ریما نکاش، جوانا خلیل و ریما عفیفی۲۰۰۷افزایش مصرف تنباکو( قلیان )در لبنان را در یک مطالعه کیفیمنفعت طلبی سود جویان و نبود قوانین خاص جهت مبارزه با آن
ریما نکاش، جوانا خلیل و ریما عفیفی۲۰۰۷افزایش مصرف تنباکو( قلیان )در لبنان را در یک مطالعه کیفیمنفعت طلبی سود جویان و نبود قوانین خاص جهت مبارزه با آنجاوید، ظفر، رحمان، نظیر، غفور، افضل و خان۲۰۰۷آگاهی و نگرش دانشجویان نسبت به قلیانپر کردن اوقات فراغت، فشار گروه همسالان، رفع خستگی و استرسبرین پریمارک، جیم سیدینی، آرون اگروال، ویلیام شادل، اریک دونی، توماس اسینبرگ۲۰۰۸شیوع قلیان در بین دانشجویان دانشگاهآگاهی از ضرر، آگاهی از اعتیادآور بودن، مقبولیت اجتماعی و محبوبیت آنخالدالجارا، زائد ابابنه و وائل دلایمی۲۰۰۹درک مضرات کشیدن قلیاننبود دانش و اطلاعات در باره مضرات قلیان وکمبود آموزش در باره مضرات آنکایمبرل استرلینگ و رابین مرمل استاین۲۰۱۱بررسی استفاده کنندگان از قلیان در میان نوجوانانجنسیت، نژاد و سابقه مصرف سیگار و وجود رستوران های عرضه قلیانجیمی سیدنی، آریال شنسا و بریان پریماک۲۰۱۲استفاده از مواد مخدر و قلیان در ارتباط با ترتیبات زندگی در بین دانشجویانباورها و اعتقادات نادرست در مورد کم خطر بودن قلیان نسبت به سیگار
۲-۱۱- چارچوب نظری
چارچوب مفهومی(پنداشتی)و نظری(تئوریک)، سوالها و فرضیه‌ها را شکل می‌دهند، در انتخاب متغیرهای مطالعه و تعریف آن ها به محقق کمک می‌کنند، و سرانجام تفسیر یافته های تحقیق در پرتو آن ها صورت می‌گیرد. از این رو در پایان مرور منابع لازم است محقق، چهارچوب نظری یا مفهومی تحقیق خود را ترسیم کند(رفیعی،۱۳۸۷: ۹۸).
همان گونه که در بخش ادبیات تحقیق مشاهده شد با مرور و مطالعه نظریه ها و و متغیرهای مرتبط با تنباکو عوامل زمینه ساز مصرف تنباکو نمی تواند تک علتی باشد بلکه مجموعه ای از عوامل روان شناختی، اقتصادی و جامعه شناختی در مصرف تنباکو بسیار مؤثر هستند. بنابرین اگر در پژوهشی تنها به یکی از این زمینه ها توجه شود و دیگر عوامل را نادیده گیرد، به نظر می‌رسد که دچار نقصان شده است.
بنابرین چارچوب پژوهش حاضر بر اساس رویکردهای بیان شده در بالا برگرفته از رویکردهای جامعه شناسی و روان شناسی اجتماعی می‌باشد.
در بررسی عوامل جامعه شناختی که تأکید اصلی این پژوهش بر آن قرار دارد از تئوری های محرومیت نسبی ،کنترل اجتماعی هیرشی و بریتویت، نظریه بازدارندگی والتررکلس، نظریه همنیشنی افتراقی ساترلند، نظریه های اوقات فراغت وبر، زیمل و بوردیو و نظریه جامعه شناسی فرایندی نوربرت الیاس استفاده شده است. در مورد محرومیت نسبی می توان گفت که در صورتی که فرد خود را با دیگران مقایسه کند و احساس محرومیت نسبی کند ممکن است بر روی مصرف تنباکو افراد اثر گذار باشد. عواملی از قبیل کنترل اجتماعی می‌تواند در مصرف تنباکو یا مصرف نکردن افراد مؤثر باشد، چرا که اگر جامعه بتواند افراد را در خود جای دهد و در افراد علاقه، تعهد، مشارکت و دلبستگی به وجود بیاورد به نحو احسن می‌تواند به وظیفه خود یعنی کنترل اجتماعی برسد و این نیز به نوبه خود بر روی قلیانی نشدن افراد تاثیر می‌گذارد.
همان طور که در بالا اشاره شد داشتن دوستان قلیانی و ارتباط با آن ها در مصرف تنباکو نیز ممکن است مؤثر باشد. این متغیر در بسیاری از تحقیقات که در مورد اعتیاد انجام شده ثابت شده است به طوری که در درازمدت فردی که تنباکو مصرف نکرده را به طرف خود جذب می‌کند و او هم ممکن است تنباکو مصرف می‌کند.
اوقات فراغت نیز به نوبه خودبه عنوان یک متغیر در مصرف تنباکو می‌تواند مورد بررسی قرار گیرد. بر اساس نظریه بوردیو سبک زندگی متغیری است که می‌تواند در مصرف تنباکو به طور غیر مستقیم تاثیر گذار باشد، زیرا سبک زندگی افراد، گروها، نوجوانان وجوانان با هم بسیار تفاوت دارد و هرگروه و طبقه ای سبک زندگی مختص به خود را دارد. سبک زندگی مصادیق بسیاری دارد که مهمترین آن اوقات فراغت است سبک زندگی متفاوت منجر به اوقات فراغت متفاوت می شود و باعث می شود که هر فردی به گونه متفاوت اوقات فراغت خود را بگذراند و در این میان بعضی از افراد هستند که اوقات فراغت خود را جهت رفتن به سمت مواد اعتیادآور انتخاب می‌کنند. بدین ترتیب سبک زندگی می‌تواند برروی اوقات فراغت تاثیر گذار بوده و نحوه گذران اوقات فراغت نیز بر روی مصرف تنباکو و گرایش به آن تاثیر گذار باشد. لذا یکی از مهمترین متغیرهای مورد بررسی در اینجا سبک زندگی از تئوری پیر بوردیو است. که جهت سنجش آن نیز ابتدا باید شاخص سازی شود که شاخص های آن شامل نحوه گذران اوقات فراغت شامل ورزش کردن، هنر و سرگرمی
( رفتن به سینماو کنسرت)، خوردن و آشامیدن( رفتن به رستوران ها، باشگاه ها و قهوه خانه ها) و تفریح های خانگی( تماشای تلویزیون، جست و جو در اینترنت، مطالعه و گوش دادن به موسیقی و رادیو) و سلیقه افراد( با کسی که قلیانی است یا سیگار می کشد ازدواج می‌کند، در مهمانی کنار افرادی که قلیان می کشند، می نشیند، در یک جمع بودن و با آن افراد قلیان می کشد، دوست دارد که دیگران قیان کشیدن او را ببیند یا پنهانی می کشد، چه نوع تنباکویی مصرف می‌کند، چه نوع قلیانی را مصرف می کنید)، مصرف فرهنگی( مصرف فیلم، لوح فشرده، رسانه ها، موسیقی، ادبیات) را شامل می شود.
متغیر دیگری که در بالا به آن اشاره شد جامعه شناسی فرایندی نوربرت الیاس است یعنی فرایند روی آوردن و گرایش به مصرف تنباکو است که این متغیر به نوبه خود می‌تواند در مصرف تنباکو افراد تاثیر گذار باشد. به این صورت شاخص سازی( افراد از چه زمانی به فکر مصرف تنباکو افتادند، قلیان کشیدن را از کجا آغاز کرده‌اند، چگونه آشنا می‌شوند،از مضرات آن آگاهی دارند، ارزان بودن رفتن به قهوه خانه ها، در دسترس بودن قهوه خانه ها نسبت به باشگاه ورزشی، در دسترس بودن قلیان در منزل) می شود.
متغیر دیگری که می‌تواند در گرایش به مصرف تنباکو افراد اثر گذار باشد پایگاه اجتماعی ـ اقتصادی است که از نتایج تحقیقات مطرح شده گرفته شده و در این پژوهش مورد استفاده واقع می شود. و این متغیر شامل درآمد، شغل و تحصیلات است.
همچنان که اشاره شد بعضی از متغییرهای زمینه ای وجود دارد که بر اساس تحقیقات پیشین بر گرایش مصرف تنباکو مؤثر است. متغیرهایی از قبیل سن، جنس، وضعیت تاهل و وضعیت اشتغال که در این جا نیز این متغیرها بررسی می شود.
در نهایت متغیرهای روان شناسی اجتماعی است که می‌تواند بر این گرایش تاثیرگذار باشد در این پژوهش مورد توجه واقع می شود. یکی از متغیرهای مهم در این پژوهش میزان پذیرش هنجارها و هنجار های ذهنی در مورد مصرف قلیان است که از تئوری فیش باین و آیزن گرفته شده است. متغیر گرایش شامل باور در باره نتایج حاصل از کشیدن قلیان است ، ارزیابی کردن نتایج حاصل از کشیدن قلیان، مقایسه قلیان با سیگار و مضرات آن و وسایل و تجهیزات مصرف قلیان را به رخ کشیدن و همچنین توقعات جامعه در مورد مصرف قلیان و دید جامعه نسبت به مصرف قلیان است که این متغیر نیز به نوبه خود می‌تواند در مصرف تنباکو افراد تاثیر گذار باشد.
نمودار۲-۱۲ مدل تحلیلی تحقیق
پایگاه اجتماعی- اقتصادی
( درآمد، شغل، تحصیلات)
کنترل اجتماعی
آخرین نظرات