امید و خوش بینی

محققان مطالعه ای بر روی خوش بینی را به عنوان یک ازه روانشناختی در قرت بیستم آغاز کردند . دوبعد خوش بینی به انتظار واکارآمدی در مطالعات اشنایدرراجع به امید ادغام شده اند . در این مدل امید به عنوان انتظار فرد برای موفقیت در دستیابی به هدف از دو عنصر تشکیل شده است : ۱- افکاری که فرد ‌در مورد توانایی بیشتر در راه های رسیدن به اهداف دارد . ۲- حس کارآمدی ‌در مورد رسیدن به اهداف(پترسون ۲۰۱۳) .

نا امیدی حالتی است که که در ذهن انسان تجربه می شود . نا امیدی در حقیقت روشی برای نظر افکندن به بعضی از موقعیت های زندگی با احساس بدون امید می‌باشد .غیر ممکن است بتوان امید را به طومر همزمان با نا امیدی در یک جا قرار داد . حضور یکی به سادگی دیگری را از بین می‌برد (دایر^[۲۶]ترجمه فرحی ۱۳۸۵).

امید ، ایمان و شکیبایی

امید عامل ذاتی و باطنی شالوده زندگی است . عامل پویا و دینامیک روان انسان است . امید ، با دیگر شالوده های زندگی نیز ارتباط نزدیک دارد و آن ایمان است . ایمان وجه ضعیف باور یا دانش نیست و عنصر دیگری که با امید و ایمان پیوستگی دارد ، شکیبایی است . شکیبایی قابلیتی است که در برابر وسوسه انسان که می‌خواهد ایمان و امید را بکشد ، مقاومت نشان می‌دهد .و در نهایت امید پدیده ای متناقض است نه انتظاری انفعالی یا کنش پذیر و نه نیرویغیر واقع بینانه که بتواند شرایط ممکن را به وجود آورد.ایمان نیرویی است که زمان ی که زمان جهیدنش فرا رسد ، خواهد جهید (فروم^[۲۷]۲۰۰۱۳).

نظریه امید

امید شامل شش بعد است که آن ها را در کنار هم بنا ‌کرده‌است و تغییرات آن ها سبب بروز فرایند های امید می‌گردد :

1. 1. بعد شناختی : فرآیندی ات که در آن فرد طی آن در یک تصور ، یادگیری و قضاوت ‌در مورد موضوع امید را عملی می‌سازد . این بعد شامل فرآیندی مثل تعریف موضوع امید کشف واقعی بودن امید ، تمیز دادن عوامل ارتقا دهنده امید از موانع آن و تصویر سازی ذهنی است . و در صورت عدم توان کافی موضوع امید را تعدیل و و تغییر می‌دهد و یا مورد جدیدی را انتخاب می‌کند (سان دین ^[۲۸]
      ۱۹۹۸).

1. 1. ۲- بعد عاطفی :بر احساسات و روحیات فرد دلالت می‌کند و شامل جاذبه و کشش یک پیامد خوب احساس به اهمیت امید ، اعتماد یا عدم اطمینان می‌باشد . این بعد بر تمامی فرایند امید نفوذ دارد . و احساس متفاوتی از دردناک بودن تا آرامش را در بر می‌گیرد (دوفالت^[۲۹]۱۹۸۵) .

1. 1. بعد رفتاری : این بعد مشتمل بر اعمال و رفتاری است که فرد برای رسیدن به موضوع امید انجام می‌دهد . امید می‌تواند منجر به افزایش انرژی برای انجام اعمال شود . این اعمال می‌تواند فیزیولوژیکی ، روانی یا فرهنگی باشد(سان دین ،۱۹۹۸) .

1. 1. بعد حسی : این بعد بر احساس وابستگی با دیگران حکم می‌کند . و شامل تعامل اجتماعی – مقابل برخورد و امنیت ارتباط با افراد می‌باشد (دوفالت ۱۹۸۵) .

1. 1. بعد زمانی : این بعد به تجربیات گذشته ،حال و آینده توجه دارد . امید اگرچه به آینده است ولی اما گذشته و حال بر فرایند امید مؤثر است . موضع امید گاه متوجه زمان خاصی است و گاه اختصاص به زرمان خاصی ندارد ، برخی کوتاه و برخی طولانی تر هستند (دوفالت ،۱۹۸۵).

1. بعد زمینه ای : که مربوط به موقعیت زندگی فرد است که بر امید مؤثر است. بعضی موقعیت ها منجر به بروز نا امیدی و یا امید می شود (سان دین ،۱۹۸۹).

عوامل زیادی بر روی امید به زندگی یک جامعه موثرند . یافته های تحقیقات انجام شده حاکی از آن است که درآمد سرانه ، برابری قدرت خرید ،نرخ بارداری ،نرخ آسیب پذیری کودکان و سرانه پزشکی رابطه مثبت و مستقیم و عواملی مانند نرخ بی سوادی مردان ، نرخ شیوع ویروس ایدزو نرخ رشد جمعیت ،نرخ شیوع کم خونی در زنان و ضریب جنسی رابطه منفی و معکوس دارند (سازمان بهداشت جهانی ۲۰۰۸).

نظریه امید به زندگی اشنایدر بر اساس روانشناسی اجتماعی با تکیه بر طرح های شناختی مطرح شده است . هسته اصلی امید را انتظارات فرد که او را سوق می‌دهند و باعث موفیت او می شود ، می‌داند . وی معتقد است اهداف با سطح پایین برای اجرا یا عملی کردن انتظارات فرد لازم و ضروری است .نظریه امید به زندگی بر روی تحلیل شناختی رابطه اهداف و نتایج تأکید دارد (گاتمن^[۳۰]،کوان^[۳۱] ، کرر^[۳۲]۱۹۹۵ ).

کیفیت زندگی

منشا ظهور مفهوم کیفیت زندگی به سال‌های بسیار دور و در میان فلاسفه و دانشمندان ایران، یونان و چین بر می‌گردد . و در ادبیات و فلسفه و طب ریشه دارد و این مبحث که زندگی خوب چگونه زندگی ای است همیشه در طول اعصار و قرون مورد توجه فلاسفه و اندیشمندان بوده است .

کیفیت زندگی سازه ای بسیار گسترده و پیچیده ایست از سلامت ذهن. کیفیت زندگی سازه ای پیچیده از انواع حیطه ها از جمله وضعیت سلامت ، توان انجام فعالیت‌های زندگی روزمره ، جایگاه نقش کاری ،وجود فرصت‌ها برای دنبال کردن علایق تفریحی ، کارکرد اجتماعی در دوستی ها و روابط با دیگران ، دسترسی به منابع مراقبت از سلامت و معیارهای زندگی و سلامت عمومی را در بر می‌گیرد .

تعریف مفهوم کیفیت زندگی بسیار پیچیده می باشد و توافق کلی برای تعریف وجود ندارد زیرا این مفهوم دارای ابعاد چند گانه ای می‌باشد و جنبه‌های مختلف زندگی فرد را شامل می شود و ادراکات فرهنگی گوناگون از آن شده است . این مسئله با مسایل فرهنگی ارتباط زیادی دارد .افراد ، تصورات ارزش‌ها و آرمان ها و اولویت های انسان‌ها در یک جامعه مطلوب تحت تاثیر مسایل فرهنگی شکل می‌گیرد .اگر چه پاره ای از مسایل فرهنگی قابل تعمیم به جوامع مختلف می‌باشد اما یک استانداردمشخص برای تمامی فرهنگ ها وجود دارد .

کیفیت زندگی مقوله ای پیچیده است . ارائۀ تعریفی واضح و روشن برای ارتقاء کیفیت زندگی کار دشواری است ، اما شاید بتوان گفت راه ارتقاء کیفیت زندگی آن است که به افراد کمک کرد تا بتوانند توانایی‌های بالقوه خود را با انتخاب بهترین راه و روش به فعل درآورند . کیفیت زندگی بهترین معیار و ملاک اندازه گیری توان فرد برای سازگاری موفقیت آمیز با چالش های موجود در دنیای واقعی است . محیط کار ، خانه و اوقات فراغت مورد ارزیابی قرار می‌گیرد . در منابع گوناگون عمومی و تخصصی تعاریف متفاوتی از کیفیت زندگی ارائه شده است که از “رضایت زندگی” تا ” توانایی عملکردی فرد ” گسترده است . مفاهیمی که برای فهم کیفیت زندگی به کار می‌روند شامل خشنودی و ناخشنودی ، شرایط زندگی ، شادکامی ، نا شادمانی ، تجربۀ زندگی و عواملی مانند آسایش ، وضعیت عملکردی ، وضعیتاجتماعی – اقتصادی ، استقلال و شرایط محیطی می‌باشد (کاظمی و مومنی۱۳۸۹) .

سازمان بهداشت جهانی (۱۹۶۰) کیفیت زندگی را اینگونه تعریف می‌کند : کیفیت زندگی برآیند طیف های مختلف زندگی مانند عوامل تعیین کننده سلامت ، شادی ( ازجمله : راحت بودن محیط فیزیکی و رضایت شغلی ) ، آموزش دستاوردهای اجتماعی و هوشی ، آزادی عمل ، عدالت و نبودن ستم است.

الگوی فلس و پری

شاید قبل از این دهه هیچگاه بر تأثیر محیط یا فضا بر جرم پرداخته نمی­شده است. بعد از این دهه بود که در اثر فعالیت­های افرادی چون جین جاکوبز با کتاب “حیات و مرگ شهرهای بزرگ آمریکا” و الیزابت وود با کتاب “جنبه­ های اجتماعی خانه­سازی در توسعه شهری” و کتاب اسکار نیومن “فضای قابل دفاع” و کتاب جعفری با نام “پیشیگیری از جرم از طریق طراحی محیطی” این تئوری و روابط میان محیط، محله وجرم بیشتر آشکار شد (۱۹۷۱،Jeffery).

البته باید اذعان داشت که این نظریات در چارچوب­های نظری و روش های اجرایی تفاوت­هایی نیز با یکدیگر داشته­انداما همگی در چنداصل مشترک متفق­القول بوده ­اند:

1. 1. محیط کالبدی قادر است رفتار شهروندان را در خصوص مشاهده و پیشگیری جرم و همچنین بازداشت مجرمین تغییر دهد.

1. 1. 1. کالبد فضاها و مجتمع­های مسکونی قادر است برای انجام دادن جرم مانع ایجاد و همچنین ارتکاب جرم را با دشواری روبرو نموده، به نحوی که مجرم از ارتکاب جرم منصرف گردد.

   

1. 1. محیط کالبدی قادر خواهد بود با از بین بردن گوشه­های پنهان و مکان­های مخفی شدن یا راه­های مناسب فرار، مانع رفتارهای مجرمانه و فرار مجرمان گردیده و از ارتکاب جرم جلوگیری نماید.

1. محیط کالبدی قادر است از طریق افزایش کنترل، مراقبت و نظارت فضاهای شهری و مداخله شهروندان و پیوستگی میان آنان بواسطه حضور در اماکن و فضاهای شهری باعث پیشگیری و کاهش ارتکاب جرائم گردد.

از اواسط دهه ۸۰ میلادی با شکل­ گیری تئوری “جرم­ شناسی محیطی” و تئوری­های دیگری چون “پنجره­های شکسته” و تقویت اصول و مبانی نظری پیشگیری وضعی، مبانی نظری “پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی “نیز قوت بیشتری یافت. البته ریشه جرم­ شناسی محیطی را ‌می‌توان در اواسط قرن نوزدهم نیز مشاهده کرد و اصولاً مطالعه ‌در مورد “نقاط جرم­خیز” و مکان­ها خطرناک از قرن نوزدهم آغاز شده بود. در واقع از همین زمان بود که بر مکان به عنوان یکی از عناصر چهارگانه جرم (مجرم، بزه دیده، مکان و جرم) تأکید شد. شاید بتوان اولین مطالعه سیستماتیک در این مورد را مطالعه شاو و مک کی در سال ۱۹۴۲ دانست که مدل آن ها، بعدها همواره مورد توجه سایر محققان بوده است )کلانتری،۱۳۸۵،۴۵).

CPTED را ‌می‌توان رهیافتی جدید دانست که سابقه­ای دیرینه دارد. مفاهیم مرتبط متعددی در رابطه با CPTED وجود دارد که گاهاً موجب تداخل این مفهوم با سایر مفاهیم مشابه می­ شود. مفاهیمی چون فضاهای قابل دفاع، امنیت محیطی، امنیت به وسیله طراحی، پیشگیری طبیعی از جرم، پیشگیری مبتنی بر مکان و پیشگیری وضعی (در این میان اصطلاح پیشگیری وضعی از سایر مفاهیم جامع­تر است و پیشگیری مکان مدار و امنیت محیطی نام­های دیگر پیشگیری وضعی هستند).

در این مبحث به دهه­های شکل­ گیری و تحول نظریه­پردازی CPTED از دهه­ ۶۰ می­پردازیم. CPTED اصالتاً به وسیله سی. ری. جفری ابداع و تنظیم شده است. در همین زمان اصطلاح محدودتری توسط اسکار نیون تحت عنوان “فضای قابل دفاع” مطرح شد. هر دوی این افراد کار خود را بر مبنای کار اسچلموآنجل، الیزابت وود و جین جاکوبز قرار داده بودند. کتاب جفری تحت عنوان “پیشگیری از جرم از طریق محیطی ” در سال ۱۹۷۱ منتشر شد اما کار وی مورد توجه قرار نگرفت و به فراموشی سپرده شد. کتاب نیومن که همزمان با کتاب جفری به چاپ رسید (ولی بدون اینکه وی از جفری الهام گرفته باشد) فضای قابل دفاع نام داشت. دیدگاه نیومن توسط سایر تئوری­های مرتبط چون CPTED مورد تأیید و حمایت بود. نیومن، جفری را به وجود آورنده و منشاء اصلی این مفهوم می­داند و این تئوری را به وی نسبت می­دهد. دیدگاه نیومن ‌در مورد فضای قابل دفاع دیدگاه جفری را ‌در مورد CPTED ارتقاء بخشید و منجر به بازنگری مجدد کتاب توسط جفری شد. جفری جنبه­ ها و ابعاد مختلف این دیدگاه را بررسی کرد و آن ها را گسترش داد و نهایتاًً در سال ۱۹۹۰ کتاب خود را دوباره منتشر نمود. مدل جفری از مدل نیومن بسیار جامع­تر و کامل­تر بود زیرا نیومن مدل خود را صرفاً به “محیط ساخته شده” محدود می­کرد. (۲۰۰۰،Crowe).

۲-۶-۲- روند تکاملی شکل­ گیری نظریه

تا اوایل دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی هیچ بحث سیستماتیکی از این مبحث به میان نیامده بود. شاید بتوان گفت که از دهه ۶۰ میلادی به بعد است که محیط فیزیکی و تأثیر آن بر رفتارهای افراد مورد توجه قرار ‌می‌گیرد. بیشتر تئوری­پردازان CPTED معمار، طراح، یا برنامه­ریز شهری بوده ­اند. به عبارت دیگر این موضوع ابتدا توجه معماران و طراحان شهری را به خود جلب کرد و جرم­شناسان هنوز نیز نسبت به ورود ‌به این موضوع بی علاقه هستند. در زیر چارچوب فکری مهمترین تئوری­پردازان این نظریه در دوره ­های زمانی ده ساله آورده شده است.

الف) دوره زمانی اول: دهه ۶۰

در دهه ۶۰ میلادی نظریه پردازانی چون الیزابت وود، جین جیکوبز و اسچلمو آنجل به بحث و بررسی ‌در مورد این شیوه از طراحی شهری پرداخته­اند. شاید بتوان الیزابت وود (۱۹۶۱) را اولین کسی دانست که به ارتباط میان محیط کالبدی وجرم پی برد. او در بررسی­ های خود ‌به این نتیجه رسید که چگونه مشخصات کالبدی طرح­های اجرایی مجتمع­های مسکونی عمومی از ارتباطات و تماس شهروندان ساکن در بلوک­های مسکونی، که از عمده هسته­های کنترل و مراقبت اجتماعی غیررسمی در محیط هستند جلوگیری می­ نماید. از سوی دیگر به گفته اسکار نیومن یکی از مهمترین مدافعان اهمیت محیط فیزیکی در رسیدن به اهداف اجتماعی الیزابت وود بود. هنگامی که وی مشغول کار در “انجمن ساختمان­سازی شیکاگو” بود بیشتر تلاش خود را صرف محیط مسکونی پیرامون شهروندان طبقات پایین جامعه کرد تا افراد ثروتمند جامعه، در این زمان وی اصول راهنمایی را تدوین نمود که در آن از طراحی و شکل­دهی فیزیکی در پیشگیری از جرم و بالا بردن کیفیت زندگی و نظارت طبیعی، صحبت می­شد.این اصول هیچ­گاه کامل نشد اما موجب برانگیختن افکاری شد که نهایتاًً به ایجاد و تکمیل تئوری CPTED منجر گردید. (۱۱۹،۱۹۷۳،Newman).

1. 1. امکان امنیت و رشد دائمی : این امر از طریق بهبود توانایی‌های فردی فرصت های پیشرفت امنیت شغلی و امنیت درآمد و اطمینان خاطر از اشتغال پایدار تأمین می‌گردد .

1. 1. وابستگی اجتماعی زندگی کاری : به چگونگی برداشت (ادراک ) کارکنان ‌در مورد مسئولیت اجتماعی سازمان اشاره دارد .

   

1. 1. فضای کلی زندگی : این مؤلفه به برقراری تعادل بین زندگی کاری و دیگر بخش های کارکنان که شامل اوقات فراغت ، تحصیلات و زندگی خانوادگی می شود ، مربوط می‌باشد.

1. قانون گرایی در سازمان کار : منظور فراهم بودن زمینه آزادی بیان و بدون ترس از انتقام مقام بالاتر و نافذ بودن سلطه قانون ثبت به سلطه انسان می‌باشد. (خدیوی به نقل از علیی ، ۱۳۸۶) .

۹- نظریه ورتر^[۲۲]

یکی از رایج ترین روش های مورد استفاده برای افزایش کیفیت زندگی کاری ، رویکرد مشارکت کارکنان می‌باشد. این روش از چندین شیوه سیستماتیک فرعی تشکیل شده است که طی آن کارکنان می‌توانند بر تصمیماتی که بر آن ها و بر روابط شان با سازمان اثر می‌گذارد ، دخالت بنماید . احساس مسئولیت کارکنان با به کارگیری این روش افزایش یافته ، حتی گاهی اوقات ممکن است این احساس در ایشان به وجود آید که مالک تصمیماتی باشند که در اخذ آن مشارکت نموده اند . به نظر ورتر بر اساس ایجاد همکاری در کارکنان از روش دوایر کنترل کیفی ، تیم سازی ، سیستم های اجتماعی ، فنی و ‌گروه‌های کاری مستقل در امور می توان استفاده کرد . به عقیده ورتر برای موفق بودن در پروژه های کیفیت زندگی کاری باید به آن به عنوان چیزی بیش از یک تکنیک سیستماتیک نگریست ‌بنابرین‏ آن باید قسمتی ار فرهنگ سازمانی در نظر گرفته شود سپس QWL باید جزئی از فرهنگ سازمانی گردد . سازمان های بسیااری در امریکا این فلسفه را در ساختار سازمانی شان تزریق کرده‌اند تا بدین ترتیب رضایتمندی کارکنانشان را افزایش دهند.

از نظر ورتر برای ایجاد همکاری در کارکنان می توان از یکی از پنج روش ذیل استفاده نمود. دوایر کنترل کیفی ، تیم سازی ، سیستم های اجتماعی ، فنی ، ‌گروه‌های کاری مستقل ، دموکراسی صنعتی یا دخالت کارگران در امور مربوط به خود ( ورتر ، ۲۶،۱۹۸۱-۱۷ ) .

۳-۱-۲ مؤلفه های کیفیت زندگی کاری از دیدگاه محققان توسعه سازمانی

زیلاکی و والاس^[۲۳]

مشارکت ، حلقه هاو تیم های خودگردانی ، طراحی شغل ، بهبود مسیر شغلی ، آموزش ساختار منعطف ، کاهش دیوانسالاری ، اهداف گسترده – تقسیم سود – برنامه ارضاء

والتون

۱- پرداخت منصفانه و کافی ۲- شرایط کاری ایمن و بهداشتی ۳- فرصت مناسب برای توسعه قابلیت های انسانی ۴- فرصت مناسب برای رشد و امنیت مداوم ۵- اهمیت کاری در جامعه ۶- قانونمندی کار ۷- تناسب اجتماعی کار ۸- با معنی و چالشی بودن کار (میرسپاسی ، ۱۳۷۲ )

انجمن مدیریت آمریکا

۱- حقوق و دستمزد ۲- مزایا به ویژه خدمات درمانی ۳- امنیت شغلی ۴ – داشتن شانس انتخاب شغل دیگر در سازمان ۵- نداشتن تنش های کاری ۶- شرکت در تصمیماتی که به سرنوشت افراد مربوط است ۷- دموکراسی در محل کار ۸- سهیم بودن در سود ۹- وجود نظام بیمه و بازنشستگی ۱۰- وجود امکانات و خدمات رفاهی ۱۱- چهار روز کاری در هفته

مورتون

۱- حقوق و ایمنی ۲- مساوات و منصفانه بودن حقوق و مزایا ۳- وجود فرصت پرورش مهارت‌ها و یادگیری مستمر ۴- دموکراسی ۵- مشارکت در تصمیم گیری (میرسپاسی ، ۱۳۷۲ )

مورتون

۱- حقوق و ایمنی ۲- مساوات و منصفانه بودن حقوق و مزایا ۳- وجود فرصت پرورش مهارت‌ها و یادگیری مستمر ۴- دموکراسی ۵- مشارکت در تصمیم گیری (میرسپاسی ، ۱۳۷۲ )

کاپلمن^[۲۴] و همکاران

۱- حمایت خانوادگی سازمانی ۲- تعهّد عاطفی ۳- تعارض خانوادگی کاری ۴- کار هفتگی فشرده ۵- انعطاف پذیری در مکان کار ۶- حمایت های اجتماعی و اطلاعاتی ۷- انعطاف پذیری در زمان کار ۸- حمایت و توجه به مسئولیت ها ۹- مداخله کار در خانواده ۱۰ – مداخله خانواده در کار و … (کاپلمن ، ۲۰۰۶ )

ناصر میر سپاسی

۱- امنیت شغلی ۲- خدمات و امکانات رفاهی ۳- میزان درآمد ۴- کیفیت شغل و طراحی آن ۵- انگیزش ۶- فضای کاری ۷- آموزش و فرصت شغلی ۸- پاداش و تنبیه ۹- بازخورد کارکنان ۱۰- ارتباط سازمانی ۱۱- مشارکت کارکنان در تصمیم گیری

۴-۱-۲ برنامه های کیفیت زندگی کاری

کوشش های مشترک توسط مدیریت و کارکنان به منظور افزایش بهره وری و بهبود شرایط زندگی کاری به عنوان برنامه های کیفیت زندگی کاری قلمداد می‌گردد.

برنامه کیفیت زندگی کاری در برگیرنده ی اصول متعددی از غنی سازی و طراحی مجدد اجتماعی تکنیکی آن به منظور بهبود کیفیت موفقیت کار می‌باشد.

چنین برنامه هایی بر پاداش های کافی و مناسب، محیط کاری ایمن و سالم، امنیت شغلی، بهبود و توسعه ی انسانی ،ارضاء نیازهای اجتماعی کارکنان در محیط کار، حقوق پرسنلی، سازگاری و تطابق فعّالیت های کاری و غیر کاری و ارتباط اجتماعی زندگی کاری تأکید دارند.

برنامه های کیفیت زندگی کاری به طور نمونه شامل حل مشکلات به صورت مشارکتی، غنی سازی شغل، سیستم پاداشی به صورت خلاقانه و بهبود محیط کار بوده و واضح است که مدیران وسیله ای برای ایجاد چنین برنامه هایی می‌باشند.

برنامه های کیفیت زندگی کاری کارگران را تشویق می‌کند که با مدیریت در تصمیم گیری در خصوص مشکلات در فرصت های موجود در محیط کار همکاری نمایند. این برنامه ها با تأثیر کار بر افراد، اثر بخشی سازمانی و مشارکت کارگر در سازمان ارتباط دارند. فعّالیت های آن ها شامل تصمیم گیری و حل مسئله، طراحی مجدد مشاغل و سیستم های کاری، پاداش های کامل برای نتایج و فرآیندهای کاری مطلوب و بهبود محیط کار می‌باشد.

۵-۱-۲ اهمیت برنامه های کیفیت زندگی کاری

برنامه های مؤثر پرورش زندگی کاری به افزایش اثربخشی سازمان منجر می‌گردد. در این راستا این برنامه ها چندین نتیجه را برای سازمان به ارمغان می آورد.

۱- اطمینان یافتن از وجود استعداد مورد نیاز

ر برنامه ریزی نیروی انسانی به تعیین نیازهای سازمان به نیروی انسانی در آینده و تعیین موجودی ها پرداخته می شود. تعیین نیازها و مقایسه ی آن با موجودی های نیروی انسانی و همچنین پرکردن پست های خالی با انجام برنامه های پرورش زندگی شغلی بهتر و کامل تر صورت می‌گیرد.

۲- جذب و حفظ نیروی انسانی

در یک محیط پر رقابت برای جذب و حفظ نیروی انسانی شایسته ، برنامه های پرورش زندگی شغلی، بسیار مؤثر واقع می‌گردد. در این گونه سازمان ها افراد خود به سازمان و مدیریت آن اطمینان کافی دارند و با تعهّد بالا به انجام وظایف می پردازند.

۳- افزایش رضایت شغلی

انجام وظایف شغلی که با اهمیت و غنی باشد بر رضایت شغلی افراد تأثیر مثبت می‌گذارد، زیرا از این طریق نیازهای سطوح عالی افراد برآورده می شود و فرصت های رشد و ترقی فراهم می‌گردد.

۳-۵- مقیاس و طیف ابزار اندازه گیری تحقیق:

مقیاس اندازه گیری، مجموعه قواعدی برای انتساب آزمودنی ها به مقوله یا اعداد به آزمودنی ها است. طیف نیز نگرشی است که پاسخگو نظر موافق یا مخالف خود را نسبت به آن ها ابراز می‌کند. برای سنجش آزمودنی و جمع‌ آوری داده های مورد نظر چه نوع طیفی مناسب است(خاکی، ۱۳۸۴، ۲۴۷).

برای به دست آوردن داده ها ابزار گوناگونی مانند مشاهده، مصاحبه، پرسشنامه و مدارک و اسناد وجود دارند. که هر یک از این ابزار مزایا و معایبی دارند (خاکی، ۱۳۷۹، ۱۵۹).

جهت جمع‌ آوری داده و اطلاعات مورد نیاز برای تحقیق حاضر از روش های زیر استفاده شده است:

• مدارک کتابخانه ای: روش های کتابخانه ای در تمامی تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد، ولی در بعضی از آن ها در بخشی از فرایند تحقیق از این روش استفاده می‌گردد. در این تحقیق نیز جهت شناخت چارچوب نظری، دستیابی به اطلاعات حاصل از تحقیقات گذشته و ادبیات نظری ‌در مورد ارزش های لذت جویانه و رفتار خرید مصرف کننده از منابع قابل دسترس در کتب، مجلات علمی- پژوهشی و سایت های مرتبط استفاده شده است.

ابزار اندازه گیری تحقیق حاضر، پرسشنامه می‌باشد.

پرسشنامه یکی از ابزارهای رایج تحقیق و روشی مستقیم برای کسب داده های تحقیق است. پرسشنامه مجموعه ای از سؤال ها (گویه ها) است که پاسخ دهنده با ملاحظه آن ها پاسخ لازم را ارائه می‌دهد.

پرسش نامه تحقیق به مثابه ابزار اصلی سنجش از دو بخش سؤالات عمومی و سؤالات اختصاصی تشکیل می شود. سؤالات پرسشنامه به گونه ای مطرح گردید که با موضوع تحقیق و فرضیات آن همسویی داشته باشد. در این پژوهش برای سنجش میزان تاثیر ارزش های لذت جویانه بر رفتار مصرف کنندگان از پرسشنامه استفاده شده است که این پرسشنامه دارای دو بخش می‌باشد که یک بخش، بخش عمومی که شامل سؤالات مربوط به مشخصات فردی پاسخ دهندگان سنجیده می شود بخش دیگر پرسشنامه نیز تاثیر ارزش های لذت جویانه را بر روی رفتار مصرف کنندگان می سنجد، این پرسشنامه استاندارد می‌باشد و تحت شرایط جامعه آماری مورد تحقیق بومی شده است.

در پرسشنامه، در بخش مربوط به مشخصات فردی مشتریان ۳ سوال در زمینه ی: سن، جنسیت و آخرین مدرک تحصیلی در نظر گرفته شد. بخش اصلی پرسشنامه شامل ۲۹ سئوال است که با توجه به ۸ شاخص در نظرگرفته شده برای این تحقیق طبقه بندی شده اند.

باید خاطر نشان نمود که سوالات ‌در مورد مشخصات فردی با مشورت اساتید راهنما و مشاوره اینجانب لحاظ گردیده است و به منظور اثبات فرضیه عنوان نشده است، بلکه جهت کسب یافته های جانبی می‌باشد.

در این تحقیق ابتدا از مطالعات کتابخانه‌ای (فیش برداری) جهت تعریف مفاهیم و شاخص‌ها و متغیرها استفاده شده و در مرحله بعد با ارائه پرسشنامه و تجزیه و تحلیل آماری آن ها، فرضیات مورد آزمون قرار گرفته‌اند. لذا ابزار این تحقیق، ابزاری مرکب از مطالعات کتابخانه‌ای و تحقیق می‌دانی محسوب می‌شود.۸ متغیر این تحقیق با بهره گرفتن از ابزار پرسشنامه اندازه‌گیری شده است. پرسشنامه تحقیق حاضر با بهره گرفتن از طیف لیکرت ۵ گزینه‌ای که بیشترین کارایی را درتحقیقات رفتاری دارد، تدوین شده است. طیف لیکرت شامل مجموعه‌ای از سوالات است که بار نگرشی یا ارزشی همه آن ها تقریباً برابر تلقی می‌شود. ‌در مورد عبارات مثبت، محقق ارزش‌های عددی مقیاس را طوری تعیین می‌کند که بیشترین یا بالاترین ارزش عددی یا امتیاز به موافق‌ترین گزینه‌ها تعلق گیرد.

نوع مقیاس تحقیق حاضر به دلیل استفاده از طیف لیکرت، ترتیبی^[۴۶] یا رتبه‌ای^[۴۷] است. در این سطح، متغیرها علاوه بر درجه بندی بر حسب دارا بودن یا نبودن صفت مورد مطالعه، بر حسب شدت و ضعف اندازه آن صفت یا ترجیحشان نیز مشخص می‌شوند، این شدت و ضعف، به صورت تقدم و تاخر، بدون مشخص بودن میزان اختلاف در درجات مختلف بیان می‌شود (ظهوری، ۱۳۸۷، ۱۲۴).

پرسشنامه تحقیق حاضر شامل دو بخش می‌باشد:

1. بخش اول: این بخش شامل ۲۹ سوال بوده که بر اساس طیف ۵ گزینه‌ای لیکرت طراحی شده است. شکل کلی و امتیاز بندی این سوالات به صورت زیر است:

جدول ۳-۱- طیف لیکرت

شکل کلی :

کاملاً موافق

موافق

تاحدودی

مخالف

کاملاً مخالف

امتیاز بندی :

۵

۴

۳

۲

۱

با روش ارزش گذاری ذکر شده در بالا که برای گزینه‌های کاملاً مخالف طیف لیکرت، ارزش یا مقدار یک و برای گزینه‌های کاملاً موافق، ارزش یا مقدار پنج در نظر گرفته شده، مقیاس ترتیبی یا رتبه‌ای به مقیاس فاصله‌ای تبدیل می‌شود که امکان استفاده پژوهشگر از آمار پارامتریک و مدل سازی معادلات ساختاری را فراهم می‌کند.

1. بخش دوم: شامل سوال مرتبط با مشخصات فردی است که اطلاعات کلی و جمعیت شناختی مربوط به پاسخ دهندگان را جمع‌ آوری می‌کند.

۳-۶- اعتبار( روایی)^[۴۸] ابزار اندازه گیری تحقیق:

پیش از اطمینان نهایی به ابزار اندازه‌گیری و به‌کارگیری آن ها در مرحله اصلی جمع‌ آوری داده ها، ضرورت دارد که پژوهشگر از طریق علمی، اطمینان نسبی لازم را نسبت به اعتبار بودن به کارگیری ابزار مورد نظر و معتبر بودن آن پیدا کند (خاکی، ۱۳۸۴، ۲۴۴).

در این پژوهش دو نوع اعتبار محتوا^[۴۹] و اعتبار صوری^[۵۰] بررسی شده اند .

برای طراحی پرسشنامه با توجه به اینکه از پرسشنامه استاندارد استفاده شده است و با توجه به پیشینه مدل‌ها و همچنین در نظر داشتن متغیر مدل اصلی سعی شد تا پرسشنامه از حیث شاخص هایی که سازه‌ها را اندازه می گیرند بر پشتوانه مناسبی از نظریه و کاربردهای علمی آن ها در پژوهش ها و آزمون های متعدد متکی باشد.

با مشورت و صلاحدید اساتید حوزه بازاریابی در این مورد که سوالات فرضیه‌ها را پوشش می‌دهند نیز روایی محتوا پرسشنامه تأیید شد.

اعتبار ظاهری یا صوری، مواردی را که انتظار می رود یک مفهوم را اندازه گیری کنند نشان می‌دهند ، آن ها ظاهر مفهوم را می سنجند و به نظر می‌رسد مفاهیم را اندازه گیری می نمایند(خاکی، ۱۳۸۴، ۲۹۰).

«متخصصان در این پژوهش در طی انجام دو مرحله پیش آزمون ‌در مورد جمله بندی ، عبارتها و واژه ها نظرات خود را به نحوی اعلام کردند که با انجام آن اصلاحات در پرسشنامه نهایی ، اعتبار صوری و اعتبار محتوا ابزار محقق گردید.

۳-۷- پایایی^[۵۱](اعتماد پذیری) ابزار اندازه گیری پژوهش:

برای اندازه‌گیری پایایی از شاخصی به نام ضریب پایایی استفاده می‌شود. کمیت ضریب پایایی به طور معمول از صفر (عدم ارتباط) تا مثبت یک (ارتباط کامل) تغییر می‌کند. در حقیقت ضریب قابلیت اعتماد نشانگر این است که تا چه اندازه ابزار اندازه‌گیری ویژگی‌های با ثبات آزمودنی و یا ویژگی‌های متغیر و موقت وی را می‌سنجد. برای محاسبه ضریب پایایی ابزار اندازه‌گیری شیوه های مختلفی در هر دو نوع پایایی “ثبات” و “سازگاری” به کار برده می‌شود. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

امّا باز هم بی­توجهی و بی­دقتی قانون­نویسان، تنگناهای موجود ناشی از نگاه شورای نگهبان و فشارهای بیرونی و مهمتر از همه عجله و شتاب در تدوین قانونی که اساساً و از ابتدا ربطی به موضوع نداشت باعث شد نه تنها مشکلی از مکشلات موجود حل نگردد، بلکه این بار نیز متن قانونی غیر دقیق و مشکل آفرین دیگری به تصویب برسد.

ماده ۹ این قانون وزارت جهاد کشاورزی را مکلف نمود با اجراء مقررات مربوط به تشخیص، حداکثر تا پایان برنامه پنجساله پنجم، سند مالکیت عرصه های ملی را اخذ نماید. (شرح این ماده در فصل اول گذشت) تبصرۀ این ماده ‌در مورد رسیدگی به اعتراضات اشعار می‌دارد:

«اشخاص ذینفع که قبلاً به اعتراض آنان در مراجع ذیصلاح اداری و قضایی رسیدگی نشده باشد می‌توانند ظرف مدت یک سال پس از لازم الاجرا شدن این قانون نسبت به اجرای مقررات اعتراض و آن را در دبیرخانۀ هیئت موضوع ماده واحده قانون تعیین تکلیف اراضی اختلافی موضوع اجرای ماده ۵۶ قانون حفاظت و بهره بردرای از جنگل­ها و مراتع مصوب ۲۹/۶/۶۷ شهرستان مربوطه ثبت نمایند و پس از انقضا مهلت مذکور در این ماده، چنانچه ذینفع، حکم قانونی مبنی بر احراز مالکیت قطعی و نهایی خود (در شعب رسیدگی ویژه‌ای که بدین منظور در مرکز از سوی رئیس قوه قضائیه تعیین و ایجاد می‌شود) دریافت نموده باشد، دولت مکلف است در صورت امکان عین زمین را به وی تحویل داده و یا اگر امکان پذیر نباشد، و در صورت رضایت مالک عوض زمین یا قیمت کارشناسی آن را پرداخت نماید».

چنان که ملاحظه می‌شود، مطابق این تبصره، کمیسیون های ماده واحده مجاز بودند تا یک سال پس از لازم الاجرا شدن این قانون اعتراض اشخاص نسبت به تشخیص‌های انجام شده را بپذیرند. قانون مذکور در تاریخ ۲۶/۵/۸۹ در روزنامه رسمی کشور به چاپ رسید و با توجه به ماده ۲ قانون مدنی در تاریخ ۱۱/۶/۸۹ لازم­الاجرا گردید. ‌بنابرین‏ دبیرخانه کمیسیون­های ماده واحده تا آخر وقت اداری روز ۱۲/۶/۹۰ اقدام به پذیرش و ثبت اعتراضات نمودند. این کمیسیون­ها تا زمان رسیدگی و صدور رأی نسبت به تمامی اعتراضات ثبت شده تا تاریخ فوق مفتوح و پس از آن منحل خواهد شد. قانون مهلتی برای رسیدگی کمیسیون پیش‌بینی ننموده و این مدت به تعداد اعتراضات ثبت شده و سرعت رسیدگی بستگی خواهد داشت.

با توجه به تصریح قانون‌گذار در خاتمه مأموریت‌ کمیسیون ماده واحده و محول نمودن رسیدگی اولیه به اعتراض اشخاص به تشخیص اراضی ملی می توان گفت بدین ترتیب قانون‌گذار با حذف کمیسیون مذکور، روند اعتراض به ملی تشخیص داده شدن اراضی را با دگرگونی بی سابقه ای مواجه نموده و مرجع مستقیم و اولیه رسیدگی به اعتراض از یک مرجع اداری یا شبه قضایی به مرجع قضایی یعنی شعب ویژه دادگاه های دادگستری در مرکز استان ها محول شده است. در دوره حیات کمیسیون ماده واحده نیز به دلیل اینکه حق رأی در انحصار قاضی عضو کمیسیون بود، حتی وی می‌توانست بر خلاف نظریه کارشناسی کلیه اعضا انشا رأی‌ نماید و این اختیار قاضی عضو کمیسیون بر خلاف اهداف قانوگذاز در تعیین ترکیب تخصصی و کارشناسی برای آن بود البته با این تغییر و تأسيس جدید قانونی، عملا حضور سایر اعضاء در رسیدگی اولیه به اعتراض منتفی شده است و قاضی رأسا رسیدگی و انشا رأی‌ می کند و حتی ملزم به جلب نظر کارشناسان رسمی دادگستری نیز نیست. البته در کنار این ایراد نمی توان کوتاه شدن مراحل رسیدگی به اعتراضات به میزان یک مرحله را به عنوان یک مزیت نادیده گرفت.

بنددوم: شاخص های اصلی رسیدگی

شاخص های اصلی رسیدگی در تأسيس جدید حقوقی تشخیص اراضی ملی را می توان تحت موارد ذیل احصاء نمود:

مرجع رسیدگی کننده از یک ترکیب جمعی به مرجعی با صلاحیت انحصاری یک قاضی برای صدور رأی‌ تغییر یافته است.

دادگاه رسیدگی کننده هیچ گونه الزامی به استفاده از نظر کارشناسان و سازمان های تخصصی ندارد.

دادگاه در قانون مربوطه ملزم به استفاده از فناوری های جدید نظیر تصاویر ماهواره ای، آزمایشات دقیق خاک شناسی و امثالهم نشده است.

با حذف کمیسیون ماده واحده که رأی آن قابل اعتراض در دادگاه بود، تعداد مراحل رسیدگی به اعتراضات کاهش یافت.

دادگاه نسبت به کمیسیون های سابق، نسبت به طرفین از بی طرفی بیشتری برخوردار است.

سیر تحول رسیدگی به اعتراض اشخاص نسبت به ملی اعلام شدن اراضی مشتمل بر موارد متعددی بوده که می توان آخرین تحول را به شرح ذیل خلاصه نمود:

الف) تغییر در تعداد اعضای مرجع رسیدگی کننده و ترکیب آن

در سیر تحولات قانونی مراجع رسیدگی به اعتراض اشخاص به ملی شدن اراضی، کمیسیون موضوع ماده ۵۶ ترکیبی جمعی داشت که همگی در تصمیم گیری حق رأی داشتند ولی در کمیسیون ماده واحده، صدور رأی نهایی فقط با قاضی عضو بود و با انحلال این کمیسیون، از سال ۱۳۹۰ دادگاه رأسا و با تصمیم انفرادی یک نفر قاضی مبادرت به صدور رأی می کند.

اضافه بر آن کمیسیون ماده ۵۶ اعضایی با سطح سیاسی و اداری بالاتر و اعضایی دولتی حاکمیتی داشت ولی این ترکیب غیرکارشناسی و غیرتخصصی بود ولی کمیسیون ماده واحده ترکیبی با حضور نمایندگان بیشتری از سازمان های تخصصی داشت. وجود دو نفر نمایندگان اهالی روستاها یا عشایر به عنوان طیف طرف دعوی از نقاط قوت کمیسیون ماده واحده نسبت به کمیسیون ماده ۵۶ بود. البته در دادگاه جدید التاسیس موضوع قانون افزایش بهره وری، این فقط قاضی است که بدون حتی الزام به اخذ نظر مشورتی رأی صادر می کند(میرزایی، ۱۳۹۲، ۷۰-۵۱).

ب) تغییر در تعداد مراحل رسیدگی و استفاده از نظرات کارشناسی

از این حیث، کمیسیون ماده ۵۶ کمترین مراحل رسیدگی را داشت چون رأی‌ کمیسیون حداقل تا قبل از تأسيس دیوان عدالت اداری در سال ۱۳۶۱ قطعی و نهایی بود. رأی‌ کمیسیون ماده واحده قابل اعتراض در دادگاه های دادگستری بود و این بدان معنی بود که در دو مرحله بدوی و تجدیدنظر، مجددا رسیدگی و رأی صادر می شد. با انحلال کمیسیون ماده واحده، از سال ۱۳۹۰ مراحل رسیدگی از چهار مرحله به دو یا سه مرحله کاهش یافته است.

علاوه بر مورد فوق کمیسیون ماده ۵۶ فقط یک نفر نماینده سازمان تخصصی را در ترکیب خود داشت ولی در کمیسیون ماده واحده تعداد نمایندگان این سازمان ها بیشتر شد. احتمال عدم بی طرفی آن ها به لحاظ وابستگی سازمانی با حضور دو نفر نمایندگان محل تعدیل شده بود. با تأسيس دادگاه ویژه از سال ۱۳۹۰، حضور ثابت کارشناسان یا نمایندگان سازمان های تخصصی در فرایند رسیدگی منتفی شده است. البته قاضی مطابق قانون آیین دادرسی مدنی می‌تواند از نظر کارشناسان رسمی دادگستری استفاده نماید.

تفسیر قوۀ قضائیه و تشکیل شعب ویژه در مراکز استان­ها

پس از گذشت مهلت قانونی ثبت اعتراض در دبیرخانه‌ها، نوبت به تشکیل شعبۀ ویژه موضوع این ماده رسید. به طور معمول و متبادر از کلمه «مرکز» در قوانین و مقررات، مرکز کشور و پایتخت یعنی شهر تهران (مرکز اداری و سیاسی کشور) است. لذا بنا به دستور و ابلاغ رئیس قوۀ قضائیه، شعبه ۱۰۵۰ دادگاه عمومی (حقوقی) تهران مستقر در دادسرای ناحیۀ ۳ تهران جهت رسیدگی به اعتراضات موضوع تبصرۀ ۱ ماده ۹ مرقوم تشکیل و به عنوان شعبه ویژۀ رسیدگی به اعتراضات نسبت به ملی شدن اراضی شروع به کار نمود. موضوع از طریق دفتر رییس قوهِ قضائیه و به سازمان جنگل­ها و مراتع و از آن طریق جهت اطلاع رسانی به مردم به ادارات منابع طبیعی سراسر کشور اعلام شد.