در تجربه­ این دو گروه از تبدیل­خواهان مشارکت­کنندگاهی بودند که «تمایز»ها و «تفاوت»های آنان، چندان با واکنش منفی خانواده و اطرافیان در کودکی مواجه نبوده بلکه در برخی وجوه با استقبال خانواده نیز مواجه بوده است. فارغ از این­که بعدها در بزرگسالی چه واکنشی از سوی خانواده و اطرافیان نسبت به این مساله ابراز شده (واکنش منفی شدید در مشارکت­کننده­ MtF شماره­ ۵ و عدم واکنش در تجربه­ تبدیل­خواه FtM شماره­ی۱۲). این مساله در کودکی اینان چندان چالش­برانگیز نبوده و جدی گرفته تصور نمیشده. این جدی تلقی نشدن در تجربه­ سایر تبدیل­خواهان نیز دیده می­ شود (مشارکت­کنندگان شماره­ ۲، ۴، ۵، ۱۱،‌۱۰،‌۷، ۸) زیرا تصور عمومی بر این است که «بزرگ شدن» درست می­ شود و این رفتارها چندان عمیق نیست.
۴-۳ تم اصلی دوم: تجربه­ آزار جنسی و تجاوز
در این تم به بررسی ابعاد «ابژه­بودگی جنسی» در تجربه­ تبدیل­خواهان پرداخته شده است. در همه جوامع زن­ها و همین­طور کودکان در معرض تجاوز افراد سوءاستفاده­گر قرار دارند. اما تبدیل­خواهان جنسی MtF، که در این تم روی سخن ما هستند نیز با وجود فیزیک و اندام مردانه (قبل از عمل تغییر جنسیت) نیز از این قائده مستثنی نیستند. و تجاوز را در تجربه­ این گروه از تبدیل­خواهان به وضوح می­توان مشاهده کرد. این­که اینان چرا در معرض تجاوز هستند را شاید بتوان به مفعول بودنشان نسبت داد. اما سوالی که همواره در طول مرور این تم ذهن پژوهشگر را به خود مشغول کرده و در واقع یکی از جهت­های اصلی این پایان نامه می­باشد، این حقیقت بود که چرا با وجود قدرت مردانه­ای که در این افراد وجو دارد و مسلما در بسیاری از موارد قدرت مقاومت کردن در مقابل تجاوزگران را دارند، آنقدر بی­دفاع عمل کرده و خود را به دست تجاوزگران می­سپارند؟!
جدول شماره­ ۴-۲ تم اصلی دوم: تجربه­ آزار جنسی و تجاوز

کد ۲۱۱: تجاوز (Rape)
مشارکت­کننده­ ی شماره­ ۴:
«بارها مورد تعرض قرار گرفتم. به زور خفتم می­ کنند. به من خیلی تجاوز شده. خیلی مورد آزار و اذیت جنسی قرار گرفتم».
کد ۲۲۱: واکنش شدید نسبت به هرگونه تلاش مردان برای تماس جنسی
مشارکت­کننده­ ی شماره­ ۹:
«من خداروشکر انقدر از نظر بنیه قوی بودم که کسی جرات نمی­کرده بهم نزدیک شه. شده بود اون موقع­ها که با پوشش دخترونه بودم کسی بخواد بهم نزدیک شه ولی خب نهایتا با کتک­کاری و جیم شدنِ من تموم می­شد. خوشبختانه مورد سوءاستفاده­ی کسی قرار نگرفتم».
مشارکت­کننده­ ی شماره­ ۱۱:
«من هیچ­وقت فکر یه پسر تو سرم نبود. هیچ­وقت با هیچ پسری نبودم و هیچ­وقت هم به هیچ پسری اجازه ندادم که از حد خودش تجاوز کنه. هیچ مردی به من حتی دستم نزده. خیلی پسر بود که می­خواست با من دوست بشه ولی من تمایل نداشتم. ازونجایی هم که تمایل نداشتم هیچ دوست پسری نداشتم».

• • بررسی و تحلیل تم و مقایسه­ دو گروه مبتنی بر سیطره­ی جنسیت (۲۱۱ و ۲۲۱)

تجربه­ تجاوز به معنای دقیق کلمه یعنی مجبور کردن به رابطه­ جنسی از طریق اعمال زور، تهدید، و یا هرگونه برقراری رابطه­ جنسی بدون رضایت شخص، دیده می­ شود. جالب اینکه در خصوص تبدیل­خواهان FtM چنین چیزی از سوی مشارکت­کنندگان گزارش نشده. یعنی هیچ زنی قصد تجاوز و سوءاستفاده­ی جنسی از اینان را نداشته و جالب­تر اینکه با توجه به وجود «پسر درونِ» این گروه از تبدیل­خواهان، مردان/ پسران نیز مجال هیچ­گونه نزدیک شدن با اینان را نمی­یافته­اند زیرا عموما با واکنش­های شدید از قبیل کتک زدن فرد متجاوز و یا تهدید وی همراه بوده است.
این یافته دربردارنده­ی حقایق مهمی در خصوص «ماهیتِ مردانه­ی تجاوز» است. به بیان دیگر، هر دو گروه از تبدیل­خواهان، مردان را مخاطب تجاوز خود خطاب می­ کنند و انفعال در برابر میل به تجاوز، واجد معنایی زنانه قلمداد می­ شود؛ تبدیل­خواهان MtF که از درون خود را زن می­دانند، مخاطب جدی این مساله هستند و همواره مورد تهدیدِ چنین پدیده­ای قرار دارند، اما ماهیت مبارزه­جو و پرخاشگر «مرد درون» تبدیل­خواهان FtM، آنان را از بروز چنین پدیده­ای مصون می­دارد.

نتیجه این که معلمان باید از پیش داوری بویژه از نوع منفی آن بپرهیزند، زیرا خود این امر منجر به شکست او خواهد شد.
شرایط فیزیکی کلاس :
دمای مناسب یکی از ضروریات یک کلاس درس است و در غیر این صورت می تواند به عنوان یک متغیر مزاحم مانع توجه دانش آموزان به معلم و درس شود . بنابراین یک کلاس درس باید از دمای مناسب در فصول سال بهره مند باشد . اگر فضای کلاس برای نشستن و راه رفتن مناسب نباشد، نور کافی نداشته باشد و یا تابلوی کلاس طوری نصب شده باشد که همه به راحتی نتوانند از آن استفاده کنند ، منجر به افت آموزشی خواهد شد . در مورد نقش تراکم کلاس ( تعداد دانش آموزان کلاس ) مطالعات نشان می دهد که در کلاس های کم تراکم ، موفقیت دانش آموزان بیشتر نیست ، مگر آنکه کلاس کمتر از ۱۵ نفر باشد که در این صورت امکان آموزش انفرادی فراهم می شود . همچنین می توان اظهار داشت که میزان پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در کشورهای صنعتی در کلاس های بیشتر از ۴۵ نفر و در کشورهای در حال توسعه در کلاس های بیش از ۵۵ نفر کاهش می یابد . جالب توجه است که در مقایسه تطبیقی انجام شده بین دانش آموزان پایه پنجم ۱۵ کشور ، کره با تراکم ۶۰ نفر در کلاس و ژاپن با ۴۲ دانش آموز در کلاس ، رتبه اول را به دست آورده اند . بنابراین آنچه در پیشرفت دانش آموزان نقش مهمی ایفا می کند ، تراکم کلاس نیست بلکه مهمتر از آن ، چیزی است که در کلاس اتفاق می افتد . در مورد کلاس های با تراکم بیش از ۶۰ دانش آموز هیچ مطالعه ای در دسترس نیست و به نظر می رسد که عدد ۶۰ را بتوان به عنوان تراکم حداکثر به حساب آورد ، مشروط برآنکه اتاق درس به اندازه کافی باشد و معلم قبلا” با شیوه تدریس در این گونه شرایط آشنا شده باشد .

تعویض مکرر معلمان:
جابه جایی معلمان در طول سال تحصیلی و ناتوانی بعضی دانش آموزان به منظور سازگاری با روش تدریس و خصوصیات معلم ممکن است بویژه در مقاطع آموزشی پایین تر، منجر به افت تحصیلی شود.
ارزیابی نادرست معلمان از عملکرد دانش آموزان ، کنترل نامناسب کلاس از سوی معلم ، فقدان وسایل کمک آموزشی ، کمبود کتب درسی ، عدم همکاری و ارتباط بین اولیا و مدرسه ، عدم وجود نظم و انضباط در کلاس و مدرسه و کمبود فضاهای آموزشی از دیگر علل موثر در افت تحصیلی دانش آموزان هستند
کیفیت پایین امکانات آموزشی:
کمبود و کیفیت پایین امکانات آموزشی نه تنها در افت تحصیلی تاثیر دارد بلکه به خاطر اینکه وجود امکانات کافی و مناسب آموزشی مکمل تلاشهای معلم در آموزش و ارتقاءکارایی او دارد. وقتی سازمانهای آموزشی از امکانات آموزشی لازم برخوردار نباشند تلاشهای دانش آموزان به همراه کادرهای آموزشی و تربیتی ره به جایی نبرده و موجب به هدر رفتن زحمات چندین ساله آنها خواهند شد. کمبود مدارس و فضاهای آمزشی ، کمبود امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی ،هر کدغام به نحوی در کیفیت آموزش تاثیر دارند و زمینه را برای افت تحصیلی آماده می سازند. علاوه بر آنها نامناسب بودن ساختمانهای اختصاص یافته به مدارس نیز علتی از علل می باشد .طبق آمار و تحقیقات به عمل آمده سه استان ،یزد،کرمان و اصفهان که از نظر ساختمانهای آموزشی نسبت به سایر استانها در وضعیت بهتری قرار دارند درصد قبولی بالاتری را به خود اختصاص داده اند که مؤید این علت می باشد. علاوه بر امکانات آموزشی و تفریحی ،حجم زیاد کتابهای درسی نیز به میزان قابل توجهی در میزان افت تحصیلی دخلت دارد . و این موضوع به خصوص در مورد کتابهای نظام جدبد آموزش متوسطه بیشتر صدق می کند. علاوه بر موارد فوق کمبود وسایل کمک آموزشی در مدارس نیز یکی از علل افت تحصیلی در رابطه با امکانات آموزشی می باشد.‍ (بهروش،علی، روزنامه اطلاعات ،۱۳۷۸).
علل افت تحصیلی از نظر گزارشگران یونسکو:
آمارهای موجود در ۲۰ کشور جهان نشان می دهد که نسبت تکرار سالهای تحصیلی در ۴۲ کشور آفریقایی ۱۶ درصد در ۲۴ کشور آمریکای لاتین و جزایر کارائیب ۱۲ درصد و در ۳۲ کشور آسیا و اقیانوسیه ۸ درصد و در ۲۳ کشور منطقه اروپا و شوروی ۲ درصد بوده است و نسبت متوسط همه این نواحی ۱۰ درصد می باشد از این تعداد ۴۲ کشور را از گروه کشورهای در حال توسعه است ۵۹ کشور باقی مانده نسبت افت تحصیلی بین ۱۰ تا ۴۷ درصد دارا می باشند که در کشورهای آسیا و اقیانوسیه بین ۰ تا ۱۸ درصد می باشد(گزارشات یونسکو۱۳۶۵).
فقر مالی
سوء تغذیه
بی سوادی والدین
تجربه اندک معلمین آموزش ندیده که موجب عدم توانایی آنها در امور زیر می شود
تنظیم اوقات کلاس و پیشبرد برنامه های درسی به طور صحیح و موثر
تنظیم ساعات و برنامه های اضافی برای دانش اموزان ضعیف
تشخیص مشکلات و ناراحتیهای کلاس و تلاش برای رفع آنها
شناخت روحیه و رفتار تک تک دانش آموزان
طراحی و تهیه مواد آموزشی از منابع و امکانات
نوآوری در کلاس و ابداع روش های نوین اموزشی
نبودن انگیزه های کاری لازم
وجود معلمین بی علاقه نسبت به حرفه آموزگاری
نبودن حداقل امکانات برای تحصیل
نبودن یا نامناسب بودن مواد آموزش
سهل الوصول نبودن امکانات و مواد آموزشی
بی توجهی جامعه نسبت به فرایند آموزش و برنامه های درسی
بی ارتباط بودن برنامه های مدارس با نیازها ،اولویتها و خواسته های جامعه مهاجرتهای گروهی
عدم توانایی مدرسه در ایجاد محیطی پر تفاهم و نیز برقراری نظام مشاوره و همکاری
بی بهره ماندن دانش اموزان از مشاوره و هدایت تحصیلی توسط مشاورین
بی توجهی نسبت به اصلاح امکانات فیزیکی مدرسه
تفاوتهای مذهبی و فرهنگی و زبانی
شیوه های مقابله با افت تحصیلی :
در سال ۱۹۸۴ دفتر منطقه ای یونسکو با توجه به نتایج مطالعات و تحقیقاتی که در زمینه عدم پیشرفت تحصیلی انجام گرفت با کشورهای هند , نپال , پاکستان ،هندوستان، تایلند و فیلیپین راهبردهایی معرفی کرد تا انها را به منظور جلوگیری از پدیده افت تحصیلی مورد استفاده قرار دهند (توکلی ،مهین ۱۳۷۷).
کلاسهای تابستانی : این طرح ویژه دانش اموزانی اجرا می شود که پیشرفت اندکی از کلاسهای عادی و روزمره مدارس خود نصیبشان شده است.کلاسهای تابستانی در خلال ۵ تا ۶ هفته از ایام تعطیلات تابستانی و هر روز ۳ تا ۴ ساعت برگزار می گردد.
سال تحصیلی قابل انعطاف در هر مدرسه بخصوص در این طرح دوره تحصیلی منظمی در نظر گرفته می شود و برای هر درس ساعات کافی ملحوظ میگردد اما آغاز و پایان سال تحصیلی و ایام تعطیلی مدارس بسته به نیازمندیها و فعالیتهای مربوط به تامین معیشت افراد جامعه تعیین می شود.
برنامه تحصیلی فشرده : در این طرح سال نامه کار مدرسه از ۱۸۰ روز به حداکثر ۱۲۰ روز تقلیل می یابد این تعدیل در برنامه آموزش ایجاب می کند که در زمان کار و برنامه آموزشی نیز تعدیلی صورت گیرد.
برنامه کمک به دانش آموزان : کمک مدرسه به صورت نقدی یا تهیه و در اختیار گذاشتن لوازم مدرسه و نیازمندیهای غذایی دانش آموزان انجام میگیرد این طرح در مورد آن دسته از خانواده های تهیدست در نظر گرفته می شود که فرزندان آنها ،علاقه میل و توانایی ماندن در مدرسه و ادامه تحصیل را دارند.
آموزش در منزل دانش آموز: در این طرح معلم کلاس یا یک معلم دیگر در منزل به ملاقات دانش آموز می رود و در همان جا به او درس می دهد
کلاسهای شیفت عصر : این طرح با تشکیل کلاسهای سه ساعته که از ساعت ۵/۵ عصر تا ۵/۸ چند روز در هفته برگزار میگردد به اجرا در می آید.
طرح برنامه ویژه برای تقویت دانش آموزان و رفع اشکال انها : این برنامه در برگیرنده دانش آموزان علاقمندی است که تواناییها و نیازمندیهای متفاوتی دارند و برای دانش آموزان دارای توانایی های پایین بیشتر قابل استفاده است.
طرح تشکیل کلاس در همسایگی دانش آموز : این طرح با استقرار در کلاسهای رفع اشکال در خانه معلم و یا هر مکان دیگری که دانش آموزان به آن دسترسی بیشتری دارند اجرا می شود.
طرح دوستان : مشخصه عمده این طرح آن است که از بین دانش اموزانی که معدل بالا دارند و در بین دانش اموزان محبوب هستند فردی بعنوان دوست و همکار دانش آموز ضعیف تر انتخاب می شود این فرد می تواند به دوست آسیب پذیر خود در زمینه درک و دریافت بهتر آموزش های مدرسه یاری رساند.
۱۰ – طرح آموزش ترمیمی (جبران ) علاوه بر موارد فوق طرح جالب توجه دیگر طرح مدرسه سیار است. این طرح از جمله تدابیری است که در برخی از کشورها از جمله فرانسه و بلژیک برای مقابله با افت تحصیلی و ترک تحصیل دانش اموزان و نوجوانان طبقه محروم و بالابردن مشارکت اجتماعی ساکنان آن مناطق به کار گرفته می شود.
مقابله با افت تحصیلی در کشورهای آسیا و اقیانوس آرام :
بررسی مسائل آموزش و پرورش در برخی از کشورهای آسیا و اقیانوس آرام مانند هندوستان ، پاکستان ،بنگلادش، فیلیپین و تایلند از طریق گزارشهای یونسکو نشان می دهد که این کشور ها نیز در زمینه عوامل بازدارنده تحصیلات دانش آموزان با کشور ما مسائل مشترکی دارند .این تحقیقات بخصوص نمودار این واقعیت است که هر جا فقر بیشتر باشد شکست تحصیلی نیز عمیق تر است.
این گزارشها ،راهبردها و اقداماتی که این کشورها برای مبارزه با پدیده افت و ترک تحصیلی انجام داده اند و نتایج موفقیت آمیز و اقدامات انجام شده را منعکس میکنند.برخی از راهبرهای موفقیت آمیز کشورهای آسیا و اقیانوس آرام در زمینه جلوگیری از افت تحصیلی به شرح زیر است:
اقدامات سازمانی : در بین اقدامهای سازمانی ، ارتقاء اتوماتیک دانش آموزان از همه رایج تر است در این روش به دانش آموزان اجازه می دهند بدون گذراندن امتحان به کلاس بالاتر بروند بدیهی است این اقدام با اقدامات تربیتی و برخوردار از مربیان و معلمان با صلاحیت انجام میگیرد.در این روش جای گزینی ارزشیابی مستمر به جای امتحانات روشی برای افزایش قدرت نگهداری مدرسه می باشد.

۵ ـ ۳ : تاریخ سیاسی مصر
مصر تاریخی ۶۰۰۰ ساله دارد و قدیمی‌ترین تمدن سامی را در خود جای داده و محل پیدایش و گسترش ادیان بوده است. پیامبران بسیاری از مصر مبعوث شده و سلسله‌های حکومتی قدرتمندی در این کشور پدید آمده‌اند. مصر در سال ۱۹ هجری قمری آغوش خود را به روی اسلام گشود و سپس در گسترش اسلام، عهده دار نقش‌های مهمی شد. در اوسط قرن چهارم هجری-۳۵۸ ه ق- اولین سلسله اسلامگرا- دولت فاطمی- در این کشور پایه گذاری شد که ۲۰۰ سال- تا روی کار آمدن سلسله ایوبیان در سال ۵۵۲ ه ق-دوام آورد. البته در این زمان قلمرو حاکمیت امرای فاطمی از قاهره - شهری که اولین امیر فاطمی، المعزالدینالله آن را بنا نهاد- شروع شد و شامل کشورهای سودان، تونس، الجزایر، لیبی و مراکش بود.
مصر از نظر تاریخ معاصر، دوره پیوسته‌ای از اشغال خارجی و رژیم دستنشانده را تجربه کرده است. در سال ۱۲۶۱ شمسی انگلیس مصر را از عثمانی جدا کرد و به تصرف خود درآورد و تا سال ۱۳۱۵ یعنی به مدت ۳۳ سال در اشغال خود داشت. البته از سال ۱۳۰۱ علاوه بر اشغال نظامی، یک عنصر وابسته- فؤاد پاشا- تحت عنوان حاکم مصر روی کارآمد و ظاهراً استقلال مصر را به رسمیت شناخت؛ کما اینکه انگلیس از سال ۱۲۹۳ مجوز اشغال را ذیل نام «قیمومت» از جامعه ملل - که بعدها به سازمان ملل کنونی تبدیل شد- دریافت کرد. انگلیس در فاصله سال‌های ۱۳۱۵ تا ۱۳۳۱ حکومت بر مصر را به ملک فاروق واگذار کرد و خود نیز دو شهر کلیدی اسکندریه و بندر پورت سعید را در اختیار گرفت و در همه شئون مصر دخالت کرد.
درسال ۱۳۳۱ در اقدام مشترک «افسران آزاد» و «جماعت اخوانالمسلمون» - که در ایران به عنوان «جمعیت اخوانالمسلمین» شناخته می‌شود- از اختیارات رژیم سلطنتی کاسته شد و کمتر از یک سال بعد، رژیم سلطنتی به «جمهوری عربی مصر» تبدیل شد. مصر از این تاریخ تا نیمه اول دوره ۱۲ ساله حکومت انور سادات از نظر استیلای خارجی، شرایط آزادی را سپری کرد. مصری‌ها در این دوره به آزادسازی «کانال سوئز» از سیطره انگلیس، فرانسه و رژیم صهیونیستی نایل شدند و در جنگ ۱۹۵۶-۱۳۳۵- ضربات سنگینی را به ارتش اسرائیل وارد کردند. مصر دوره عبدالناصر به محور تحرّک عربی تبدیل شد، وحدت مصر و سوریه که دو سال دوام آورد و سپس وحدت مصر و یمن و تشکیل «جمهوری متحده عربی»، اوج این نقش آفرینی در جهان عرب به حساب می‌آمد. در فاصله سال‌های ۱۳۳۵ تا ۱۳۵۰ موج ناسیونالیسم عربی، موقعیت ممتازی را به مصر داد، اما در عین حال این موج همانگونه که به سرعت- ۱۳۳۱ تا ۱۳۳۵- برخاست، به همان سرعت هم پس از مرگ ناصر در سال ۱۳۵۰ فرو نشست.
در دنیای اهل سنت، مصر نخستین جبهه بیداری اسلامی را توسط پیشگامانی همچون: سید جمال، عبده، رشید رضا و اخوانالمسلمین پدید آورده است. دین و سیاست در اندیشه آنان به ویژه در نگاه سید جمال و اخوانی‌ها در هم تنیده بود و تفکیک آنان را از یکدیگر ناممکن می کند. (آقا جانی، ۸۹:۱۳۸۹)
مصر در نیمه دوم قرن بیستم نیز به عنوان محور اعراب مطرح بود. هم اینک مصر پرجمعیت‌ترین کشورعربی و باسوادترین کشور عرب محسوب می‌شود و «جامعه الازهر» مصر کانون اصلی مذهبی- علمی پیروان مذاهب شافعی، مالکی و حنفی است. این بدان معناست که سه پنجم از پیروان دین اسلام که خود نزدیک به یک میلیارد مسلمان را شامل می‌شوند، به این کشور به عنوان «مرجع مذهبی» می‌نگرند.
مصر در عین حال روشنفکرترین کشور عربی هم محسوب می‌شود. معتبرترین رسانه‌های خبری- عربی در این کشور منتشر می‌شوند و مصر از نظر فنی پوشش دهنده تصویری و صوتی بخش عمده افریقا و آسیای جنوب غربی به حساب می‌آید. در میان کشورهای عربی همواره این ملت مصر بوده که حرفی برای گفتن داشته است؛ از اینرو ما شاهد بروز و ظهور شخصیت‌های برجسته‌ای نظیر محمد عبده، شیخ سلیم، شیخ علی عبدالرزاق، سیدقطب، حسن البنا، سعد زغلول و شیخ شلتوت دراین کشور بوده‌ایم.

۵ ـ ۴: راهی برای آغاز تحولات بنیادین درمصر
پیش بینی تحولات عمده در مصر کار دشواری نبود و بسیاری از محقّقین از چندین سال قبل آن را قطعی می‌دانستند. دلیل اصلی این «پیشبینیپذیری»، قطع کامل ارتباط رژیم حسنی مبارک با مردم مصر بود؛ اما خود مبارک گمان می‌کرد اگر هم اعتراضی در جامعه مصر شکل بگیرد، آن قدر گسترده نخواهد بود که دستگاه عریض و طویل امنیتی او قادر به مهار آن نباشد. او حدود یک سال قبل به باراک اوباما گفته بود: «مردم مصر از نظر گرایش‌های مذهبی، صوفی‌اند و انقلابی نیستند.» بنابراین، هیچ جای نگرانی وجود ندارد.
بعضی از تحلیلگران امریکایی هم با تفسیری مذهبی گفته بودند، مذهب در مصرعامل خیزشی سیاسی نمی‌شود. آنان معتقد بودند در کارنامه ۱۰۰ سال اخیر مصر، معدودی از تحولات سیاسی نظیر جنگ ششم اکتبر و ملی کردن کانال سوئز وجود دارد، اما در عین حال دستگاه‌های اطلاعاتی و سیاسی آمریکا که دائماً شرایط جامعه مصر را رصد می‌کردند، اعتقاد داشتند اوضاع مصر «انفجارآمیز است.»
چندی پیش از آغاز تحولات، در یکی از روزنامه‌های مصر نوشته شده بود: «هر توریستی که به مصر می‌آید و جامعه مصر را از نظر سیاسی و اقتصادی می‌بیند، اولین سوالی که به ذهنش می‌رسد این است، چرا این مردم به خیابان‌ها نمی‌ریزند و انقلاب نمی‌کنند؟» البته کمتر از ۴ ماه پس از درج این مطلب، قیام عظیم مردم مصر تا آنجا شعله کشید که مبارک ۱۸ روز پس از آغاز قیام ناچار به فرار شد، اما هنوز هم این سوال وجود دارد: «علت اصلی قیام سهمگین مردم مصر چه بود؟»
در واقع مصری‌ها یک «انقلاب موخَّر» را در ۲۲ بهمن ۸۹ به ثمر رساندند. شرایط مصر از زمان سفرسادات به تلآویو- سال ۱۳۵۴ شمسی- با یک مخمصه بزرگ روبه‌رو شد و به سمت وضعیت انفجاری پیش رفت. اکثر مصری‌ها در آن روز هنوز خاطرات استیلای انگلیس و رژیم وابسته آن- سلطان فاروق - را به یاد داشتند، زیرا تنها ۲۳ سال از سرنگونی نظام وابسته فاروق گذشته بود.
۵ ـ ۵: عزتی که لگدکوب شد
مصر با این فرهنگ و سابقه تاریخی درفاصله سال‌های ۱۳۵۴- زمان سفر سه روزه سادات به تل آویو- تا ۲۲ بهمن ۱۳۸۹ یعنی به مدت ۳۵ سال و در حساس‌ترین شرایط تاریخی جهان اسلام، عملاً به تسخیر آمریکا و رژیم صهیونیستی درآمد. سادات که در سال ۱۳۵۰ و پس از مرگ عبدالناصر قدرت را در مصر به دست گرفت، ابتدا وانمود کرد که از میراث ناصر- که مهم‌ترین بخش آن تلاش او برای محو صهیونیسم و مقابله با نفوذ آمریکا بود- حفاظت می‌کند و راه او را ادامه می‌دهد، از اینرو وقتی در سال ۱۳۵۲ شمسی-۱۹۷۳ میلادی- جنگ مصر علیه رژیم صهیونیستی در شرق صحرای سینا و در مجاورت خلیج عقبه در منتهیالیه شمال دریای سرخ اتفاق افتاد، بسیاری گمان می‌کردند که این نشانه پایمردی او بر مبارزه با اسرائیل است؛ از اینرو جامعه مصر به خصوص ده‌ها هزار رزمنده شهادت‌طلب اخوان‌المسلمین، او را شادمانه همراهی کردند و ضربات بسیاری سنگین و بی‌سابقه‌ای را به رژیم غاصب اسرائیل وارد ساختند که کشته شدن چند هزار نظامی این رژیم و انهدام ده‌ها هواپیمای نظامی و صدها تانک اسرائیلی از جمله آن‌ ها بود؛ اما طولی نکشید که اولین نشانه‌های نفاق و دورویی سادات ظاهر شد.
سادات چند روز پس از انجام موفقیتآمیز جنگ سینا، نیروهای نظامی خود را که به پشت خط استراتژیک «بارلو» نفوذ کرده بودند، به موقعیت‌های قبل از جنگ بازگرداند و زمزمه سازش سرداد.
حدود دو سال بعد تماس‌های محرمانه و در سطوح پایین به سفر سه روزه سادات به تل آویو در سال ۱۳۵۴ منتهی شد و این سفر، سفرمقامات اسرائیلی به قاهره را در پی داشت و در نهایت با صحنهگردانی رئیس‌جمهور وقت آمریکا- جیمی کارتر- به مذاکرات کمپ دیوید- ایالت مریلند - انجامید.
این مذاکرات، مصر را که پیشانی جهان عرب و اسلام در مقابله با رژیم صهیونیستی بود، از فکر تلاش برای آزادی فلسطین دور کرد و بهای این عقبنشینی استراتژیک، تنها خروج نظامیان اسرائیلی از صحرای سینا و منطقه طابا بود. این در حالی بود که صحرای لمیزرع سینا و طابا به جهنمی برای نظامیان اسرائیلی تبدیل شده بود و حجم عظیم نیروهایی که باید صحرای سوزان سینا را حفظ می‌کردند، ضعف زیادی را به اسرائیلی‌ها تحمیل کرده بود.
به هر حال اسرائیل ۱۲ سال پس از اشغال سینا این منطقه را تخلیه کرد، ولی به مصر هم اجازه استقرار نیروی نظامی نداد و اساساً طابا را که مشرف به خلیج عقبه است، منطقه‌ای «حایل» دانست که مصر حتی اجازه تردد در آن را هم ندارد. مصری‌ها پاسخ اقدام خائنانه سادات را با گلوله دادند،
پس از ترور «انور سادات» در ۶ اکتبر ۱۹۸۱ حسنی مبارک که در زمان وی فرماندهی نیروی هوایی مصر را در دست داشت، به ریاست جمهوری مصر رسید و از ۷ اکتبر تا ۱۴ اکتبر مقدمات به قدرت رسیدن وی درحال انجام بود تا اینکه مبارک در ۱۴ اکتبر به طور رسمی به ریاست جمهوری مصر رسید. (سایت خط امام،۱۳۹۲) مبارک نیز راه او را در تحقیر ملت مصر دنبال کرد.
رژیم حسنی مبارک پیش از آنکه مستقر شود وعده داد که به احزاب سیاسی اجازه فعالیت می‌دهد و محدودیت‌های فراوانی را که در دوران ۲۵ ساله ناصر و سادات وجود داشت، از میان بر میدارد؛ از اینرو، مخالفان دوره سادات به گمان اینکه می‌توانند در روندی دموکراتیک به اصلاحات سیاسی دست بزنند، فرصت را مغتنم شمردند، ولی این خوش‌بینی به درازا نکشید، زیرا مبارک ۴ سال پس از روی کار آمدن و زمانی که حزب او نتوانست در انتخابات به اکثریت کرسی‌های مجلس دست یابد، نتایج انتخابات سال ۱۳۶۴ را نپذیرفت و روند استقرار تکحزبی سیاسی دوره ناصر را جایگزین انتخابات کرد.
این در حالی است که براساس اصول ۱ تا ۴ قانون اساسی مصر، حکومت چندین حزبی یکی از سه پایه هویت نظام سیاسی این کشور به حساب می‌آید. دو پایه دیگر آن سوسیالیزم و مردم سالاری است. وقتی مبارک روند دموکراسی را کنار گذاشت، امیدها برای اصلاح قانونی به یأس مبدل شدند و مصر فاقد مجلس قانونگذاری واقعی شد. براساس قانون اساسی مصوب دوره ناصر، مصر دارای دو مجلس (مجلس سفلای مردمی یا «مجلس الشعب» و مجلس علیای مشورتی یا «مجلس الدوله» است. دو سوم اعضای مجلس علیا از سوی مردم و یک سوم آن مستقیماً توسط رئیس جمهور منصوب می‌شوند. این مجلس صرفاً جنبه مشورتی دارد و می‌تواند در مواردی چون: اصلاح یک یا چند اصل قانون اساسی، لوایح مکمل قانون اساسی، برنامه کلان توسعه کشور و قراردادهایی که بر تمامیت ارضی کشور اثر می‌گذارند، به ارائه مشورت بپردازند و تنها در صورتی که این پیشنهادها به تصویب رئیس جمهور برسد، قابل اجرا هستند.
مجلس سفلی که از ۳۵۰ عضو تشکیل می‌شود و ۳۴۰ نفر آن توسط مردم برای ۵ سال انتخاب می‌شوند، می‌تواند در زمینه اداره کشور پیشنهاداتی را ارائه دهد و نیز قوانینی را به تصویب برساند، ولی مصوبات آن برای اجرا و تبدیل شدن به قانون حتماً باید به تأیید رئیس جمهور برسند. درعین حال رئیس جمهور از یک سو می‌تواند شخصاً مستقیماً قانونگذاری کند، بدون آنکه نیازی به جلب موافقت مجلس یا جائی دیگر باشد و از سوی دیگر از حق انحلال این مجلس برخوردار است.
با این وصف کاملاً پیداست که مصر- سال‌های ۱۹۵۲ تا ۲۰۱۱- به معنای واقعی کلمه مجلس قانونگزار و یا قوه‌ای برای نظارت بر عملکرد رئیس جمهور و قوه مجریه نداشته است. جالب‌تر اینکه مجالس مصر حق سوال یا ارزیابی عملکرد وزرا را هم ندارند و اساساً وزرا و نخستوزیر از مجلس رأی اعتماد نمی‌گیرند. براساس قانون، وزرا و معاونان آن باید مستقیماً به رئیس جمهور پاسخ دهند، یعنی کاری به نخست وزیر هم ندارند. رئیس جمهور حتی معاونان وزرا را هم نصب می‌کند. در واقع مصر دوره ناصر، سادات و مبارک از مصر دوره ملک فاروق دیکتاتور مآبانهتر و متمرکزتر بوده است.
با این تصویر به دوره مبارک بیایید، دوره‌ای که عزّت بین المللی مصر از بین رفت و مصر به برده امریکا تبدیل شد، عزّت منطقه‌ای مصر از بین رفت و قربانی همپیمانی با رژیم صهیونیستی شد و این وابستگی‌ها تأثیرات منفی بی‌شماری بر زندگی مردم برجای گذاشت. به همه این‌ها، اختناق روزافزون را هم اضافه کنید. بر این اساس مبارک ۳۰ سال بر مردم حکومت کرد و آشکارا در تلاش بود تا پس از مرگ خود، فرزندش جمال را که به فساد و نوکری مشهور است، بر مردم مصر مسلط کند.
با این توصیفات، همان گونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای در خطبه‌های نماز جمعه ۱۵ بهمن ماه ۱۳۹۰، فرمودند: انقلاب مصر، انقلابی برای احیای عزّت مصر و بازیابی نقش تاریخی و جایگاه واقعی آن در معادلات سیاسی است. در عین حال با توجه به هویت پررنگ و قومی مذهبی مردم این کشور و اعمال روش‌های تحقیر مذهبی توسط رژیم مبارک و نقشی که دین در عزت دادن به جوامع دارد، انقلاب مصر، انقلاب عزتخواهانه دینی است. (آیت الله خامنه‌ای،۱۳۹۰)
۵ ـ ۶: موج اسلام گرایی
تاریخ مصر از آغاز دوره اسلامی با دین عجین بوده و از این مهمتر به یک قطب تعیین کننده در جهان اسلام تبدیل شده است. در عین حال در جریان جنبش عظیم مردم این کشور، بسیاری از تحلیلگران غربی و عربی تلاش کردند تا این انتفاضه با هر هویتی دیده شود الا با «هویت دینی». اولین واژه‌ای که در زبان حسنی مبارک، به باراک اوباما و ملک عبدالله اردن در تعبیر ماهیت قیام مردم چرخید، واژه «نابرابری و فشار اقتصادی» بود.
مبارک یک هفته پیش از آغاز حرکت مردمی مصر و بعد از فرار بن‌علی از تونس، در افتتاحیه اجلاسیه وزرای خارجه کشورهای عضو اتحادیه عرب در قاهره گفت «دامنه بحران اقتصادی در غرب به کشورهای عرب کشیده و به بروز نارضایتی منجر شده و لذا باید برای آن فکری کرد.» پس از آن بعضی از سران کشورهای عربی اعلام کردند که قیمت کالاها را ۳۰ درصد کاهش می‌دهند تا از فشار بر مردم کاسته شود! دستگاه‌های تبلیغی امریکا حرکت مردم مصر را حرکتی فیس‌بوکی و فانتزی! نامیدند و گفتند که جوانان مصری تحت تأثیر رخدادهای تونس به صحنه آمده‌اند و هدفی جز تخلیه انرژی و قدرتنمایی ندارند.
میان تحولات مصر و تونس شباهت‌های قابل توجهی وجود دارد، اول از همه ماهیت رژیم‌های سیاسی پیش از انقلاب است که در قالب دیکتاتوری‌های سلطانی قرارمی گیرند. (Goldstone, 2011)
۵ ـ ۷:مهم‌ترین ویژگی‌های حکومت مبارک
۵ ـ ۷ ـ ۱: فرسودگی حکومت و عدم گردش نخبگان:
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های حکومت مصر که موجب نارضایتی مردم شد، فرسودگی حکومت و عدم گردش نخبگان بود. سه دهه حکومت بلامنازع مبارک بر این کشور، باعث شده بود که اکثر مردم او را مسئول رنج‌ها و مشکلات خود تلقی کنند. بسیاری از نویسندگان، اعم از نویسندگان معروف روزنامه‌های اپوزیسیون یا نویسندگان ناشناس مجلات دانشگاهی کشور، او را علت عقبماندگی و فساد کشور تلقی می‌کردند. مبارک ۸۲ ساله که بسیاری از اوقات خود را در شرم‌الشیخ به دور از آلودگی، جمعیت و احتمالات مخاطرات قاهره سر می‌کرد، نمادی از فرسودگی و کهنسالی حکومت مصر بود که از نظر بسیاری از مردم، برای حل مشکلات جامعه ناکارآمد و بیانرژی به نظر می‌رسید. (Osman, 2010: 186-187)
۵ ـ ۷ ـ ۲: شخصی بودن قدرت :
ویژگی مهم دیگر حکومت مبارک که با گذشت زمان چشمگیرتر به نظر می‌رسید، شخصی بودن قدرت بود، به گونه‌ای که تمام قدرت در شخص مبارک متمرکز شده بود و نهادهای سیاسی از جمله نهاد ریاست جمهوری کارکرد خود را از دست داده بودند. تارک عثمان در این باره می‌گوید: «در دهه اول قرن بیستویکم دیگر نهاد ریاست جمهوری به مانند دوران سادات و ناصر یک مرکز عصبی پرقدرت حکومتی مملو از مشاوران برجسته و روشنفکرانی که با اکثر مراکز فکری جامعه ارتباط دارند، نبود، بلکه نهاد ریاست جمهوری تنها به یک ساختار اجرایی پیرامون شخص رئیس جمهور تقلیل یافته بود. البته اگر این رقیقشدگی با تقویت نهادهای دموکراتیکی مانند پارلمان و هم چنین شکل‌گیری یک تعادل جدید بین ریاست جمهوری و دولت همراه می‌شد، می‌توانست خوشایند باشد. اما چیزی که در مصر اتفاق افتاد، دقیقا برعکس بود، یعنی پارلمان (البته غیر دموکراتیک)، دولت و نهاد ریاست جمهوری همگی به مظاهر گوناگونی از اراده رئیس جمهور تقلیل یافتند نه اینکه ستون‌های یک نظام سیاسی متعادل باشند.» (Osman, 2010: 187-188)
۵ ـ ۷ ـ ۳:دموکراسی ظاهری و سرکوب سیاسی :
وجود نوعی انتخابات رقابتی، محیط سیاسی چند حزبی، وجود دو مجلس سفلی و علیا و آزادی نسبی در جامعه مصر، این امکان را برای رژیم مبارک فراهم می‌کرد که ادعای پیشرفت و توسعه سیاسی کرده و میزانی از خشم توده‌ها را تسکین بخشد. با این حال دموکراسی ظاهری فوق هیچ تهدیدی برای رژیم مبارک نبود. (۲۰۱۰:۱۹۰ Osman,) در واقع ماهیت رقابتی انتخابات در مصر پیش از آنکه محصول فرایند دموکراتیک سازی باشد، یک استراتژی برای حفظ رژیم بود. (Blayde, 2011: 239) و نظام سیاسی مصر در دوران مبارک را می‌توان دموکراسی صوری و کنترلشده تلقی کرد و اقتدارگرایی در این دوران کاملا تداوم یافت. طوری که حکومت مبارک هر گونه چالش بالقوه را سرکوب می‌کرد، سرکوب ناآرامی‌های عمومی، کنترل شدید بر سازمان مدنی و دانشگاهی، برخورد خشن و سرکوب‌گرایانه با جنبش کفایت و همچنین بازداشت گسترده اخوان‌المسلمین، شکنجه و نقض حقوق بشر تنها بخشی از اقدامات سرکوب‌گرایانه حکومت مبارک بود. گذشته از این‌ها، جریاناتی که امکان فعالیت در انتخابات را پیدا می‌کردند نیز با مشکلات زیادی مواجه بودند و عملا حزب دموکراتیک ملی مبارک به روش‌های مختلف پیروزی در انتخابات بدست می‌آورد، از جمله در مواقعی نیروهای امنیتی جلوی ورود رایدهندگان اپوزیسیون به محل اخذ رای را گرفتند و در موارد دیگر تغییر در شمارش آرا و پر کردن صندوق‌ها از رای اتفاق افتاد. (Blayde, 2011:239)
۵ ـ ۷ ـ ۴: اقتدارگرایی مبتنی بر هژمونی حزب حاکم
حکومت مبارک یکی از رژیم‌های اقتدارگرا محسوب می‌شود که برخی از اشکال انتخابات رقابتی را تحمل می‌کرد. بلیدس، حکومت مبارک را در زمره رژیم‌های مبتنی بر هژمونی حزبی همراه با برخی اشکال انتخابات رقابتی قرار می‌دهد. در این رژیم‌ها اگرچه درجه‌ای از رقابت تحمل می‌شود، احزاب سیاسی مختلفی مشغول فعالیت هستند و میزانی از آزادی بیان به چشم می‌خورد، اما عملا یک حزب موقعیت هژمونی را به دست می‌گیرد. (Blayde, 2011: 210-214)
۵ ـ ۷ ـ ۵: سیاست مبارزه با گروه‌های اسلامگرایان
در مصر اقدامات دین‌ستیزانه بسیاری از سوی حکومت‌های موجود صورت گرفت. به عنوان نمونه می‌توان به نظارت و سرکوب احزاب اسلامی خصوصاً اخوان‌المسلمین اشاره نمود. همانند حکومت عبدالناصر و انور سادات، حسنی مبارک نیز از اواخر دهه هشتاد قرن بیستم میلادی تصمیم به کاهش و مبارزه با نفوذ اخوان به طور جدی نمود. در این زمینه فرمانی مبنی بر الحاق همه مساجد زیر نظر وزارت اوقاف مصر صادر شد و سختگیری‌هایی در رابطه با تاسیس سازمان‌های غیردولتی و عضویت در هیات رئیسه آن‌ ها جهت سیطره بر اتحادیه‌ها و سازمان‌های خیریه‌ای که اخوان در آن‌ ها حضور پررنگ داشت، انجام گرفت. سرانجام در تعقیب سیاست محدودسازی فعالیت اخوان از سال ۱۹۹۵ اولین دادگاه‌های نظامی جهت محاکمه و مهار اخوانالمسلمین تشکیل و در کمتر از پنج سال (۱۹۹۵ تا ۲۰۰۰) تعداد آنها به شش دادگاه رسید. (العنانی، ۲۰۱۱)
همچنین رژیم حسنی مبارک در مصر تلاش اخوانالمسلمین برای کسب موقعیت قانونی و تغییر در قوانین محدود کننده انتخاباتی را با دخالت مستقیم ناکام گذاشت در نتیجه اخوانالمسلمین با پیوستن به دیگر گروه‌های مخالف، انتخابات ۱۹۹۰ را تحریم کرد و این امر به آرزوهای آن‌ ها مبنی بر فعالیت درون سیستم سیاسی برای تبدیل آن به یک نظام سیاسی اسلامی پایان داد. دولت مبارک در سال ۱۹۹۵ رهبران و اعضای برجسته اخوان را دستگیر و به زندان محکوم کرد. (دکجمیان، ۱۳۷۷: ۳۲۸)
از اواسط دهه ۱۹۸۰ رژیم مصر وارد یک دوره بیپایان تروریسم و سرکوب گروه‌های مبارز اسلامی شد. اسلام‌گرایان، کلیساهای مسیحی قبطی، شرکت‌های بازرگانی و خانه‌ها، جهانگردهای اسرائیلی، دیپلمات‌های آمریکایی و مقامات امنیتی را هدف قرار دادند. گروه‌های جهادی بر ضد میراث ما قبل اسلامی مصر اعلان جنگ کردند و خواهان نابودی مجسمه ابوالهول، اهرام ثلاثه و دیگر آثار باستانی تمدن فراعنه شدند و آن‌ ها را نشانه بتپرستی دانستند. (همان: ۳۲۹)
در این دوره حجم فشار بر دینداری – حتی دینداری شکلی و شعائری – افزایش یافت ، به گونه‌ای که مساجد پس از هر نمازی بسته می‌شدند و سازمان امنیت کشور، تعیین خطیبان و امامان مساجد در وزارت اوقاف را در انحصار خود داشت و هر کسی که می‌خواست در ماه مبارک رمضان حتی برای یک شب اعتکاف به جا بیاورد، می‌بایست یک کپی از کارت شناسایی خود را به سازمان امنیت کشور می‌داد و بدین ترتیب او در لیست مظنونین قرار می‌گرفت تا هر وقت لازم شود او را بازداشت نمایند. حتی حفظ قرآن در مساجد، فعالیتی ناپسند شمرده می‌شد و مجریان آن به سازمان امنیت کشور فرا خوانده، و با تهدید تشویق و تطمیع روبهرو می‌شدند و گاهی هم برای یک دوره کوتاه یا بلندمدت، ورود آن‌ ها به مساجد ممنوع اعلام می‌شد. به طوریکه، احیای سنت‌های اسلامی و حتی اشکال دینداری از «مکروهات حکومت» قلمداد می‌شد، به گونه‌ای که همسر رئیس جمهور، تحمل دیدن حجاب و زنان محجبه را نداشت و وزارت اوقاف هم کوشش خود را صرف مبارزه با روبنده زنان نمود. (عماره، ۱۳۹۱: ۸۰ و۸۱)
همچنین در چارچوب «بیدینی و الحاد» که در دوران نظام سابق به یک «پدیده فکری» تبدیل شد و سازمان امنیت کشور از چهره‌های آن مراقبت می‌نمود و اینان دارای پروژه‌های فکری بودند که بر خوانندگان تحمیل و بر دانشجویان تلقین می‌کردند، مقولات فلسفه بی‌دینی و عرفی غربی که در قرون ۱۶ و ۱۷ متبلور شد و گسترش یافت، اینبار در مصر منتشر شد. ملحدان مصر، بدون کم‌ترین اضافات یا ابداعاتی از ملحدان اروپا تقلید نمودند و این چیزی نبود، جز تلاش برای انتقال آنچه درباره مسیحیت و یهودیت در غرب گفته شده بود، به جهان اسلام و دنیای عرب. (همان، ۸۳ و ۸۴)
۵ ـ ۷ ـ ۶: سیاست سازش با رژیم صهیونیستی
کشور مصر، که زمانی در خط مقدم جبهه پایداری کشورهای عربی به شمار می‌رفت در دوران سادات و حکومت حسنی مبارک به کشور حافظ منافع رژیم صهیونیستی تبدیل شد و رژیم حسنی مبارک نزدیک به سه دهه مرزهای رفح را به شدت کنترل می‌کرد تا از هرگونه کمکرسانی مردم مصر به مردم غزه جلوگیری کند. قطع ارتباط میان دو جریان اسلامی اخوانالمسلمین مصر و جنبش حماس، بخشی از سیاست‌های رژیم حسنی مبارک بود. از آنجایی که سقوط رژیم مصر به مفهوم سقوط رژیم صهیونیستی تلقی می‌شد لذا آمریکا به شدت تلاش می‌کرد تا از سقوط حسنی مبارک جلوگیری کند. (مهری، ۱۳۸۹) مقام معظم رهبری در خصوص همکاری حکومت حسنی مبارک با رژیم صهیونیستی می‌فرمایند: «مردم مصر مشاهده می‌کردند کسی که در رأس کشورشان قرار دارد، به نیابت اسرائیل، کثیف‌ترین کارها و جنایت‌ها را مرتکب می‌شود. در قضیه‌ی محاصره‌ی غزه، اگر حسنی مبارک با اسرائیل همکاری نمی‌کرد، اسرائیل نمی‌توانست غزه را آن جور زیر فشار قرار دهد و آن جنایت‌ها را مرتکب شود. حسنی مبارک وارد میدان شد، کمک کرد، راه ورود و خروج غزه به مصر را بست. بعد اطلاع پیدا کردند که مردم غزه از زیر کانال زدند، از زیرزمین حرکت می‌کنند. برای اینکه مردم مظلوم غزه دیگر نتوانند این کار را هم انجام دهند، دیوارهای فولادی به ارتفاع سی متر درست کردند، کردند توی زمین، تا راه این کانال‌ها را ببندند! این کارها را حسنی مبارک کرد. خب، ملت مصر دارند این را می‌بینند؛ لذا غرور ملت جریحه‌دار شد. نظیر این در کشورهای دیگر هم وجود دارد.» (آیت الله خامنه‌ای، ۱۳۹۰)
۵ ـ ۷ ـ ۷: فساد گسترده در طبقه حاکم:
بدون شک بارزترین پدیده‌ای که نقش موثری در شکلگیری اعتراضات اخیر مصر داشته، فساد اقتصادی گسترده در میان خانواده مبارک و نخبگان وابسته بوده است. در خصوص فساد خانواده مبارک گفته می‌شود: آن‌ ها بین ۴۰ تا ۷۰ میلیون دلار دارایی داشته و ۳۹ مسؤل بلندپایه یا تجار نزدیک به جمال مبارک هر کدام بیش از یک میلیارد دلار ثروت اندوختند. (Goldstone, 2011) ثروت اندوزی، ارتشا و بهره گیری از رانت‌های حکومتی از جمله ویژگی‌های نمایان حکومت مبارک بود.
گذشته از ویژگی‌های سیاسی فوق، اوضاع اقتصادی اجتماعی مصر نیز چالش‌های این کشور را پیچیده‌تر می‌کرد. بدون شک، رشد سریع جمعیت در سال‌های اخیر که وجود ۴۵ میلیون نفر جوان زیر ۳۵ سال را در این کشور موجب شده، از بارزترین ویژگی‌های مهمی چون بیکاری و فقر را در این کشور ایجاد کرده بود. ناظرانی که به بررسی اوضاع اجتماعی مصر در سال‌های اخیر پرداخته‌اند، بر نهادینه شدن فساد، رشد هولناک میزان جرایم، بی‌اعتنایی عمیق به کرامت انسانی، افول رفتارها و ارزش‌های جامعه و تغییر در نظام ارزشی جامعه که به ویژه در جرایم خشونت‌آمیزی که توسط معلمان، دانش آموزان، تجار و سایر اعضای طبقه متوسط منعکس می‌شود، تاکید کرده‌اند. (Osman, 2010: 196-198) گذشته از این‌ها رشد جمعیت، بیکاری عظیمی را در میان جوانان و به ویژه تحصیل‌کردگان دانشگاهی که به دلیل نواقص ساختار دانشگاهی، تخصص و دانش لازم را در برای جذب در بخش‌های خصوصی به دست نیاورده بودند، ایجاد، و نارضایتی گسترده‌ای را به دنبال داشت. (Osman, 2010:199) در واقع در مصر مانند تونس، افزایش جمعیت و تحصیل‌کردگان دانشگاهی از یک سو و ناتوانی نظام سیاسی در فراهم آوردن امکانات، پتانسیل اعتراضات سیاسی عظیمی را ایجاد کرده بود و جوانان تحصیلکرده و کارگران در مصر در سال‌های قبل نیز اعتراض‌ها و اعتصاب‌هایی را به راه انداخته بودند. (Goldstone, 2011) البته در مصر نیز مانند تونس، رژیم مبارک تلاش‌هایی را برای اصلاحات اقتصادی از جمله خصوصیسازی، آزادسازی تجاری و تشویق سرمایهگذاری‌های خارجی انجام داده بود، اما این اصلاحات در نبود چارچوبی برای روند اصلاح سیاسی مؤثر واقع نیفتاده و فواید آن عمدتا در جیب معدودی از نخبگان وابسته به حکومت سرریز شده بود. (Dadush, masood &Michele, 2011)
به طور کلی، فرسودگی حکومت و عدم گردش نخبگان، شخصی بودن قدرت، سرکوب سیاسی و فساد گسترده، مهم‌ترین ویژگی ساختار سیاسی دوران مبارک محسوب می‌شود که زمینه‌های بحران مشارکت و مشروعیت را فراهم می‌آورد. در این میان رشد سریع جمعیت و بیکاری گسترده، به ویژه در میان فارغ التحصیلان دانشگاهی، دستمزدهای پایین، فقر گسترده، شکاف طبقاتی عظیم، ناهنجاری عمیق اجتماعی و ناکارآمدی دولت درحل مشکلات عینی، زمینه‌های نارضایتی گسترده و فراگیری را در این کشور ایجاد کرده بود. لیزا آندرسون در این باره می‌گوید: ناتوانی قهقرایی حکومت مبارک برای فراهم آوردن خدمات اساسی و بی تفاوتی آشکار در خصوص فقر و بیکاری گسترده، میلیون‌ها نفر از مردم مصر را از حکومت بیگانه کرد، این احساس با توجه به ولخرجی متظاهرانه در میان نخبگان تجاری وابسته به جمال مبارک تشدید شده بود. (Anderson, 2011) در چنین شرایط حکومت با بحران مشروعیت و بحران کارآمدی عمیقی مواجه و نیروهای اجتماعی گوناگون از دولت بیگانه بودند، در خصوص مدل اعتراضات در مصر و همچنین نیروهای اجتماعی دخیل توجه به نکات زیر ضروری است:
اعتراضات در مصر اکثرا توسط جوانان و در شهرهای بزرگی چون قاهره و اسکندریه انجام گرفتند. (Anderson, 2011) از اینرو جنبش جوانان بر این حرکت اطلاق شده است. البته موج اعتراضات در مصر بسیار فراگیر بوده و عملا طبقات اجتماعی گوناگون، از جمله کارگران و طبقات متوسط و محروم در آن مشارکت داشته‌اند. همچنین مسیحیان در کنار مسلمانان در قاهره و سایر شهرهای کشور حضور داشتند.
با گسترش اعتراضات در مصر، نیروهای امنیتی و پلیس به تدریج کنترل خود را بر شهرهای بزرگ مصر از دست دادند. البته وزارت کشور تلاش‌هایی برای بسیج طرفداران مبارک انجام داد. اما این تلاش‌ها با موج عظیم تظاهرات معترضان ناکام ماند. عملا از منظر جامعه‌شناسی سیاسی حکومت مبارک نتوانست با بسیج اجتماعی بر بحران غلبه کند. این امر ضعف مشروعیت حکومت و فراگیری نیروهای اجتماعی معترض را نمایان می‌کند.
اعتراضات در مصر فاقد رهبری مشخص بود. در این کشور احزاب و جریانات سیاسی از جمله اخوان‌المسلمین در مراحل ابتدایی نقش پررنگی در اعتراضات نداشتند و در مراحل بعدی به آن پیوستند. با این حال پیوستن جریانات فوق در گسترش یافتن حرکت اعتراضی نقش چشمگیری داشت. (شحاته و وحید، ۱۴۰:۱۳۹۰)

فصل پنجم
نتیجه گیری و پیشنهادها
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
۵-۱مقدمه
اشباع بازارها، تشدید رقابت ، تغییر درسلیقه‌ها و نیازهای مشتریان ،‌ شرکتهای ایرانی را با چالشهای متعددی درفعالیتهای بازرگانی و صنعتی مواجه کرده است . دراین شرکتها یی که بتوانند از ابزاروامکانات دردسترس خود همانند طراحی و توسعه کالاهای جدید ،‌تجدید ساختار کانال توزیع ، ارائه محصولات با کیفیت بالا و قیمت مناسب و همچنین تبلیغات مؤثر به درستی استفاده کنند می توانند براین چالشها فائق آمده وبقای مداوم خود را تضمین کنند. تبلیغات یکی ازعناصر اصلی استراتژی بازاریابی یک شرکت محسوب می شود و فعالیت‌های مرتبط با ترفیع نقش کلیدی دربرقراری ارتباط بین بازار هدف واستراتژی اتخاذ شده ایفاد می کنند . به همین دلیل،‌ برنامه‌های تبلیغاتی سازمان باید به گونه ای طراحی شوند که استراتژی رقابتی کلی سازمان را مورد حمایت قرار دهند. از اینرو با توجه به دنیای پرتلاطم امروز و در جهت ایجاد مزیت رقابتی برای گروه صنعت ترمه ، توجه به نحوه چیدمان و وروان شناسی آن انکار ناپذیر است.

درفصل گذشته با بهره گرفتن از روش های آماری ( توصیفی و استنباطی ) پرسشهای تحقیق مورد بررسی قرار گرفت . این فصل به نتیجه گیری از یافته‌های تحقیق و مقایسه آن با پژوهشهای پیشین می‌پردازد البته قبل از بحث و تفسیر نتایج خلاصه ای از کل تحقیق ارائه می‌شود . پس از آن بحث و نتیجه گیری که حاصل تنظیم و ارائه نتایج بدست آمده و تحلیل داده‌هاست ، پیشنهادها و راهبرد‌های برخاسته از کل تحقیق مطرح می‌گردد .
۵-۲- نتیجه گیری
تجزیه و تحلیل و بررسی سئوالات تحقیق نشان می‌دهد که :
پایایی سئوالات پرسشنامه و ابعاد آن مناسب است. برای این پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شده است. با توجه به اینکه چنانچه این ضریب بالاتر از ۰٫۷ باشد نشان دهنده پایایی مناسب است که برای پرسشنامه این تحقیق عدد ۰٫۸۹ محاسبه گردید که نشان می‌دهد ابزار تحقیق از پایایی مناسب برخوردار می‌باشد .
* نتایج آمار توصیفی
نتایج آزمون‌های توصیفی به شرح جدول ۵-۱ می‌باشد :
جدول ۵-۱- آزمون‌های توصیفی

جنسیت
فراوانی
درصد

زن
۲۶
۳۷٫۱

مرد
۴۴
۶۲٫۹

سطح تحصیلات
فراوانی
درصد

کارشناسی
۵۵
۷۸٫۶

کارشناسی ارشد
۱۳
۱۸٫۵

دکتری

XT^b

XT^T

XT¹

XT^a

XT^b

XT^T

شکل ۱۶-۴: عملگرتقاطع

۲-۴-۳-۸-۴: عملگرهای جهشی^[۱۳۸]

در این تحقیق برای ایجاد جهش در کروموزوم­های ایجاد شده، سه نوع جهش تعریف می­کنیم :

۱-۲-۴-۳-۸-۴: جهش یگانه ^[۱۳۹]

برای پیاده سازی این نوع جهش، عملیات یک قطعه­ای بطور تصادفی انتخاب می­ شود و عملگر جهش یک ماشین دیگری را که این عملیات را می ­تواند انجام دهد انتخاب می­ کند و جایگزین ماشین قبلی می­ کند.

۲-۲-۴-۳-۸-۴: جهش چند گانه^[۱۴۰]

این نوع جهش، جهش یگانه را روی تمام عملیات قطعه­ای که بطور تصادفی انتخاب می­ شود، انجام می­دهد.

۳-۲-۴-۳-۸-۴: جهش معکوس^[۱۴۱]

این نوع جهش توالی سلول­های عملیات قطعه­ای را که بطور تصادفی انتخاب شده است معکوس می­ کند.
برای انجام جهش یک عدد تصادفی بین ۱ و۳ تولید کرده و یکی از جهش­های فوق را انجام می دهیم.

۵-۳-۸-۴: نخبه­گرایی

با توجه روند توسعه داده شده برای الگوریتم ژنتیک، در هر نسل درصدی از بهترین کروموزموزم­ها به نسل بعد منتقل می کینم. بنابراین نخبه­گرایی این الگوریتم تضمین می­ شود.

۶-۳-۸-۴:استراتژی برخورد با محدودیت­ها^[۱۴۲]

بحث دیگری که در اجرای الگوریتم ژنتیک وجود دارد چگونگی برخورد با محدودیت‌های مساله می‌باشد زیرا عملگرهای ژنتیک مورد استفاده در الگوریتم باعث تولید کروموزوم‌های غیرموجه می‌شود. در این تحقیق از استراتژی اصلاحی استفاده شده که در این روش به جای اینکه کروموزوم غیرموجه حذف گردد تبدیل به یک کروموزوم موجه می‌شود. این عمل بعد از انجام ترکیب و جهش که در آن امکان ایجاد کروموزوم غیرموجه وجود دارد، استفاده می­ شود.

۷-۳-۸-۴:معیار توقف الگوریتم

با توجه به اینکه الگوریتم­های فوق ابتکاری هیچگونه شناختی نسبت به نقطه­ی بهینه سراسری و بطور کلی درجه بهینه­ بودن جواب­ها ندارند، معیاری برای توقف آنها مورد نیاز است. برای توقف الگوریتم از معیار حداکثر تعداد تکرار الگوریتم استفاده شده است.
الگوریتم پیشنهادی در این تحقیق با بهره گرفتن از زبان برنامه نویسی MATLAB کدنویسی شده و با بهره گرفتن از همین زبان نرم افزاری توسعه داده شده است. در جدول ۲۲-۴ برخی از جواب­های این الگوریتم­ها ارائه شده است که هر دو الگوریتم ارائه شده برای این مدل جواب­های نردیک به بهینه­ای را در زمان­های کمترنسبت به حل با بهره گرفتن از نرم­افزار LINGO ارائه داده­اند. همان­طور که در جدول ۲۳-۴ مقایسه بین جواب­های دو الگوریتم ارائه شده و بهترین جواب بدست آمده مشهود است، الگوریتم SA در مقایسه با الگوریتم GA جواب های بهتری را (البته در مدت زمانی بیشتر) گزارش نموده است و همانطور که مشاهده می­ شود برای مسائلی که نعداد قطعه در دوره بزرگتر از ۵ *۲۰ و تعداد ماشین­ها بیشتر از ۷ ، تعداد سلول ها بیشتر از ۵ و تعداد عملیات­ها بیشتر از ۴ باشد Lingo 9 قادر به حل و پیدا کردن جواب برای آن نخواهد بود .
جدول ۲۲-۴: جواب های بدست آمده با الگوریتم های پیشنهادی

GA

SA

Lingo

تعداد عملیات

تعداد سلول­ها

تعداد ماشین­ها

تعداد دوره ها*تعداد قطعات

مسائل

زمان حل

تابع هدف

زمان حل

تابع هدف

زمان حل