۳-۴ مشخصات رقم سرازیری

این رقم دارای مشخصاتی از جمله، طول دوره رشد ۱۸۰ روز، ارتفاع بوته ۱۲۵ سانتی‌متر، وزن هزار دانه ۱۳۷۲ گرم، تعداد دانه در غلاف ۳۹/۳، عملکرد دانه خشک ۳/۵ تن در هکتار، تعداد روز تا گلدهی ۶۵-۷۵ است (اسروش، ۱۳۷۹).

۳-۵ عملیات زراعی

قطعه زمین انتخاب شده برای آزمایش از لحاظ پیش کاشت، در سال قبل به صورت آیش بود. عملیات زراعی انجام شده شامل مراحل آماده سازی زمین کاشت، داشت و برداشت بود که در زیر هر کدام به اختصار توضیح داده خواهد شد.
دانلود پایان نامه

۳-۵-۱ آماده سازی زمین و کاشت

عملیات آماده سازی زمین شامل آبیاری اولیه، که در تاریخ ۲۰ شهریور انجام شد سپس عملیات خاک‏ورزی در تاریخ ۲ مهر آغاز گردید جهت خرد کردن کامل کلوخه‏ها و تسطیح اولیه زمین ، سه مرحله دیسک در جهت مخالف هم انجام شد (شکل ۳-۳). پس از این بر اساس نقشه طرح آزمایش و با بهره گرفتن از گچ ساختمانی، محل قرار گرفتن بلوک‏ها و نهرهای انتقال آب روی زمین مشخص شد سپس کرت‏های اصلی به وسیله دستگاه مرزبند به فاصله یک متر از هم جدا شدند و نهر‏ها با بهره گرفتن از نهرکن بین تکرارها ایجاد شد. آماده سازی نهایی کرت‏های فرعی به وسیله بیل و با فاصله نیم متر از هم انجام شد. عملیات کود‏دهی بر اساس آزمون خاک شامل ۸۰ کیلوگرم نیتروژن از منبع اوره که نیمی از آن به صورت پایه ،همراه با اعمال تیمارها برای هر کرت فرعی محاسبه و به خاک اضافه شد. به منظور جلوگیری از پاشش کود در کرت‏های مجاور توزیع کود با دست صورت گرفت. سپس از دستگاه کولتیواتور دستی جهت مخلوط کردن خاک و زیر خاک نمودن کود استفاده شد. بعد از انجام این عملیات، تسطیح زمین آغاز شد که به وسیله بیل و شن‏کش، سنگ و کلوخه‏های موجود از کرت‏ها خارج شدند. بعد از آماده کردن زمین، به وسیله شیار بازکن ردیف‏هایی را به فاصله ۲۵ سانتی‏متر ایجاد کرده و سپس روی هر خط کاشت حفره‏های کوچکی به عمق ۵ تا ۷ سانتی‏متر و به فاصله ۲۰ سانتی‏متر از همدیگر ایجاد کرده و داخل هر حفره جهت اطمینان از جوانه‏زنی بذور و دستیابی به تراکم مطلوب (۲۰ بوته در متر مربع) دو بذر قرار داده شد. عملیات کود‏دهی و تسطیح به منظور جلوگیری از هدرروی و ناهماهنگی در اعمال تیمارها به طور جداگانه، ۵ روز قبل از هر تاریخ کشت انجام شد. بلافاصله بعد از اتمام عملیات کشت در تاریخ کاشت مورد نظر (۱۰ مهر، ۲۵ مهر، ۱۰ آبان، ۲۵ آبان و۱۰ آذر)، آبیاری انجام شد (شکل ۳-۴).

شکل ۳-۳ عملیات دیسک زدن و تهیه زمین

شکل ۳-۴ آبیاری بعد از انجام عملیات کشت

۳-۵-۲ عملیات داشت

عملیات داشت شامل آبیاری، کوددهی سرک، محلول پاشی عناصر ریز مغذی و مبارزه با آفات و علف‏های‏هرز بود که مطابق با توصیه‏های مراکز تحقیقاتی انجام شد. آبیاری برحسب تاریخ کاشت و طول دوره رشد با توجه به نیاز گیاه و شرایط آب و هوایی، طوری انجام شد که گیاه با تنش خشکی و یا غرقابی مواجه نشود تا فقط تنش گرما بر گیاه تاثیر بگذارد. ۵۰ درصد کود نیتروژن در مرحله ۴ تا ۶ برگی، بعد از انجام عملیات تنک کردن و وجین دستی علف‏هرز انجام شد. علف‏های هرز داخل کرت‏ها (شامل پنیرک، پیچک‏صحرایی، خردل‏وحشی، یولاف‏وحشی، دم‏روباهی، پنجه‏مرغی، چغندر‏وحشی) به وسیله وجین دستی در سه مرحله انجام گرفت ولی علف‏های هرز بین کرت‏ها و داخل نهرهای آبیاری به صورت شیمیایی (علف‏کش پاراگوات) به میزان ۳ لیتر در هکتار کنترل شدند. بیماری لکه شکلاتی[۴۲] مخرب‏ترین بیماری باقلا به شمار می‏رود و در تمام مناطق کشت این گیاه پراکنده شده است. این بیماری به صورت لکه‏های کوچک و بزرگ نکروتیک و قهوه‏ای رنگ گرد در تمام اندام‏های گیاه دیده می‏شود. همچنین آفت شته سیاه باقلا[۴۳] که در مزارع حدود ۴۰ درصد باعث کاهش عملکرد باقلا می‏شود (پارسا و باقری، ۱۳۸۷). تاریخ کشت اول در مرحله ۱۰ تا ۱۲ برگی و تاریخ کشت دوم در مرحله ۸ تا ۱۰ برگی مورد هجوم این افت و بیماری قرار گرفتند که برای جلوگیری از خسارت و شیوع و انتقال آن به تاریخ‏های کشت بعدی از سموم دیازینون (جهت مبارزه با شته سیاه ) و کاپتان (جهت مبارزه با بیماری لکه شکلاتی) با غلظت یک در هزار استفاده شد. همچنین در مرحله غلاف‏دهی گیاه دچار بیماری پوسیدگی ریشه شد که به دلیل شیوع کم این بیماری نیازی به مبارزه نبود. همچنین تاریخ کشت ۱۰ مهر و ۲۵ مهر به دلیل رشد رویشی بیشتر و ارتفاع زیاد ساقه در مرحله پرشدن غلاف‏ها در اثر بارندگی طی دوره رشد دچار خوابیدگی بوته‏ها شدند.

۳-۵-۳ عملیات برداشت

در زمان برداشت (زمانی که اکثر غلاف‏ها به رنگ قهوه‏ای تبدیل شدند) سه خط اول و آخر و همچنین نیم متر از ابتدا و انتهای خطوط به عنوان حاشیه حذف و سطوح باقی مانده (یک متر مربع شامل ۲۰ بوته) در مرحله رسیدگی فیزیولوژیک گیاهان در هر تاریخ کاشت در ۱۴ فروردین (برای تاریخ کشت اول)، ۱۷ فروردین (برای تاریخ کشت دوم)، ۱۹ فروردین (برای تاریخ کشت سوم)، ۲۳ فروردین (برای تاریخ کشت چهارم) و ۲۶ فروردین (برای تاریخ کشت پنجم)، به صورت دستی و با داس از سطح زمین برداشت شد. قابل ذکر است که برداشت دانه‏های خشک زمانی انجام شد که برگ‏ها زرد و ریزش کرده و رنگ غلاف‏ها از سبز به قهوه‏ای تغییر پیدا کردند (شکل ۳-۵).

شکل ۳-۵ نمایی از برداشت غلاف‏های باقلا در مرحله رسیدگی

۳-۶ صفات مورد بررسی

 

۳-۶-۱ عدد کلروفیل‏متر

در مرحله گلدهی برای تعیین کلروفیل برگ‏ها‏ی باقلا (هر تاریخ کاشت نامبرده)، از دستکاه کلروفیل متر دستی (اسپد) استفاده شد. بدین منظور از هر کرت آزمایشی تعداد سه بوته، و از هر بوته، آخرین برگ توسعه یافته انتخاب شد و از آن برگ از سه نقطه جداگانه عدد اسپد قرائت شد (شکل ۳-۶)، و سپس میانگین ۹ عدد قرائت شده به عنوان عدد اسپد در آن کرت در نظر گرفته شد (رینولدز و همکاران[۴۴]، ۲۰۰۱).

شکل ۳-۶ اندازه‏گیری کلروفیل‏متر

۳-۶-۲ میزان کلروفیل[۴۵]

مقدار کلروفیل بر اساس روش معرفی شده توسط آرنون با استون ۸۰ درصد استخراج شد، میزان جذب نور توسط عصاره استخراج شده با بهره گرفتن از دستگاه اسپکتروفتومتر در طول موج ۲/۶۶۳ و ۱/۶۴۵ نانومتر تعیین شد. بدین صورت که از هر تیمار دو نمونه برگ تازه برداشته و از هر برگ ۱/۰ گرم جدا و درون شیشه حاوی ۱۰ میلی‏لیتر استون ۸۰ درصد به مدت ۴۸ ساعت غوطه‏ور کرده در این مدت ظروف حاوی نمونه در مکانی بدون نور نگهداری کرده و سپس نمونه گیاهی را از محلول استون جدا کرده و محلول باقی مانده قرائت و غلظت کلروفیل از طریق روابط زیر بدست آمد.
کلروفیل a (mg/g FW)= 7/12( 663 nm جذب در) -۶۹/۲ (۶۴۵ nm جذب در) × V/(1000× W)
کلروفیل b(mg/g FW)= 9/22( 645 nm جذب در)- ۶۹/۴ (۶۶۳ nmجذب در ) × V/(1000× W)
در این روابط vحجم نمونه استخراج شده و w وزن تر نمونه است (اشرف و همکاران، ۱۹۹۴).

۳-۶-۳ نیتروژن دانه و برگ

میزان نیتروژن دانه و برگ توسط کجلدال سنجیده شد (شکل ۳-۷). برای اندازه‌گیری نیتروژن برگ، در مرحله‌ی آغاز گل‌دهی از ۱۰ بوته در هر کرت آخرین برگ توسعه یافته جدا شد و به مدت ۴۸ ساعت در آون با دمای ۷۰ درجه سانتیگراد قرار گرفت. برای اندازه‌گیری نیتروژن دانه نیز، حدود ۱۰ گرم دانه با شرایط مذکور در آون خشک ‌شد. سپس نمونه‌ها آسیاب شده و ۵/۰ گرم از نمونه‏ها را جدا کرده و در لوله آزمایش افزوده و در ادامه به آن ۲ گرم کاتالیزور شامل سولفات پتاسیم و سولفات مس افزوده شد و پس از افزودن ۷ میلی لیتر اسید سولفوریک ۹۶ درصد به هر کدام از نمونه‏ها، مجموعه لوله‏های آزمایش را در رک مخصوص قرار داده و به هود منتقل کرده. با افزودن تدریجی دما به ۴۰۰ درجه سانتی‏گراد، هضم نمونه‏ها به مدت ۳ ساعت تا رسیدن به محلول شفاف ادامه یافت (شکل ۳-۸). پس از خاموش کردن کوره و کاهش دمای نمونه‏ها تا رسیدن به دمای محیط، با اضافه کردن ۱۰ میلی لیتر آب مقطر به نمونه‏ها و بلانک درصد نیتروژن به وسیله دستگاه کجدال اندازه‏گیری شد (برمنر، ۱۹۹۶).

شکل ۳-۷ اندازه‏گیری نیتروژن توسط دستگاه کجلدال شکل ۳-۸ انجام عملیات هضم

۳-۶-۴ درصد فسفر دانه

اندازه‏گیری فسفر دانه به روش اولسن توسط دستگاه اسپکتروفتومتر اندازه‏گیری شد (شکل ۳-۹). بدین ترتیب که ۲ گرم از دانه‏های هر کرت آسیاب شد و در کروزه‏های چینی قرار داده و ۵ میلی‏لیتر نیترات منیزیم ۵/۰ نرمال به آن اضافه شد. به مدت ۲ ساعت در بن ماری در دمای ۱۰۰ درجه قرار داده شد تا نیترات منیزیم آن کاملاً تبخیرگردید. سپس در کوره در دمای ۵۵۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۴ ساعت قرار گرفت و خاکستر شد. بعد از خارج کردن نمونه‏ها از کوره به هر یک از آن‏ها ۵ میلی‏لیتر اسید کلریدریک ۲ نرمال اضافه کرده و از کاغذ صافی عبور داده شد و با آب مقطر ولرم عصاره گیاه را به حجم ۵۰ سی‏سی رسانده شد. بعد از اتمام عصاره‏گیری ۱۰ میلی‏لیتر از آن را برداشته و با ۱۰ میلی‏لیتر مولیبدات آمونیوم ۱ نرمال و ۱۰ میلی‏لیتر بی‏کربنات سدیم ۵/۰ نرمال و ۲ میلی‏لیتر کلرو‏‏قلع مخلوط کرده و در نهایت با آب مقطر به حجم ۵۰ سی‏سی رسانده شد و سپس با اسپکتروفتومتر در طول موج ۶۶۰ نانومتر قرائت شد. لازم به ذکر است برای بدست آوردن مقدار نهایی فسفر منحنی استاندارد نیز بدست آمد. این استاندارها نیز توسط دستگاه قرائت شد و با نرم افزار اکسل و بدست آوردن همبستگی و رگرسیون معادله‏ی خطی که دارای عرض از مبدا و شیب بود بدست آمد. با بهره گرفتن از این معادله‏ی خط مقدار نهایی فسفر دانه برحسب پی‏پی‏ام به دست آمد. استاندار‏دها به مقدار صفر، ۲/۰، ۴/۰، ۶/۰، ۸/۰ و ۱ پی‏پی‏ام تهیه شد. برای این منظور به ترتیب صفر، ۲، ۴، ۶، ۸ و ۱۰ میلی‏لیتر از محلول مادر (پتاسیم دی هیدروژن فسفات)، ۱۰ میلی لیتر بی‏کربنات سدیم، ۱۰ میلی‏لیتر مولیبدات آمونیوم و ۲ میلی لیتر کلروقلع اضافه شد. سپس با آب مقطر به حجم ۵۰ سی‏سی رسانده شد (اولسن و سامرز، ۱۹۸۲).

شکل ۳-۹ مراحل اندازه‏گیری فسفر دانه

۳-۶-۵ میزان روی در دانه

یک گرم از نمونه گیاهی را که از قبل خشک و آسیاب شده به‌دقت وزن شد و به کروزه چینی منتقل گردید و ۵ میلی‌لیتر نیترات منیزیم به آن اضافه شده و روی حمام بن‌ماری قرار داده شد تا نمونه‌های گیاهی خشک شدند. بعد از خشک شدن داخل کروزه چینی قرار داده و به کوره، انتقال داده شد (در دمای ۵۵۰ درجه سانتی‌گراد) در نهایت عمل خاکسترگیری انجام شد. این عمل به‌مدت دو ساعت انجام گردید به طوری که مواد آلی کامل سوخته و به خاکستر تبدیل شدند. بعد از خنک شدن کروزه‏ها، اسید کلریدریک ۲ نرمال به میزان ۵ میلی‌لیتر به ازای هر گرم نمونه اضافه شده و با حرارت دادن ملایم کروزه‏ها در حمام بن‌ماری مواد خاکستر شده در اسید حل شدند. سپس محلول تهیه شده با کاغذ صافی صاف ‌گردیدو سپس محلول تهیه شده با بهره گرفتن از آب مقطر به حجم نهایی ۱۰۰ میلی‌لیتر رسیده و نهایتا توسط دستگاه جذب اتمیک قرائت شد (اولسن و سامرز، ۱۹۸۲).

۳-۶-۶ میزان آهن دانه

بوسیله‏ی دستگاه جذب اتمیک و از روش خاکسترگیری خشک استفاده شد. در این روش ۱ گرم از دانه را آسیاب کرده و در کروزه‏های چینی قرار داده شد. در کوره در دمای ۵۰۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲ ساعت تبدیل به خاکستر گردید. به هر یک از نمونه ۵ میلی‏لیتر اسید کلریدریک ۲ نرمال اضافه شد و در بن ماری در دمای ۵۶ درجه به مدت ۱۰-۵ دقیقه قرار داده شد. و پس از صاف شدن با کاغذ صافی به یک بالن ژوژه ۵۰ میلی لیتری منتقل گردید و با آب مقطر ولرم به حجم ۵۰ سی‏سی رسانده شد. از این عصاره بدست آمده برای قرائت آهن استفاده شد. لازم به ذکر است استانداردهایی تهیه شد و منحنی استاندارد و معادله‏ی خط بدست آمد و از روی این معادله مقدار نهایی عنصر بر حسب میلی‏گرم در کیلوگرم برآورده شد (اولسن و سامرز، ۱۹۸۲).

۳-۶-۷ درصد محتوی نسبی آب برگ (RWC)

در مرحله ۵۰ درصد گلدهی، از هر کرت آزمایشی تعداد ۳ برگ جوان و تازه انتخاب و بلافاصله به آزمایشگاه منتقل کرده، به قطعات ۲ سانتی‏‏‏‏‏‏‏‏متری تقسیم و با دقت ۰۰۱/. گرم توزین شد (FW). سپس این قطعات به منظور تعیین وزن تورژسانس به مدت ۲۴ ساعت در شدت نور کم در داخل آب مقطر قرار داده و وزن اشباع آن‏ها اندازه‏گیری ‏شد(SW). در نهایت برگ به مدت ۴۸ ساعت در دمای ۷۵ درجه سانتی‏گراد در آون نگهداری و سپس وزن خشک آن‏ها تعیین گردید (DW). سپس درصد محتوای نسبی آب برگ با بهره گرفتن از رابطه زیر محاسبه شد (ریجی و همکاران[۴۶]، ۱۹۹۰).
RWC=(F W-DW)/(SW-DW)×۱۰۰

۳-۶-۸ ثبات حرارتی غشای سلول

به منظور تعیین ثبات حرارتی غشای سلول (CMTS)، در مرحله ۵۰ درصد گلدهی نمونه‏هایی از جوان‏ترین برگ توسعه یافته به آزمایشگاه انتقال و با بهره گرفتن از پانچ از هر برگ در مرحله گلدهی دیسک‏هایی با قطر نیم سانتی‏متر تهیه شد. قطعات حاصل پس از آنکه سه مرتبه با آب مقطر شسته، به لوله‏های آزمایش حاوی ۱۰ میلی‏لیتر آب مقطر انتقال داده شدند. سپس نمونه ها را بر روی شیکر با ۱۰۰ دور در دقیقه برای مدت ۲۴ ساعت قرار داده و EC1 آن‏ها با بهره گرفتن از دستگاه هدایت الکتریکی تعیین شد. سپس نمونه‏ها در اتوکلاو در دمای ۱۲۰ درجه سانتیگراد به مدت ۲۰ دقیقه قرار ‏گرفتند و EC2 اندازه‏گیری شد و نهایتا پایداری دمای غشای سلول با بهره گرفتن از رابطه زیر محاسبه گردید (یلدیریم[۴۷] و همکاران، ۲۰۰۹).
CMTS = [1- (EC1/EC2)]× ۱۰۰
در رابطه فوق، EC1 و EC2، یعنی هدایت الکتریکی اولیه (قبل از اتوکلاو) و ثانویه (بعد از اتوکلاو) نمونه‏ها می‏باشد.

۳-۶-۹ شاخص سطح برگ

در مرحله ۵۰ درصد گلدهی، برگ‌های ۳ بوته‌ برداشت شده جدا گردیدند و سپس از میان آنها ۴۰ برگ به طور تصادفی انتخاب شده و سطح هر کدام از برگ‏ها به وسیله دستگاه سطح برگ‏سنج محاسبه گردید (شکل ۳-۱۰). پس از محاسبه سطح ۴۰ برگ نمونه، وزن خشک آنها نیز به دست آمد. بعد از آن وزن خشک همه‏ی برگ‏های بوته‏های برداشت شده اندازه‏گیری شده و با بهره گرفتن از نسبت سطح به وزن خشک، سطح کل برگ‏های محل نمونه‏برداری شده به دست آمد. پس از آن با تقسیم سطح برگ‏های مورد نظر بر سطح زمین نمونه‏برداری شده شاخص سطح برگ در آن مرحله برای هر کرت آزمایشی محاسبه شد (مرادی تلاوت، ۱۳۸۹).
شکل ۳-۱۰ اندازه گیری شاخص سطح برگ توسط دستگاه سطح برگ سنج

۳-۶-۱۰ ارتفاع بوته

برای اندازه‏گیری ارتفاع بوته، تیمارهای مختلف در تاریخ‏های کاشت متفاوت (در زمان برداشت و رسیدگی)، از گیاهان برداشت شده هر کرت ۱۰ بوته به طور تصادفی انتخاب و ارتفاع آنها بر حسب سانتی‏متر و به وسیله متر اندازه‏گیری شد و در نهایت میانگین آنها محاسبه گردید.

۳-۶-۱۱ ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین

برای اندازه‏گیری ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تیمارهای مختلف در تاریخ‏های کاشت متفاوت(در زمان برداشت و رسیدگی)، از گیاهان برداشت شده هر کرت ۱۰ بوته به طور تصادفی انتخاب و ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین بر حسب سانتی‏متر و به وسیله متر اندازه‏گیری شد و در نهایت میانگین آنها محاسبه گردید.

۳-۶-۱۲ تعداد شاخه‏های فرعی

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...