در ژانویه ۲۰۰۳، دبیرستان گرین بورو^[۸] اولین مدرسه آلاباما^[۹] بود که شروع به تدریس ریاضی با کامپیوتر و تدریس خصوصی در مرکز آموزش تکنولوژی ریاضی (MTLC) نمود. در پاییز ۲۰۰۳، دبیرستان کالهون^[۱۰] در استان لندز^[۱۱] و دبیرستان جدید برایانت^[۱۲] در استان تاسکالسا^[۱۳] این کار را ادامه دادند (فلرنس، ۲۰۰۳، ص ۱).

فصل سوم

روش تحقیق

۳-۱ مقدمه

این فصل شامل چگونگی جمع‌ آوری اطلاعات مورد نیاز برای پاسخ دادن به فرضیه های تحقیق ‌می‌باشد. که به معرفی جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه، ابزار اندازه گیری، طرح تحقیق، روایی و پایایی ابزار، شیوه ی نمره گذاری، شیوه های اجرای تحقیق و به روش تحلیل داده ها می ـ پردازد.

۳-۲ روش پژوهش

این پژوهش از نوع تحقیقات کمی بوده و از نظر هدف کاربردی و اجرا شبه آزمایشی است.

در ابتدا به انتخاب جامعه آماری از بین دانش ­آموزان مدارس ابتدایی و راهنمایی شهرستان ملایر در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ پرداخته می­ شود. سپس ‌بر اساس واحدهای شمارش، نوع نمونه گیری ( تصادفی یا چند مرحله­ ای) مشخص خواهد گردید. در روش نمونه گیری چند مرحله­ ای چند کلاس از جامعه مورد نظر انتخاب خواهند شد، سپس از بین این کلاس­ها، برخی به گروه آزمایشی و برخی دیگر به گروه گواه اختصاص خواهند یافت، همچنین به منظور همگن­تر کردن گروه­ ها ‌می‌توان با بهره گرفتن از روش همتاسازى چند نفر از دانش آموزان بر اساس نمره درس علوم سال گذشته در گروه ها جابه جا شوند و از این طریق شرایط اولیه نسبتاً همگنى در کلاس­ها فراهم شود. روش پژوهش از نوع شبه آزمایشى ‌می‌باشد.

۳-۳ جامعه آماری

جامعه آماری تعداد ۶۰ نفر از بین دانش ­آموزان دختر مدارس ابتدایی و راهنمایی شهرستان ملایر در سال تحصیلی ۹۴-۹۳ پرداخته می­ شود.

براى سنجش پیشرفت تحصیلى درس علوم تجربى از توزیع پرسش نامه چهارگزینه­اى بین افراد نمونه، استفاده خواهد شد. همچنین براى بررسى اضطراب امتحان از پرسش نامه اضطراب امتحان TAI(ابوالقاسمى و همکاران، ۱۳۷۵ ) استفاده خواهد شد که مشتمل بر ۲۵ ماده است. و براى سنجش ضریب پایایى از آلفاى کرونباخ استفاده خواهد گردید.

۳-۴ حجم نمونه و روش نمونه گیری و نمونه آماری

براى سنجش پیشرفت تحصیلى درس علوم تجربى از توزیع پرسش نامه چهارگزینه­اى بین افراد نمونه، استفاده خواهد شد. همچنین براى بررسى اضطراب امتحان از پرسش نامه اضطراب امتحان TAI (ابوالقاسمى و همکاران، ۱۳۷۵ ) استفاده خواهد شد که مشتمل بر ۲۵ ماده است. و براى سنجش ضریب پایایى از آلفاى کرونباخ استفاده خواهد گردید.

۳-۵ ابزار گرد آوری داده ها

ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻨﺠﺶ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ ﺩﺭﺱ ﻋﻠﻮﻡ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺳﺆﺍﻝ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﭼﻬﺎﺭ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺍﻯ، ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ۲۰ ﺍﺯ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺤﻘﻖ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪ. ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺭﻭﺍﻳﻰ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺘﻮﺍﻯ ،(۰ =ﻏﻠﻂ ۱ = ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺩﺭﺳﺖ ﺑﻮﺩ) ﺩﺭﺳﺖ ﻛﺘﺎﺏ ﻋﻠﻮﻡ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺍﺯ ﭼﻬﺎﺭ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﻣﻌﻠﻤﺎﻥ ﻋﻠﻮﻡ ﺗﺠﺮﺑﻰ ﺧﻮﺍﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻧﻈﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺑﻴﺎﻥ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﺻﻼﺣﺎﺕ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺁﻧﻬﺎ، ﺍﺑﺰﺍﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺎﺯﺑﻴﻨﻰ ﻣﺠﺪﺩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺖ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻥ ﺩﻗﺖ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﻯ ﻭ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻋﺘﺒﺎﺭ ﺁﺯﻣﻮﻥ، ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﺔ ﻣﺤﻘﻖ ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻰ ﺍﺟﺮﺍ ﺷﺪ ﻭ ﺁﻟﻔﺎﻯ ۳۰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﺼﻴﻠﻰ ﺑﺮ ﺭﻭﻯ. ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪ ٪۷۸ ﻛﺮﻭﻧﺒﺎﺥ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ :ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺑﺮﺍﻯ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ﺍﺯ ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺎﺩﻩ ﺍﺳﺖ ۲۵ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ (۱۳۷۵ ) ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻤﻰ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ، TAI ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ ﺍﻣﺘﺤﺎﻥ ﻭ ۲ = ﮔﺎﻫﻰ ﺍﻭﻗﺎﺕ ،۱ = ﺑﻪ ﻧﺪﺭﺕ ،۰ = ﻛﻪ ﺁﺯﻣﻮﺩﻧﻰ ﺑﺮ ﺍﺳﺎﺱ ﻳﻚ ﻣﻘﻴﺎﺱ ﭼﻬﺎﺭ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺍﻯ) ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺁﻥ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ. ﻫﺮ ﭼﻪ ﻓﺮﺩ ﻧﻤﺮﻩ ﺑﺎﻻﻳﻰ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﺪ، ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﻨﺪﻩ ﺍﺿﻄﺮﺍﺏ (۳ = ﺍﻏﻠﺐ ﺍﻭﻗﺎﺕ ﺍﺑﻮﺍﻟﻘﺎﺳﻤﻰ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭﺍﻥ، ) ۰/۹۴ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺍﺳﺖ. ﺿﺮﻳﺐ ﭘﺎﻳﺎﻳﻰ ﺍﻳﻦ ﺁﺯﻣﻮﻥ ﺩﺭ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺕ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﺩﺭ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮﺍﻯ ﺳﻨﺠﺶ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﺎﻳﺎﻳﻰ ﺍﺯ ﺁﻟﻔﺎﻯ ﻛﺮﻭﻧﺒﺎﺥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺷﺪ ﻭ (۱۳۷۵٫ ﻣﻰ ﺑﺎﺷﺪ ٪۷۳ ﻣﻘﺪﺍﺭ ﺁﻟﻔﺎﻯ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺑﺎ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﺍﺑﺘﺪﺍ ﻣﻔﺮﻭﺿﻪ ﻫﺎﻯ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﻮﺍﺭﻳﺎﻧﺲ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﺩ ﻭ ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﭘﮋﻭﻫﺶ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ.

جهت آنالیز داده ­ها از روش­هاى آمار توصیفى (میانگین، انحراف معیار) و استنباطى (تحلیل کواریانس چند متغیره ) استفاده خواهد شد.

۳-۶ پرسش نامه اضطراب امتحان

اضطراب امتحان، یکی از انواع اضطراب های موقعیتی است که در روان شناسی امروز به صورت بسیار گسترده مطالعه می‌شود و رابطه نزدیکی با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان دارد.

بررسی ها نشان می‌دهد که سالانه نزدیک به ۱۰ میلیون دانش‌آموز دبیرستانی و ۱۵ درصد از دانشجویان دانشگاه های آمریکا دچار اضطراب امتحان هستند( هیل ۱۹۸۴ به نقل قول از بیابانگرد ،۱۳۸۱). در زمینه میزان شیوع اضطراب امتحان در دانش‌آموزان ایرانی ‌بر اساس برخی پژوهش‌‌ها مانند” ابوالقاسمی و همکاران >> می توان گفت بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افت تحصیلی ناشی از اضطراب امتحان است.

۳-۶-۱ پرسشنامه اضطراب امتحان( TAQ )

پرسشنامه اضطراب امتحان، ‌بر اساس نظریه اضطراب امتحان« ساراسون»و« مندلر»ساخته شده است. در این نظریه دو نوع سائق یا حالت انگیزشی وجود دارد که در زمان امتحان جریان می‌یابد. یکی سائق « تکلیف آموخته شده »است و آن انگیزشی است که پاسخ های مربوط به تکلیف درست انجام را برمی‌انگیزد. دیگری، سائق« اضطراب آموخته شده »دارای دو بخش پاسخ های متناسب با تکلیف و پاسخ های متناسب با تکلیف می‌باشد. « مندلر» و« ساراسون»یک پرسشنامه ۳۷ ماده ای را تدوین کردند که آمادگی شخص را برای اندیشیدن یا عمل کردن در جهتی که با صرف انرژی در راه انجام دادن تکلیف منافات دارد، می‌سنجد. به عبارت دیگر آن‌ ها سعی کردند مقیاسی بسازند که پاسخ های نامتناسب با تکلیف را در بخش سائق اضطراب آموخته شده ی نظریه خود اندازه گیری کند.

• • اگر بدانید که قرار است در یک آزمون هوش گروهی شرکت کنید، پیش از رفتن به جلسه آزمایش چه احساسی دارید؟

• • پیش از شرکت در یک آزمون هوش فردی، تا چه اندازه دچار« احساس ناراحتی » می‌شوید؟

• وقتی که در یک جلسه امتحان درسی هستید، تا چه اندازه احساس می‌کنید که واکنش‌های هیجانی شما در عملکرد شما اثر منفی دارد یا آن را کاهش می‌دهد؟

مندلر و ساراسون^[۱۴] (۱۹۵۲ ) ضرایب اعتبار این پرسشنامه را از طریق روش دونیمه کردن۰٫۹۹، و از راه بازآمایی با فاصله زمانی شش هفته ۰٫۸۲ گزارش کرده‌اند. برخی از شواهد روایی پرسشنامه نشان داده است، آزمودنی هایی که در این پرسشنامه نمره بالا گرفته اند، در آزمون های هوش نمره پایین به دست آوردند و بر عکس.

سیاهه اضطراب ( TAI )

سپس با این شرایط به نظر می‌رسد که ‌گروه‌های غیررسمی می‌توانند محیط سازمان را برای کارکنان خود مشعون از صفا و صمیمیت و همدردی و یا برعکس، آکنده از درد و رنج و گرفتاری نماید . از طرف دیگر ، با توجه ‌به این شرایط این ها نشان این است که ‌گروه‌های غیررسمی خود یک جو راتشکیل می‌دهد که همه این ها نشان دهنده ی نقش سازمان غیررسمی است .

خرده سیستم فرهنگی و جوسازمانی

وقتی که نیازهای نقش بوروکراتیک و نیازهای فردی اعضای سازمان در محیط کار، در تعامل با یکدیگر قرار می گیرند ، رابطه پویایی بین آن ها پدید می‌آید . با کنش های متقابل اعضای سازمان به مرور ، ارزش‌ها ، هنجارها ، باورها و روش های مشترکی شکل می‌گیرد . این جهت گیری های مشترک ، فرهنگ سازمان را به وجود می آورد هر سازمانی فرهنگ خاص و متمایزخود را دارد ، که فرهنگ سازمانی را از سازمان دیگر متمایز ساخته و برای اعضای آن نوعی حس هویت سازمانی به وجود می آورد . فرهنگ سازمانی موجب می شود که اعضای سازمان به باورها و ارزش‌های فراتر از باورها و ارزش های شخصی خود متعهد شوند ، هرچه فرهنگ سازمانی قوی تر باشد ، احساس همانندگردی آن ها باسازمان و تاثیرپذیری از آن ها بیشتر می شود .

تحلیل شرایط درونی سازمان مستلزم تمرکز بر دو مفهوم مرتبط فرهنگ و جوسازمانی است . هر دو مفهوم اشاره می‌کنند به اینکه رفتار در سازمان فراتر از جوانب رسمی و فردی ، تحت تاثیر نیروهای پیدا وناپیدا درون سازمانی قرار می‌گیرد . فرهنگ سازمانی اشاره می‌کند به هنجارهای رفتار ، مفروضات ، ارزش ها و باورهای سازمانی و جوسازمانی دلالت می‌کند بر ‌ادراک‌های کارکنان سازمان که بازتاب هنجارها، مفروضات و باورهای سازمانی است . هریک از این دو مفهوم ، رساننده این معنا است که در سازمان های رسمی وجهی طبیعی و خودجوش و انسانی وجود دارد (علاقه بند ، ۱۳۸۴ ،ص ۱۸۲).

تفاوت فرهنگ و جوسازمانی

مروری در ادبیات جوسازمانی نشان می‌دهد اصطلاح دیگری نیز به نام فرهنگ سازمانی وجود دارد و مطالعاتی در جهت وجوه تمایز بین این دو انجام شده است .

جوسازمانی و فرهنگ سازمانی در معنا وجوه مشترکی دارند . هردو الزاماًً به صورت جمعی مطرح می‌شوند و هر دو در طول زمان کوتاه پایدار هستند ولی فرهنگ سازمانی در طول زمان از جوسازمانی پایدارتر است . این دو مفهوم وجوه افتراق نیز دارند . جو به صورت احساس مشترک مشاهده می شود . حال اینکه فرهنگ به صورت باورها یا فرضیات مشترک قابل توصیف است . جوسازمانی از سطح فرد آغاز می شود و به سوی جمع تسری پیدا می‌کند ولی فرهنگ سازمانی وابسته به جمع ست و بر فرد تاثیر می‌گذارد . جوسازمانی کم عمق تر و سطحی تر از فرهنگ سازمانی است (جمشیدیان، خوش اخلاق ، قیاسیان ، ۱۳۷۶).

اشنایدر (۱۹۸۳) هنجارها و ارزش های سازمانی را به سه سطح طبقه بندی می‌کنند:

الف ) سطح یک شامل هنجارهایی است که اغلب قابل مشاهده بوده ولی اندازه گیری آن ها مشکل است . مانند: انتظارات غیررسمی اعضای یک سازمان .

ب ) سطح دو شامل ارزش هاست . ارزش‌ها ادراک های مشترک امور به صورت مطلوب است و در ضمیر انسان قابل تشخیص است .

ج ) سطح سه شامل فرضیات اساسی فرهنگ است . در این سطح دید مشترک اعضای سازمان نسبت به جهان پیرامون ماهیت روابط انسان همراه با واقعیت و حقیقت مطرح می شود ( به نقل از دارنجانی ،۱۳۸۰).

هرجا سخن از جوسازمانی به میان می‌آید ، مفهوم فرهنگ سازمانی نیز در ذهن متبادر می‌گردد.

مفهوم فرهنگ و جو ، کاملاً به یکدیگر مرتبط هستند ، ولی در عین حال یکی نیستند. در بیان تفاوت این دو مفهوم ، باید ‌به این نکته توجه نمود که جو و فرهنگ مفاهیمی انتزاعی هستند . اونز ، فرهنگ را شامل هنجارهای رفتاری و مفروضات و اعتقادات یک سازمان می‌داند درصورتی که جو به ادراکات فرد از سازمان ، که انعکاس از هنجارها ، مفروضات و اعتقادات است اشاره دارد . فرهنگ یک سازمان ، نفوذ و قدرتمندی در ایجاد و توسعه جو آن سازمان اعمال می‌کند ، زیرا فرهنگ بر وی روش برخورد افراد سازمان با پدیده ها تاثیر می‌گذارد .

دیویس معتقد است که دو دسته باور در سازمان وجود دارند ، یک دسته باورهای داخلی هستند که از هنجارها ، ارزش‌ها و مفروضات و آداب و رسوم تشکیل شده اند دسته دوم باورهای روزمره هستند که عمل به آن ارزش‌ها و هنجارها می‌باشند، این باورهای روزمره همان جوسازمانی است ، درصورتی که باورهای داخلی ، فرهنگ سازمانی را تشکیل می‌دهند . جوسازمانی از سطح فرد آغاز می شود و به سوی جمع منتقل می‌گردد ، درصورتی که فرهنگ سازمانی وابسته به جمع است و برفرد تاثیر می‌گذارد (هاشمی، ۱۳۸۷ ، صص -۸۸-۸۷).

مقیاس های سنجش جوسازمانی

بررسی و مطالعه جوسازمانی در چهارمرحله انجام می شود :

1. 1. تعریف واضح و مشخص از شاخص های جوسازمانی .

1. 1. تشریح روش های جمع‌ آوری اطلاعات با توجه به شاخص های فوق .

1. 1. راهنمایی جهت تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع‌ آوری شده .

1. تجزیه وتحلیل اطلاعات که به صورت قابل درک برای سایرین .

وقتی که به مطالعه جوسازمانی می پردازیم ، اولین سوالی که به ذهن خطورمی کند آن است که چگونه جو یک سازمان را مشخص کنیم و چه ابعادی را برای اندازه گیری آن در نظر بگیریم . دراینجا به چند مقیاس سنجش جوسازمانی که توسط صاحب نظران علوم رفتارسازمانی تهیه و تدوین شده است ، اشاره می شود :

1. 1. نمایه جوسازمانی .

1. 1. مفهوم پردازی لیکرت از جوسازمانی.

1. 1. مدل شش بعدی وایزبورد و همکاران .

1. 1. بررسی پویایی های سازمان از سالم تا ناسالم .

1. 1. بررسی جهت گیری دانش آموزان از تیمی تا انسانی .

1. بررسی رفتار معلم و مدیر از باز تا بسته .

نمایه جوسازمانی

جرج استرن و کارل استاین هوف بر مبنای عقاید لوین ،مقیاس نمایه جوسازمانی را تدوین نمودند. اساساً لوین رفتار انسان را نتیجه روابط فرد و محیط می‌دانست وبیان داشت که رفتار ، حاصل تعامل پویا ، بین فشارهای محیطی و نیازهای فردی است . در این مقیاس نیازها به عنوان نیروی درونی و فشارها به عنوان نیروهای بیرونی تلقی شده اند ، این نیروها دارای قرینه های محیطی هستند که به عنوان فشار اجتماعی با نیروهای بیرونی عمل می‌کنند . استرن مجموعه ای از سی نیرو را تشخیص داد که نیازها و نیروهای درونی را تشکیل می‌دهند ، او فشار را به عنوان یک زمینه سازمانی می‌داند ، که تلاش های فرد را برای ارضای نیازهای خود تسهیل یا تهدید می‌کند . ( علاقه بند ، ۱۳۷۷ ، ص ۱۲ ).

مفهوم پردازی لیکرت از جوسازمانی

حدادیان و همکاران (۱۳۹۲)، در بررسی تأثیر قابلیت‌های بازاریابی بر عملکرد بازار با نقش میانجی متغیر خلق ارزش برتر برای مشتری در صنایع غذایی شهرک صنعتی توس مشهد، بیان کردند که قابلیت‌های بازاریابی، فرایندهای منسجم طراحی شده جهت به‌کارگیری دانش جمعی، مهارت‌ها و منابع شرکت برای تولید و عرضه محصولات و خدمات سازگار با التزامات بازار و نیازهای رقابتی می‌باشد و قابلیت‌های بازاریابی تأثیر بسزایی در مزیت رقابتی دارد. آن‌ ها تأثیر قابلیت‌های بازاریابی بر عملکرد بازار از طریق خلق ارزش برتر برای مشتریان را مورد بررسی قرار دادند. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که تأثیر مستقیم قابلیت‌های بازاریابی بر عملکرد بازار بیشتر از تأثیر غیرمستقیم قابلیت‌های بازاریابی بر عملکرد بازار از طریق متغیر واسطه خلق ارزش برتر برای مشتری می‌باشد.

نعمتی و همکاران (۱۳۹۱)، تأثیر قابلیت‌های بازاریابی بر پیامدهای عملکردی شرکت‌های کوچک و متوسط کارآفرین (مورد مطالعه: شرکت مواد غذایی تهران همبرگر) را بررسی نمودند. آن‌ ها اظهار داشتند که امروزه ارائه بهترین عملکرد ‌در زمینه‌ی‌ بازاریابی، به اساسی‌ترین دغدغه مدیران شرکت‌های تولیدی مبدل شده است و مدیران می‌کوشند تا با بهره‌گیری از تکنیک‌های مختلف، به عملکرد برتر دست یابند و در این راستا قابلیت‌های بازاریابی از عوامل مؤثر در دستیابی به مزیت رقابتی و عملکرد برتر برای شرکت‌ها محسوب می‌شوند. در این پژوهش با مروری بر این عوامل، تأثیر قابلیت‌های بازاریابی بر روی عملکرد شرکت‌های کوچک و متوسط و همچنین بقای آن‌ ها با بهره گرفتن از رویکرد معادلات ساختاری بررسی شده است. نتایج نشان‌دهنده تأثیر مثبت قابلیت‌های بازاریابی بر پیامدهای عملکردی و بقای شرکت‌های کوچک و متوسط است.

رضایی دولت‌آبادی و همکاران (۱۳۹۱)، در مقاله‌ای تحت عنوان «تأثیر قابلیت‌های بازاریابی بر بهبود عملکرد سازمان» بیان نمودند؛ با بهبود بیش از پیش فضای کسب‌و‌کار و ایجاد محیط شدید رقابتی در قرن بیست و یکم، حفظ سازمان برای زنده ماندن و ادامه بقا در این محیط رقابتی به فرآیندی دشوار تبدیل شده است. ازاین‌رو سازمان‌ها در تلاش‌اند تا سهم بازار جهانی خود را از طریق سرمایه های نامشهود سازمان (قابلیت‌های بازاریابی) افزایش داده تا عملکرد سازمانی خود را در محیط کسب‌و‌کار بهبود بخشند. تحقیق اکتشافی آن‌ ها به بررسی قابلیت‌های بازاریابی و تأثیر آن بر عملکرد سازمانی پرداخته و بیان ‌داشته‌اند که هدف مقاله بر روی سرمایه های مشهود و نامشهود سازمان به عنوان قابلیت‌های بازاریابی است. قابلیت‌های بازاریابی و عملیاتی می‌توانند موجب ایجاد مزیت رقابتی شده و معیارهای عملکرد کسب‌و‌کار را در ابعاد مالی (مثل فروش، حاشیه سود و بازگشت سرمایه) و غیرمالی (مثل مشتری‌گرایی، جهت‌یابی رقبا، رضایت مشتری، بهره‌وری بازار و…) بهبود بخشند.

حاجی پور و همکاران (۱۳۹۱)، در مقاله‌ای تحت عنوان «تبیین استراتژی محصول بازار و قابلیت‌های بازاریابی شرکت بر عملکرد بازار» بیان داشتند، شناخت استراتژی‌های محصول بازار چالشی جدی برای پژوهشگران حوزه مدیریت استراتژیک بازار ایجاد ‌کرده‌است. این پژوهشگران نیازمند کسب اطلاعات ‌در مورد رقبا و قابلیت‌های داخلی شرکت (قابلیت‌های بازاریابی)، جهت شناخت استراتژی‌های محصول بازار هستند. پژوهش آن‌ ها به دنبال بررسی تأثیر ابعاد مختلف استراتژی محصول- بازار شامل رهبری هزینه، تمایز و قلمرو محصول-بازار بر قابلیت‌های بازاریابی شامل قابلیت‌های تخصصی‌شده و معماری بازاریابی و رابطه آن‌ ها بر عملکرد بازار است. نتایج حاصل از تجزیه‌و تحلیل داده ها نشان داد که استراتژی‌های رهبری هزینه، تمایز و قلمرو محصول- بازار بر قابلیت‌های معماری و تخصصی‌شده بازاریابی تأثیر مثبت و معنی‌داری دارند و رابطه بین قابلیت‌های معماری و تخصصی‌شده بازاریابی با عملکرد بازار مثبت و معنی‌دار است.

قاضی‌زاده و همکاران (۱۳۹۰)، اثر قابلیت‌های بازاریابی و تنوع‌بخشی بر عملکرد مالی (با بهره گرفتن از تکنیک تحلیل پوششی داده ها) را مورد مطالعه قرار دادند. آن‌ ها بیان داشتند، قابلیت‌های بازاریابی فرایند یکپارچه‌ای است که در آن شرکت‌ها، منابع محسوس و نامحسوس را برای درک پیچیدگی نیازهای خاص مشتریان، دستیابی به یک تمایز نسبی محصولات برای برتری رقابتی و درنهایت دستیابی به یک کیفیت برند مناسب به کار می‌برند، ازاین‌رو به عنوان یک منبع مهم برای افزایش مزیت‌های رقابتی یک شرکت به‌حساب می‌آید. در مطالعه آن‌ ها تأثیر قابلیت‌های بازاریابی مانند هزینه های بازاریابی و تنوع‌بخشی، تعداد زمینه‌های فعالیت شرکت را بر عملکرد مالی آن‌ ها مورد بررسی قرار می‌دهد. بدین منظور در این نوشته با بهره گرفتن از تحلیل پوششی داده ها شرکت‌های خدماتی به دو دسته کارا و غیرکارا تقسیم شده و تأثیر هر یک از متغیرها بر عملکرد کل شرکت و عملکرد مالی شرکت مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بررسی نشان داد که بین قابلیت‌های بازاریابی و عملکرد کل شرکت و عملکرد مالی در شرکت‌های کارآ رابطه مثبت و معنی‌داری وجود دارد. تنوع‌بخشی نیز اثر منفی بر عملکرد کل شرکت و عملکرد مالی شرکت‌های کارآ دارد.

باشکوه و همکاران (۱۳۹۱)، در «بررسی تأثیر عناصر ارتباطات یکپارچه‌ی بازاریابی بر قوت نام تجاری در صنعت بانکداری»، بیان نمودند در محیط رقابتی و متغیر امروزی، شرکت‌ها به منظور حفظ روابط سودآور با مشتریان، ناگزیر به استفاده از روش‌های متنوع و نوین ارتباطی هستند. تبلیغات رسانه‌ای، روابط عمومی،بازاریابی مستقیم و ابزارهای ارتقای فروش، ازجمله روش‌های ارتباطی بازاریابی هستند که برای موفقیت سازمان از طریق یک سیستم باید به طور مؤثر یکپارچه شوند. در این راستا مفهوم از طریق یکپارچه کردن پیام‌ها، پایگاه و موضع شرکت در (IMC) ارتباطات یکپارچه‌ی بازاریابی بازار را مستحکم کرده و باعث توانمندی نام تجاری سازمان می‌شود. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر عناصر ارتباطات یکپارچه‌ی بازاریابی بر قوت نام تجاری در صنعت بانکداری است. یافته های مطالعه حاکی از آن است که تمام عناصر ارتباطات یکپارچه‌ی بازاریابی، ازجمله تبلیغات، روابط عمومی، پیشبرد فروش و بازاریابی مستقیم با سطح اطمینان ۹۹ درصد، تأثیر مثبت و معناداری بر قوت نام تجاری سازمان دارد.

گفتنی است اسلام با تقسیم بندی سه گانه حق اللّه، حق النّاس و آمیزه ای از هر دو در جرایم، تنها در گروه دوم و بخشی از گروه سوم، که جنبه حقوق خصوصی افراد پر رنگ تر می‌باشد، دست قاضی را برای تصمیم گیری، باز گذارده است؛ بدین سان، در گروه نخست، انعطاف و اختیاردهی به قاضی، پذیرفتنی نیست. کوتاه سخن آنکه، در کنش میان قاضی و مجرم، هر دو راه سلب اختیار یا اختیاردهی کامل، ناروا می‌باشد و باید راهی میان آن دو برگزیده شود؛ همان که اسلام آن را پیموده است.

۳٫ شتاب در اجرای کیفر: سودمندی این شتاب از آن روست که با کوتاه شدن زمان تبهکاری و مجازات، گردهم آمدن واژه ها و مفاهیم جرم و کیفر را در ذهن و جان مجرم نیرومندتر می‌کند، به گونه ای که با یادآوری جرم و تصمیم احتمالی بر انجام آن، ناخودآگاه مجازات آن نیز در برابر دیدگان او جای می‌گیرد. پیدا‌ است در این صورت، دست کم به زمینه ای از بسترهای پیشگیری از جرم دست یافته‌ایم. سزار بکاریا در این باره می‌گوید:
اگر بخواهیم در ذهن خشن فرومایگان منظره فریبنده دستاوردهای حاصل از انجام جرم با تداعی مفهوم کیفر، تعادل یابد بسیار مهم است که کیفر در پی جرم به اجرا در آید. فاصله زمانی این دو، جز گسیختگی دو تصور یاد شده، اثری ندارد(سزار:۱۳۸۰، ۸۷).

گفتنی است هر چند شتاب در کیفر، پیامد پیش گفته را به دنبال دارد، ولی همواره چنین نیست؛ گاه فرصت دهی به مجرم به منظور اندیشه در رفتاری که انجام داده است، زمینه بازگشت او را از کجروی فراهم می‌سازد. در سیاست کیفری اسلام نیز، جز در حدود یا جرایم عمومی که تأخیر در اجرای کیفر روا شمرده نشده است، در سایر جرایم زمینه برای به تأخیر انداختن مجازات فراهم می‌باشد.

۲-۳-اصول حاکم بر مجازات ها

بر کلیه مجازات‌ها اصولی حکومت می‌کنند که سابقه طولانی در تاریخ دارند و هریک از آن ها نتیجه مجاهداتها و کوشش‌های بی دریغ و بی وقفه نستوهانی است که هرگز از تلاش خویش خسته نشده اند. این اصول به قرار ذیلاند:

۲-۳-۱-اصل قانونی بودن مجازات ها

یکی از مهمترین اصول حقوق جزا که تقریباً در تمام کشورهای متمدن مورد قبول قرار گرفته اصل قانونی بودن حقوق جزاست(محسنی:۱۳۹۲، ۲۹۷).

در ماده ۲۲ اساسنامه دیوان کیفری بین‌المللی آمده است، هیچ کس به موجب این اساسنامه مسئولیت کیفری نخواهد داشت مگر اینکه عمل وی، در زمان وقوع منطبق با یکی از جرایمی باشد که در صلاحیت دیوان کیفری بین‌المللی است(شریعت باقری:۱۳۹۰، ۴۳).

ریشه این اصل را می توان در جمله هیچ مجازاتی و هیچ دادگاهی بدون قانون وجود ندارد دید. اصل قانونی بودن مجازات‌ها در مقررات اسلامی را با آن قسمت از آیه مبارکه سوره اسرا که می فرماید: ما کنا معذبین حتی نبعث رسولا، و نیز قاعده قبح عقاب بلابیان توجیه می‌کنند(نوربها:۱۳۸۹، ۳۳۷).

در قوانین کشور ما نیز ‌به این اصل در قوانین مختلف اشاراتی شده از جمله قانون اساسی که در اصل ۱۱۶مقرر می‌دارد که حکم به مجازات باید به موجب قانون باشد یا در قانون مجازات اسلامی که ماده ۲ این قانون همچنین ماده ۱۲قانون اخیر الذکر که اشعار می‌دارد حکم به مجازات یا اقدامات تامینی و تربیتی و اجرای آن ها باید از طریق دادگاه صالح به موجب قانون و با رعایت شرایط و کیفیات مقرر در آن باشد. از این اصل دو قاعده مهم عطف به ماسبق نشدن قوانین جزایی و تقسیر مضیق قوانین کیفری نتیجه می شود.

۲-۳-۲-اصل تساوی

بکاریا در شورش علیه حقوق موضوعه زمان خود که غالباً کیفرهای متفاوتی برای نجبا و رعایا پیش‌بینی میکرده، اصل یکسان بودن مجازات‌ها برای نخستین و آخرین شهروندان را مطرح کرد. به عقیده بکاریا مجازات‌ها باید برای همه شهروندان یکسان باشد(نجفی ابرندآبادی: ۱۳۸۸، ۵۱).

به موجب این اصل کسانی که در شرایط مشابه مرتکب جرم می‌شوند، باید مجازات مشابه را تحمل نمایند(سلیمی :۱۳۹۳، ۱۷۴).

هر چند در منابع اسلامی نیز بر این مسئله تأکید شده که همه افراد آدمی یکسان بوده و برتری بر یکدیگر نداشته اند الا در تقوا. اما اصل تساوی مجازات‌ها نباید مانع از آن شود که وضعیت و ویژگی‌های فردی، اجتماعی، اقتصادی و به طور کلی اوضاع و احوال اختصاصی هر مرتکبی نادیده گرفته شود، توجه به جرم نباید ما را از توجه به مرتکب جرم غافل کند. از این رو لازم است علاوه بر عمل مشابه شرایط مشابه را نیز در نظر گرفت تا بتوان مجازات مشابهی برای تخطی کنندگان از قانون اعمال نمود(سلیمی :۱۳۹۳، ۱۷۴-۱۷۵).

۲-۳-۳-اصل قضامندی

امروزه در حقوق جزا بر لزوم مداخله مقام صلاحیتدار قضایی در حکم به مجازات و اجرای آن تأکید می شود. اصل قضامندی مجازات‌ها که از اصول بنیادین حقوق جزای نوین می‌باشد به معنای لزوم مداخله مقام صلاحیتدار قانونی در حکم به مجازات و اجرای آن است بر این اساس هیچ کس بدون صلاحیتهای قانونی لازم نمی تواند در حکم به محکومیت کیفری و سزادهی متهمان مداخله کند. حقوق ‌دانان کیفری از این اصل که پیوند معناداری با اصل قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها دارد تعبیرهای گوناگونی کرده‌اند. گاه آن را اصل قضایی بودن مجازات و گاه آن را مکمل اصل قانونی بودن مجازات ارزیابی کرده‌اند و برخی آن را از نتایج و جلوه های قانونی بودن جرائم و مجازات‌ها دانسته اند. با این حال اصل قضامندی مجازات‌ها برای ممنوعیت از مداخله افراد خود سر و فاقد صلاحیت قانونی است که التزام به آن مایه برقراری نظم و انضباط اجتماعی شده و زمینه ساز رعایت حق متهمان برای برخورداری از محاکمه عادلانه و استقرار امنیت قضایی شهروندان است(نوبهار:۱۳۹۲، ۹۶).

۲-۳-۴-اصل شخصی بودن

در آیات و روایات فراوانی ‌به این اصل که یکی از عناصر کیفری در اسلام قلمداد می شود اشاره شده است. حضرت علی (ع) پس از ضربت خوردن به دست ابن ملجم، خطاب به امام حسن و امام حسین (علیه‌ ما السلام) ‌فرمودند: (بدانید نباید کس دیگری جز قاتل من کشته شود ..). این فرموده حاوی اصل شخصی بودن کیفر در اسلام است(محقق داماد:۱۳۸۶، ۱۵۹).

• • سطح وظیفه ای: در این سطح نیز بر اساس اهداف و استراتژی های سطوح بالاتر برای هر کدام از وظایف واحدهای تجاری استراتژیک, استراتژی وظیفه ای تعیین می شود. مسئولیت بزرگ تر و اصلی مدیران این سطح, اجرا, پیاده کردن استراتژی ها و برنامه های استراتژیک سازمان است. برای سطح وظیفه ای ممکن است مجموعه ای ‌از استراتژی ها وجود داشته باشد که هر کدام در جهت استفاده بهینه از منابع در دسترس به منظور کمک به استراتژی های واحد بازرگانی تدوین می‌شوند. استراتژی های این سطح را استراتژی های وظیفه ای می‌گویند. (اعرابی, ۱۳۸۵: ۷-۶)

  

مدیریت استراتژیک برخورد نظام یافته با یک وظیفه بزرگ و یک مسئولیت روز افزون در قلمرو مدیریت عمومی است تا به نحوی که موفقیت مستمر مؤسسه‌ را تضمین و از پیشامدهای ناگهانی پیشگیری کند، مؤسسه‌ را با بستر حرکت خود “محیط” ارتباط دهد و موضع گیری نماید (فروزنده دهکردی،۱۳۸۳: ۸)

فرایند مدیریت استراتژیک را در نمایش ۲-۳ نمایش داده شده است.

استراتژی های رقابتی پورتر

موقعیت سازمان نسبت به دیگر بازیگران یک صنعت، تعیین‌کننده سود وی بوده و سازمانی که بتواند خود را در موقعیتی مناسب نسبت به رقبای خود قرار دهد، سودی بالاتر از میانگین آن صنعت را کسب خواهد نمود. علاوه بر این، چنین سازمانی حتی با وجود ساختار نامناسب صنعتی که در آن فعال است طعم شیرین بازگشت سریع سرمایه را خواهد چشید. پایه اساسی ماندگاری چنین موقعیتی میان رقبا حفظ مزیت رقابتی بنگاه در صنعت مربوطه است. بسته به ساختار هر صنعت، مزیت‌های رقابتی بنگاه‌ها در مواجهه با یکدیگر ابعاد بسیار وسیعی به خود می‌گیرد. همچنین بسته به اینکه محدوده فعالیت سازمان کل بازار را تحت پوشش خود قرار می‌دهد یا برای بخش یا بخش‌هایی از بازار فعالیت می‌کند نیز استراتژی‌های متفاوتی میان بنگاه‌ها دیده می‌شود. در میان ابعاد بیشمار مزیت‌های رقابتی می‌توان دو بعد پایه‌ای را به عنوان فصل مشترک این رویکردها شناسایی نمود. ماحصل ترکیب این دو بعد پایه‌ای با محدوده فعالیت هر سازمانی در صنعت مربوطه سه استراتژی عمومی را پیش روی مدیران قرار می‌دهد که عبارتند از:

– عرضه ارزان‌ترین محصول به بازار یا همان رهبری در قیمت (cost-leadership)

– عرضه محصول متفاوت به بازار یا استراتژی تمایز (differentiation)

– تمرکز روی بخشی از بازار با رویکرد قیمت یا تمایز (focus)

پورتر (Porter,1980) نظریه ای را ارائه می‌دهد که در این نظریه دو استراتژی کلی را بیان می کند. او معتقد است استراتژی هایی که یک شرکت می‌تواند جهت دستیابی به مزیت رقابتی به کار گیرد:

1. 1. استراتژی مدیریت هزینه

1. استراتژی تمایز در محصول

شرکت هایی که استراتژی مدیریت هزینه را پذیرفته اند، از طریق قیمت تمام شده پایین تر محصول نسبت به رقبای خود، قادر خواهند بود سهم بازار خود را افزایش دهند. این شرکت ها جهت دستیابی به رهبری هزینه باید فعالیت هایی را انجام دهند تا بتوانند در تهیه مواد اولیه، تولید، فروش و حمل محصولات و خدمات بهتر وسیع تر ارزان تر، و با نهاده (ورودی) های کمتر از رقبایشان عمل کنند. از سوی دیگر، شرکت هایی که استراتژی تمایز محصول را به کار می گیرند می‌توانند از طریق فراهم کردن محصولات و خدماتی که کیفیت منحصر به فردی داشته و مورد علاقه مشتریان است به مزیت رقابتی دست یابند. این امر سبب می شود تا چنین شرکت هایی بتوانند صرف قیمت را نیز به مشتریان خود تحمیل نمایند.

‌بنابرین‏ می توان گفت شرکت هایی که استراتژی مدیریت هزینه را به کار می گیرند اصولا مزایایی را به دست می آورند که این مزایا بر پایه کارایی عملیاتی مبتنی است. اما باید توجه داشت از آنجایی که این مزایا به آسانی توسط رقبا قابل تقلید است، عملکرد بهتری که توسط چنین شرکت هایی (شرکت های پیرو استراتژی مدیریت هزینه) به دست می‌آید با گذشت زمان از بین خواهد رفت.

از آنجا که کلید اصلی موفقیت در سرمایه گذاری ها تعیین مزیت رقابتی خاص هر شرکت و از همه مهمتر دوام و پایستگی این مزیت می‌باشد، لذا نتایج تحلیل های تجربی این مفاهیم استراتژی می‌تواند درک مفیدی را برای افراد حرفه ای فراهم آورد تا آن ها نیز بتوانند عملکرد آتی شرکت ها را تحلیلی کرده و آن را پیش‌بینی نمایند. نیازهای ضروری روزمره و آتی، سازو گاری و هماهنگی جهت ماندگاری سازمان و حمایت بخش های مختلف آن در زمان بلوغ، جلوگیری از اتلاف منابع و تمرکز بخشیدن به اقدامات از راه تدوین استراتژی میسر می‌گردد. استراتژی هر سازمان وابسته به تعاریف رقابت و رقابت پذیری و رویکردهایی است که آن سازمان اتخاذ نموده است. ‌بنابرین‏ وجود استراتژی ها می‌تواند به شرکت ها کمک نماید تا در محیط رقابتی پیشرفته امروزی قادر باشند مزیت رقابتی خود را حفظ نمایند. بعلاوه بررسی اثرات کوتاه مدت و بلند مدت اعمال استراتژی به صورت کاربردی، زمینه را برای پی ریزی روش های مطلوب تر، حذف و بهبود موقعیت رقابتی فراهم می آورد. نظر به اینکه دو عامل اصلی تغییرات تکنولوژی و رقابتهای جهانی بر عملکرد سازمان های امروزی اثری فوق العاده و چنانچه سازمانی خود را با این دوعامل هماهنگ و همراه نکند در بلندمدت از رقبا خواهد ماند، توجه ویژه به مدیریت هزینه جهت افزایش سودآوری و باقی ماندن درصحنه رقابت ضروری به نظر می‌رسد. با توجه به اینکه بخش های خدماتی در اقتصاد فعلی کشور در حال رشد و گسترش سریع است، به موازات آن تکنیک های حسابداری مدیریت نیز باید با توجه به نیازهای اطلاعاتی واحدهای فعال در این بخش مورد ارزیابی مجدد قرار گرفته و با این نیازها هماهنگ شوند. تفاوت اساسی بین مؤسسات خدماتی و تولیدی آن است که اغلب خدمات همزمان با تولید به مصرف می‌رسند، به بیان دیگر نمی توان خدمات را همانند کالاها در انبار نگهداری کرد، اما بسیاری از تکنیک هایی که برای اندازه گیری بهای تمام شده و سنجش عملکرد واحدهای تولیدی ابداع شده، در بخش خدمات نیز با موفقیت به کار گرفته شده است، پس در راه توسعه روش های حسابداری مدیریت، همواره باید نیازمندی های واحدهای مختلف بخش های خدماتی نیز مد نظر قرار گیرد.

هدف دو استراتژی رهبری قیمت و تمایز، تصاحب کل بازار و هدف استراتژی تمرکز، بخش یا بخش‌های کوچکی از بازار است.

استراتژی رهبری قیمت‌ها