افزایش ارتفاع بوته معمولاً مشخص ترین تغییرات حاصل از رشد در بیشتر گیاهان است. افزایش ارتفاع بوته می تواند در اکثر گیاهان از نظر رقابت در جامعه گیاهی یک مزیت محسوب گردد. ارتفاع بیش از حد به نحوی که باعث خوابیدگی و شکست ساقه گردد، مناسب نیست ولی اگر همراه با افزایش قطر ساقه باشد باعث توزیع بهتر برگها در ساقه شده و تشعشع به نحو مطلوب تری در جامعه گیاهی توزیع می گردد و درنتیجه تجمع کربوهیدراتهای غیر ساختمانی و انتقال مواد ذخیره ای از ساقه به دانه بهتر انجام می گیرد ( پرستار ،۱۳۷۶).ارتفاع بو ته بیشتر در تیمار کودی چهارم را می توان با بهره گرفتن از تقسیط بیشتر کود نیتروژن و استفاده از کود نیتروژن در زمان رشد سریع رویشی گیاه و قبل از گل دهی نسبت داد(موتاکومار و همکاران[۶۷]،۲۰۰۵).
افزایش ارتفاع بوته معمولاً مشخص ترین تغییرات حاصل از رشد در بیشتر گیاهان است. افزایش ارتفاع بوته می تواند در اکثر گیاهان از نظر رقابت در جامعه گیاهی یک مزیت محسوب گردد. ارتفاع بیش از حد به نحوی که باعث خوابیدگی و شکست ساقه گردد،مناسب نیست ولی اگر همراه با افزایش قطر ساقه باشد باعث توزیع بهتر برگها در ساقه شده و تشعشع به نحو مطلوب تری در جامعه گیاهی توزیع می گردد و درنتیجه تجمع کربوهیدراتهای غیر ساختمانی و انتقال مواد ذخیره ای از ساقه به دانه بهتر انجام می گیرد ( پرستار ،۱۳۷۶). افزایش میزان نیتروژن ارتفاع بوته و سرعت رشد محصول را افزایش می دهد (خدادادی و مظاهری ، ١٣٧٧).
۲-۳-۳ اثر کود بر شاخص سطح برگ
افزایش معنی دار شاخص سطح برگ ذرت بر اثر افزایش میزان کود نیتروژن توسط (هانی وهمکاران،۲۰۰۶)گزارش شده است.یکی از عوامل موثر توسعه سطح برگ هر بوته و به تبع آن توسعه سایه انداز،میزان نیتروژن است که با تاثیر بر اندازه و طول عمر هر برگ موجب افزایش شاخص سطح برگ می شود .مقدار نیتروژن مصرفی تاثیر زیادی بر تولید و گسترش سطح برگ دارد.گیاهان با دریافت نیتروژن بیشتر،سطح برگ بزرگتری خصوصا در برگهای بالایی نسبت به گیاهان با نیتروژن مصرفی کم داشتند(سپهری و همکاران،۲۰۰۱)[۶۸]. تامین نیتروژن کافی برای گیان شاخص سطح برگ را که زمینه تولید و تجمع ماده خشک است افزایش میدهد(امان اله و همکاران،[۶۹]۲۰۰۹).میزان افزایش سطح برگ،ظرفیت فتوسنتزی گیاه راتعیین می کند(یاسری وهمکاران،[۷۰]۲۰۰۷).
( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )
سطح برگ بیشتر تعرق بیشتری را به همراه دارد اما با فزایش شاخص برگ ماده خشک بیشتری در تراکم و آرایش کاشت مطلوب تولید می شود و کارایی مصرف آب افزایش می یابد . تبخیر و تعرق تحت تأثیر تراکم و آرایش بوته ها قرار می گیرند. ویلیامز و همکاران[۷۱] (۱۹۶۵) معتقدند که جذب تشعشع در پوشش گیاهی ذرت رابطه نزدیکی بامیزان شاخص سطح برگ دارد.
عملکرد ماده خشک در گیاهان زراعی ارتباط مستقیمی با میزان بهره گیری گیاه از تشعشات خورشیدی دارد. پوشش گیاهی زمانی بیشترین کارایی را دارد که رقابت‌ها بین گیاهی و درون گیاهی برای دریافت نور در حداقل باشد و این مجموعه بصورت یک واحد ، حداکثر نور را جذب نماید(سیده وند،۱۳۷۹؛ اسپلاگ و دودلی،[۷۲] ۱۹۹۹).ایجاد یک پوشش گیاهی مؤثر مستلزم آن است که در تراکم و آرایش کاشت دقت لازم صورت پذیرد . رقابت برای نور مهمترین عامل افت عملکرد در اثر توزیع نا متعادل بوته قلمداد شده است ( صوفیان ،۱۳۷۷ ؛ پرتر و هیکس [۷۳]، ۲۰۰۰).
میزان شاخص سطح برگ بصورت خطی افزایش می یابد. البته سطح برگ تک بوته ها به نسبت کاه خواهد یافت که با افزایش تراکم جبران این کاهش سطح برگ رامی نماید ( کوچکی و سرمدنیا ،۱۳۷۸).
بطور کلی شاخص سطح برگ کمتر ، تأثیر محسوسی بر روی موقعیت قرار گیری بلال در بوته دارد، یعنی بلالها در قسمت پایین تر بوته قرار می گیرند و بیشترین سطح برگ تک بوته ها بالاتر از موقعیت بلال ایجاد می گردد ( منیعی ،۱۳۷۰).
میزان رشد گیاه از مراحل اولیه تااواسط فصل رشد ، به افزایش سطح برگهای جدید بستگی دارد. گیاهانی که در مراحل اولیه رشد خود نسبت زیادی از مواد فتوسنتزی را به تولید برگ اختصاص می دهند بعد ها با سرعت بیشتری رشد خواهند کرد (مؤدب شبستری و مجتهدی ،۱۳۶۹).
۲-۳-۴ اثر کود بر عملکرد دانه
با مصرف نیتروژن در مرحله طویل شده ساقه به عملکردهای بالا دست یافتند.در مورد اثر نیتروژن بر عملکرد دانه در برنج تحقیقات متعددی انجام شده است.به طورکلی با افزایش مقدار نیتروژن تا یک حد معین عملکرد دانه به میزان قابل توجهی افزایش می یابد(بیندرا و همکاران[۷۴]،۲۰۰۰ ).نیتروژن باعث افزایش معنی داری در عملکرد دانه ی ذرت می شود(نی و همکاران[۷۵]،۲۰۰۰).
گریبل و کوکس [۷۶](۱۹۹۱) بر این عقیده اند که برای رسیدن به حداکثر عملکرد دانه و علوفه باید شاخص سطح برگ مطلوب بین ۳ تا ۲/۳ باشد.عملکرد ذرت در مقادیر بالای ۱۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار افزایش می یابد(کگب و همکاران[۷۷]،۲۰۰۳)
بیکر(۲۰۰۶)[۷۸]نیز بر افزایش بیوماس ذرت با بالا رفتن میزان کاربرد نیتروژن به ویژه در طی دوره رشد رویشی تاکید دارد.
با مصرف مقادیر بیش تر کود نیتروژن عملکرد دانه تاثیر مثبتی دارد(شهسواری و صفاری، ۲۰۰۵).
۲-۳-۵ اثر کود بر عملکرد وزن خشک کل
زنگانی نیز بیشترین عمکلرد ماده خشک کل را با کاربرد ۲۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آورد(زنگانی ،۱۳۸۰).
پاتل و همکاران [۷۹](۲۰۰۲) نیز حداکثر ماده خشک کل را در سطح بالای نیتروژن بدست آوردند.نیتروژن عملکرد ماده خشک را به وسیله تاثیر گذاشتن بر پارامترهای رشد رویشی بالا می برد و در نتیجه باعث افزایش اسیمیلاسیون گیاهی می گردد(گرانت و همکاران[۸۰]،۲۰۰۰).با مصرف مقادیر بیش تر کود نیتروژن وزن خشک نیزافزایش می یابد(شهسواری و صفاری، ۲۰۰۵).حاجبی و همکاران (۱۳۸۴) بیان کردند که طی تنش خشکی تعداد روزنه ها کاهش و این امر بر میزان سنتز ماده خشک در اندام هوایی تاثیر گذاشته و باعث کاهش وزن خشک گیاه می شود . موسوی و همکاران (۱۳۸۷) طی آزمایشی نشان دادند که اثر دور آبیاری بر تمامی صفات عملکرد تر و خشک کل ، عملکرد خشک و تر برگ و ساقه و گل آذین علوفه معنی دار بود و افزایش دور آبیاری سبب کاهش معنی‌دارای صفات شد.نتایج تحقیقات زهیر و همکاران[۸۱] (۱۹۹۸) نیز نشان می دهد که در ذرت تلقیح بذور با باکتری‌های ازتوباکتر و سودوموناس باعث افزایش عملکرد ماده خشک تولیدی در هکتار می شود. افزایش عملکرد ماده خشک بر اثر استفاده از کودهای بیولوژیک با نتایج اکبری و همکاران (۱۳۸۸) و همچنین زهیر و همکاران (۱۹۹۸) هم خوانی دارد.
۲-۳-۶ اثر کود بر عملکرد شاخص برداشت
وزن هزار دانه و عملکرد دانه در ذرت تحت تاثیر مقادیر مختلف نیتروژن قرار گرفتند،ولی شاخص برداشت تحت تاثیر نیتروژن قرار نگرفت(قاسمی پیر بلوطی و همکاران،۲۰۰۲)[۸۲].
پرستار (۱۳۷۶) افزایش عملکرد دانه در ۳ رقم ذرت را ناشی از افزایش عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت دانست. پاتل و همکاران (۲۰۰۲)[۸۳] نیز دریافتند که مقادیر مختلف نیتروژن اثر معنی داری روی وزن هزار دانه ندارد.شاخص برداشت (HI) بصورت نسبت عملکرد اقتصادی به عملکرد بیولوژی گیاه زراعی تعریف شده است( دونالد، ۱۹۷۶)[۸۴]. این پارامتر شاخصی از تولید دانه یا ضریب انتقال و توزیع مواد فتوسنتزی بین بخشهای اقتصادی و سایر بخشهای گیاهی می باشند.شاخص برداشت همچنین بیان کننده نسبت توزیع مواد فتوسنتزی بین عملکرد اقتصادی و عملکرد کل می باشد. آن نسبت از عملکرد بیولوژیکی که عملکرد اقتصادی را تشکیل میدهد شاخص برداشت یا ضریب کارایی یا ضریب جابجایی گفته می شود و از نسبت عملکرد دانه به عملکرد کل(دانه + علوفه ) بدست می آید. عملکرد یک گیاه را می توان از طریق افزایش کل ماده خشک تولید شده یا افزایش شاخص برداشت و یاهر دو بالا برد ( کوچکی و سرمدنیا، ۱۳۷۸؛ دانکن ،۱۹۷۳)[۸۵] .
۲-۳-۷ اثر کود بر عملکرد بر وزن هزار دانه
تولنار [۸۶](۲۰۰۳) معتقدند که افزایش عملکرد دانه تک بوته به واسطه مصرف نیتروژن ممکن است با افزایش تعداد دانه در هر بلال و یا افزایش وزن هر دانه در ارتباط باشد.تحقیقات نشان داده است که محلول پاشی اوره باعث افزایش وزن هزار دانه ، تعداد دانه در خورجین ،عملکرد دانه و روغن کلزا می شود(مرشدی و همکاران[۸۷]،۲۰۰۱).با مصرف مقادیر بیش تر کود نیتروژن وزن هزاردانه عملکرد دانه به طور معنی داری افزایش می یابد(شهسواری وهمکاران[۸۸]، ۲۰۰۵).
۲-۳-۸ اثر کود بر عملکرد میزان پروتین دانه
کودهای نیتروژن احتمالا واردات نیتروژن از بخش های رویشی به دانه را در مقایسه با کربوهیدرات افزایش داده و موجب افزایش غلظت نیتروژن دانه و درصد پروتئین آن می گردد(شهسواری و همکاران[۸۹]،۲۰۱۰).
نیتروژن اگر به مقدار کافی در دسترس گیاه قرار گیرد، باعث رشدسریع ذرت خواهد شد و نیز اثرات مثبتی بر روی ذخیره شدن مواد پروتئین در دانه خواهد گذشت(ملکوتی و همکاران[۹۰]، ۲۰۰۴).
تارمن و همکاران(۲۰۰۰)[۹۱] گزارش کردند که بین میزان عملکرد و درصد پروتین ارتباط معکوسی وجود دارد زیرا افزایش عملکرد ناشی از افزایش درصد ساقه است و چون ساقه در مقایسه با اجزای دیگر عملکرد ، از کمترین میزان پروتئین برخوردار است. با افزایش نیتروژن، سطح برگ نیز افزایش می یابد و در نتیجه افزایش نسبت برگ به ساقه موجب افزایش میزان پروتئین و کاهش بخشهای خشبی و لیگنینی در علوفه میگردد(زیدان و همکاران[۹۲]،۲۰۰۶ ؛ گریگنانی و همکاران[۹۳]،۲۰۰۷ ؛ جفری و همکاران [۹۴]،۲۰۰۶؛ وس و همکاران[۹۵]،۲۰۰۵).
از آنجایی که نیتروژن یکی از ساختارهای اصلی اسیدآمینه است، مصرف نیتروژن سبب بالا رفتن درصد پروتئین در علوفه میگردد(اصغری وهمکاران،[۹۶]۲۰۰۶).با مصرف مقادیر بیش تر کود نیتروژن درصد پروتئین دانه نیز افزایش می یابد(شهسواری و صفاری،۲۰۰۵).
۲-۳-۹ اثر کود بر تعداد دانه در بلال
گزارشات خصوص تاثیر مثبت نیتروژن بر افزایش تعداد دانه در بلال، وزن دانه و عملکرد دانه ذرت وجود دارد(اسبورن[۹۷]،۲۰۰۲)
نیتروژن نیز تاثیر مثبت بر ، تعداد دا نه دارد(حمیدی و خدابنده ، ١٣۷۵). استفاده اوره تاثیر مستقیم بر تعداد دانه در میوه دارد( قلی پور و همکاران،۱۳۸۵).
۲-۳-۱۰ –اثر کود بر تعداد دانه ردیف در بلال
افزایش نیتروژن باعث افزایش تعداد دانه در ردیف بلال می شود(مجیدیان و همکاران،۲۰۰۲)[۹۸].
فراهم عناصر غذایی به ویژه نیتروژن در دوره بحرانی تشکیل دانه از طریق افزایش سرعت رشد گیاه بر تعداد دانه موثر است و این وضعیت موجب ایجاد همبستگی قوی میان تعداد دانه در بلال با شاخص سطح برگ درمرحله ابریشم دهی می شود(حمیدی و همکاران ،۲۰۰۰)[۹۹]. مصرف کود نیتروژن نیز تعداد دانه در بلال را افزایش می دهد(ناصر وهمکاران[۱۰۰]،۲۰۰۹). تاثیر مثبت نیتروژن بر افزایش تعداد دانه در بلال ذرت مشاهده می شود(اسبورن[۱۰۱]،۲۰۰۲).
۲-۳-۱۱-اثر کود بر وزن خشک ذرت
شیفر و همکاران[۱۰۲](۲۰۰۶) معتقد هستند که با افزایش سطوح نیتروژن، میزان بیوماس گیاه افزایش می یابد. در واقع مقادیر کود نیتروژن و تراکم کاشت نه تنها در حصول حداکثر عملکرد علوفه تاثیر دارد، بلکه در ارتقای ارزش غذایی آن نیز نقش به سزایی را ایفا می کند.
در آزمایش خود به این نتیجه رسیدند که دلیل اصلی افزایش عملکرد با افزایش مقادیر مختلف نیتروژن، افزایش سطح برگ گیاه و میزان جذب نور توسط برگها و تبدیل آنها به مواد فتوسنتزی است. به این ترتیب افزایش میزان برگ در مزرعه سبب افزایش میزان جذب نور، فتوسنتز بیشتر و تولید ماده ی خشک بالاتر خواهد شد(ساجدی و همکاران[۱۰۳] ،۲۰۰۸ ، کوکس و همکاران،[۱۰۴]۲۰۰۱).
با افزایش میزان کود نیتروژن در هکتار با کاهش ریزش برگها در اثر عدم انتقال عناصر غذایی به دلیل پشتوانه ی غنی نیتروژن باعث افزایش تجمع مادهی خشک و در نهایت افزایش عملکرد علوفه می گردد(ساجدی و همکاران[۱۰۵]،۲۰۰۸).
افزایش تجمع ماده ی خشک را به دلیل تاثیر زیاد نیتروژن بر سطح برگ و تداوم بهتر آن عنوان کردند(سپهری و همکاران [۱۰۶]،۲۰۰۲).
فصل سوم
مواد و روش
این تحقیق به منظور اثر اثر کود اوره و اوره پوشش دارگوگردی بر روندرشد و عملکرد کمی و کیفی ذرت علوفه ای در سال زراعی۹۱-۹۲ در روستای سلطانیه دامغان انجام شد.
۳-۱ موقعیت اجرای آزمایش
شهرستان دامغان از نظر موقعیت جغرافیایی در استان سمنان که جزء استان‌های خشک و نیمه خشک ایران می‌باشد واقع شده است. بذور مورد استفاده در این آزمایش از بذور اصلاح شده موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر تهیه گردیده بود.
۳-۱-۱ مختصات اقلیمی و جغرافیایی محل انجام آزمایش
مزرعه ذکر شده در فاصله ۳۰ کیلومتری جنوب شرقی دامغان در عرض جغرافیایی ۳۶درجه و ۲ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی۵۴ درجه و ۹ دقیقه شرقی واقع شده است. ارتفاع منطقه از سطح تراز دریا ۱۱۲۰ متر و اقیلم منطقه براساس تقسیم بندی کوپن، جزء مناطق خشک می‌باشد. میانگین چند سال بارندگی و درجه حرارت سالیانه نشان دهنده است که این منطقه جزء مناطق بسیار گرم با تابستان های خشک که به ترتیب ۱۴۰ میلی متر بارندگی و ۹/۱۵ درجه سانتیگراد می‌باشد.
مشخصات کیفی آب و خاک در محل انجام آزمایش به شرح جداول زیر می‌باشد.
آخرین نظرات