی هسته‌های احاطه کننده تالاموس و یا هسته‌های عمیق تالاموس ، موجب بروز امواج آلفا می‌شوند . . برخی معتقدند که امواج آلفا از یک نوسان فیدبکی خود بخودی در سیستم تالاموس – قشری منتشر می‌شوند و همین نوسان موجب دوره ای بودن امواج آلفا وهم فعال شدن همزمان میلیون‌ها نورون قشری در جریان هر موج می شود(ورنون دی جی،۲۰۰۶ ). قطع ارتباط قشر مغز با تالاموس موجب بروز موج دلتا می شود. این موضوع بیان می‌کند که احتمالا” مکانیسم های هماهنگ کننده ای در نورون های قشری وجود دارند که به طور کامل از سازمان های تحتانی مغز مستقل هستند.

منشاء امواج بتا و تتا ، نا شناخته اند ولی احتمال می‌دهند که این امواج نیز مسیرهای دو جانبه ای در قسمت های عمیق تالاموس ویا راه هایی رفت وبرگشتی بین قشر مغز و تالاموس داشته باشند (فیروز ابادی ، ۱۳۸۸).

امواج مغزی و کارکردهای آن

موج آلفا

در زمان آرامش ۱و فعالیت بسزایی دارد. فرکانس ریتم آلفا بین هشت تا چهارده سیکل در ثانیه و دامنه آن در حدود پنجاه میکروولت است . این ریتم هنگامی ثبت می شود که فرد در حالت استراحت کافی به سر می‌برد و محرک‌های حسی شدید در او اثر نکنند. برای ثبت این منحنی ها فردرا درمحیط آرامی قرارداده نور محیط راکاهش می‌دهند یا از فرد می خواهند تا چشمهای خودرا ببندد. دامنه ریتم آلفا در برخی بیماران مانند صرع و هیدروسفالی ۲ از منحنیحای طبیعی بیشتر است . این امواج با تحریکاتی که از بخش تورینه ای تالاموس به قشر مخ میرسندمربوط است وقطع ارتباط تالاموس با قشرمخ باعث از بین رفتن آن ها می شود.

۵۳

مواج آلفا۱ به طور گسترده ای برای کار برروی حالت مراقبه وتوجه و حافظه مورد مطالعه قرار گرفتند . به طور کلی بنظر می‌رسد این امواج فعالیت های منطقی از مغزکه برای تمرکز برروی محرک استفاده نمیشوند را سرکوب می‌کنند . به عبارت دیگر ، اگر برای فردی یک محرک بصری ایجاد شود. در نواحی مختص حس لامسه و شنوایی افزایش فعالیت آلفا مشاهده می شود. در اسکن حافظه ، ‌جایی که لیستی از کلمات حفظ می شود مشاهده شده است . همچنین امواج الفا با زمانی که از فرد خواسته می شود که به یک محرک خاص را پیش‌بینی کند در ارتباط هستند . از دو تحقیق انجام شده اخیر نمونه های به دست آمدهکه نشان می‌دهد زمانی که برای فرد به جای محرک بصری ، محرک شنوایی ارائه می شود ، قدرت آلفا سرتاسر قشر مغز به میزان زیادی افزایش می‌یابد. چنین اثری نیز در امور بصری مشاهده شده است . این اثر در سرتاسر قشر مغز با دقت کامل رخ ‌می دهد که نشان دهنده حواس پرتی در زمینه بصری است (فوکس، ۱۹۹۸ ) و۰فر، ۲۰۰۱ ) .