افراد فاقد جرات ورزی نمی ­توانند از حقوق خود دفاع کنند. بی­جرأتی یعنی منفعل، پشیمان، ترسو و متواضع بودن. بی­جرأتی یعنی اهمیت ندادن به نیازها و خواسته­ های خود و پذیرفتن خواسته­ های دیگران حتی اگر این خواسته ­ها به ضرر خود شخص باشد. یکی از دلایل گرفتار شدن افراد به بی­جرأتی، عدم آگاهی آن­ها از حقوق فردی خود است و آنان فکر ‌می‌کنند برای اینکه مفید و مؤدب باشند لازم است تسلیم خواسته­ های دیگران شوند. گاهی افراد، جرات ورزی را با پررویی و پرخاشگری اشتباه می­ گیرند(کلینکه(؟)؛ ترجمه محمد خانی،۱۳۸۰: ۲۶۰).

یافته ­های به دست آمده در پیشینه تحقیق حاضر پژوهش­های نوتا^[۱]و سورسی^[۲](۲۰۰۳)، پترسون^[۳]و همکاران(۲۰۰۲)، لنت^[۴]و همکاران(۲۰۰۲)، شریفی­راد و همکاران(۱۳۹۰)، صاحب الزمانی و همکاران(۱۳۸۸)، محمودی عالمی و همکاران(۱۳۸۳)، و …. نشان می­دهد که­ ‌در سال‌­های اخیر، تحقیقات صورت گرفته پیرامون آموزش جرات ورزی بیشتر حاکی از اثر بخشی این روش­ها ‌در مورد دانش ­آموزان است و کمتر ‌در مورد زنان پژوهشی بعمل آمده است. در حالی که زنان حدوداً نیمی از سرمایه انسانی هر کشوری را تشکیل می­ دهند و حتی به قولی آن­ها مربی جامعه هستند و برای ایفای نقش بهداشتی نیاز مبرمی به آموزش در زمینه ­های بهداشت و سلامت دارند. با توجه به ویژگی­های خاص فرهنگی و سنتی ایران، زنان راحت­تر می ­توانند موضوعات بهداشتی را با یکدیگر در میان بگذارند و از طرفی در مراقبت­های بهداشتی و درمان خانواده که از ارکان برنامه طرح رابطان ‌می‌باشد بیشترین مخاطبین برنامه را زنان تشکیل می­ دهند. با توجه به نقش محوری زنان در بهداشت خانواده، رابطان بهداشتی از متن جامعه هستند و می ­توانند آموزش­ها را به خانواده منتقل نمایند(وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، ۱۳۷۷).

‌بنابرین‏ ضرورت دارد با انجام پژوهشی به بررسی اثربخشی آموزش جرات ورزی، در رابطان افتخاری بهداشت اقدام شود. با اجرای این آموزش رابطان خود را قادر می­سازند که در رو به رو شدن با مسائل زندگی با جرئت­مندی بیشتری برخورد کنند و عزت نفس خود را افزایش و اضطراب خود را کاهش دهند. آموزش مهارت­ جرات ورزی آن ها را قادر می­سازد تا دانش، ارزش­ها و نگرش­های خود را به توانایی‌های بالفعل­ تبدیل کنند. بدین معنا که بدانند با توجه به شرایط و موقعیت، چه کاری، و چگونه انجام دهند. همچنین آن­ها می ­توانند این آموزش­ها را به دیگر اقشار جامعه نیز منتقل کنند.

۱-۴- متغیرهای پژوهش

متغیر مستقل: آموزش جرات ورزی

متغیرهای وابسته: اضطراب اجتماعی و عزت نفس

متغییر کنترل: جنسیت

۱-۵- گزاره ­های تحقیق

۱-۵-۱- هدف کلی

هدف کلی این پژوهش، بررسی اثربخشی آموزش جرات ورزی بر اضطراب اجتماعی و‌‌عزت نفس رابطان افتخاری بهداشت مراکز بهداشتی درمانی شهری شهرستان یزد در سال۱۳۹۰ می‌باشد.

۱-۵-۲- اهداف جزیی:

جهت تحقق هدف کلی فوق، اهداف جزیی زیر تدوین گردیده است:

۱- شناسایی تأثیر آموزش جرات ورزی رابطان افتخاری بهداشتی.

1. 1. شناسایی تأثیر آموزش جرات ورزی بر کاهش میزان اضطراب اجتماعی رابطان افتخاری بهداشتی.

1. شناسایی تأثیر آموزش جرات ورزی بر افزایش عزت نفس رابطان افتخاری بهداشتی.

۱-۶- فرضیه ­های پژوهش

‌بر اساس هدف­های جزیی فوق این پژوهش به بررسی فرضیات زیر می ­پردازد.

1. 1. آموزش مهارت جرات ورزی موجب کاهش اضطراب اجتماعی رابطان افتخاری بهداشتی می­ شود.

1. 1. آموزش مهارت جرات ورزی موجب افزایش عزت نفس کلی رابطان افتخاری بهداشتی می­ شود.

1. آموزش مهارت جرات ورزی موجب افزایش جرات ورزی رابطان افتخاری بهداشتی می­ شود.

۱-۷- تعاریف مفهومی و عملیاتی واژه ­ها

تعریف آموزش جرات ورزی

تعریف مفهومی: جرات ورزی یعنی ملاحظه حقوق دیگران، و در عین حال گرفتن حق خود. ویژگی­های این سبک عبارتند از: دادن پاسخ­های خود انگیخته با لحنی دوستانه اما قاطع، نگاه کردن به دیگران، ذکر مسائل مهم، ابراز احساسات و عقاید، بها دادن به خود، نرنجاندن خود و دیگران؛ در این سبک، هدف شخص رعایت عدالت برای تمام طرف­های رابطه است(کاسبان و همکاران، ۱۳۸۷). جرات ورزی یا به عبارتی آموزش این وجه از مهارت­ های اجتماعی، رویکردی رفتاری است که امروزه رواج بسیاری یافته است و مخصوصاً برای افرادی که مشکلاتی در ابراز وجود خود در موقعیت­های بین فردی دارند، مفید است. ولی با این وجود، آموزش جرات ورزی می ­تواند برای همه افراد مناسب باشد، زیرا همه افراد در ابراز وجود خود، در موقعیت­های معینی مشکل دارند(صاحب الزمانی و همکاران، ۱۳۸۸). در آموزش جرات ورزی به فرد آموخته می­ شود که چگونه رفتار مبتنی بر جرئت و جسارت از خود نشان دهد. فرد با تلاش برای کشف و تعریف مشکل، پیگیری هدف­های مورد نظر(همواره با رفتار توام با جرئت)، تکرار نقش­گذاری، واژگون سازی نقش و ارائه تدریجی و متوالی رفتارهای مطلوب، شیوه ­های مناسب مبتنی بر جرئت را برای بیان خواسته­ های خود می­آموزد(مان، ۱۹۹۵؛ ترجمه ساعتچی، ۱۳۷۴). آموزش مهارت جرات ورزی در این تحقیق آموزشی است که محتوی آن برگرفته از کتاب مهارت رفتار جرئت­مندانه، تألیف موتابی و کاظم زاده عطوفی(۱۳۸۷) و پاورپوینت آموزشی موتابی و کاظم زاده عطوفی(۱۳۹۰)، ‌می‌باشد. آموزش این مهارت به مدت ۸ جلسه و هر جلسه ۶۰ دقیقه جهت رابطان بهداشتی برگزار گردید.

تعریف عملیاتی: نمره­ای است که هر رابط افتخاری بهداشت در آزمون ابراز وجود^[۵] گمبریج و ریجی^[۶](۱۹۷۵)، به دست ‌می‌آورد.