۲-۱-۳-۲٫ نام شرکت سهامی

به موجب قانون ثبت شرکت‌ها و آیین نامه‌های مربوطه اسم شرکت سهامی مانند اسم هر شرکت تجارتی دیگر باید مشخص و در سربرگها و تابلو آن اعلام گردد تا اشخاص ثالث به هنگام معامله با شرکت بدانند که با چه شرکتی معامله می‌نمایند و میزان تعهدات و حدود مسئولیت شرکت در مقابل آن ها چگونه است. در شرکت سهامی همین حکم صادق است. لایحه قانونی مذکور در ماده ۴ شرکت سهامی را به عام و خاص تقسیم و در هر دو نوع شرکت نحوه نام گذاری را مشخص نموده است.^[۲۳]

۲-۱-۳-۳٫ تعداد شرکای

طبق ماده ۳ لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت برای تشکیل شرکت سهامی حداقل ۳ سهامدار لازم است البته همان طوری که در قانون در مواد بعدی آمده است می‌توان ‌به این شکل استناد کرد که تعداد شرکا در شرکت‌های سهامی دوازده نفر می‌باشد زیرا اعضای هیئت مدیره نباید کمتر از ۵ نفر باشد که این به نوعی نقض ۳ نفر شریک بودن در شرکت سهامی می‌باشد.

۲-۱-۳-۴٫ میزان سرمایه

با توجه به شرایط تشکیل و مسئولیت صاحبان سهام به مبلغ اسمی سهم، طبیعی است که برای تأسیس شرکت سهامی قانون‌گذار تامین حداقل سرمایه را برای تشکیل شرکت سهامی شرط نموده باشد. لذا در ماده ۵ لایحه قانونی ۱۳۴۷ مقرر شده است: در موقع تأسیس سرمایه شرکت‌های سهامی عام از پنج میلیون ریال و سرمایه شرکت‌های سهامی خاص از یک میلیون ریال نباید کمتر باشد.

مبلغ مذکور حداقل مبلغ سرمایه ثابت شرکت‌های سهامی است. در صورتی که سرمایه شرکت بعد از تأسیس به هر علت از حداقل مذکور در قانون کمتر شود باید ظرف مدت یک سال نسبت به افزایش سرمایه تا میزان حداقل مقرر اقدام به عمل آید یا شرکت به نوع دیگری از انواع شرکت‌های مذکور در قانون تجارت تغییر شکل یابد و گرنه هر ذینفع می‌تواند انحلال آن را از دادگاه صلاحیتدار درخواست کند.^[۲۴]

۲-۱-۴٫ ویژگی‌های مشترک شرکت‌های سهامی

تفاوت اساسی بین شرکت‌های سهامی با سایر انواع شش گانه شرکت‌های تجاری به شرح ذیل در ماده یک اصلاحیه قانون تجارت بیان شده است: «شرکت سهامی شرکتی است که سرمایه آن به سهام تقسیم شده و مسئولیت صاحبان سهام حدود به مبلغ اسمی سهام آن ها است»

لذا این ماده دو ویژگی زیر را برای شرکت سهامی در نظر گرفته است:

الف- صدور برگ سهام معادل سرمایه شرکت.

ب- محدود بودن مسئولیت هر صاحب سهم به مبلغ اسمی برگ سهم.

ویژگی سوم شرکت سهامی طبق ماده ۳ عبارت است از:

ج- وجود حداقل سه نفر شریک (سهامدار) برای تشکیل شرکت.

ل.اهمیت خاصی برای دوره قبل از تأسیس شرکت سهامی قائل گردیده است و به منظور اجتناب از بروز برخی سوء استفاده ها تحت پوشش اقدام برای تأسیس شرکت، در ماده ۲۳ مقرر می‌دارد: «مؤسسین شرکت نسبت به کلیه افرادی که قصد دارند مشترکا شرکتی را تأسیس کنند شناخت کامل از یکدیگر داشته و کاملا در جریان کلیه اموری که هر یک از آن ها برای تأسیس شرکت صورت می‌دهند، باشند. زیرا همان گونه که مفاد ماده فوق الذکر صراحت دارد، در صورت تخلف هر یک از مؤسسین، سایرین نیز دارای مسئولیت تضامنی خواهند بود.

لیکن در عرف کشور ما خصوصاً برای تشکیل شرکت‌های بزرگ که چندین مؤسس دارد و اکثرا با مسئولیت‌های اجرائی و اقتصادی متعدد، از امور مربوط به مراحل تأسیس شرکت بی اطلاع هستند، که این موضوع می‌تواند برای آن ها ریسک بزرگی به دنبال داشته باشد.^[۲۵]

۲-۲٫ مفهوم مؤسس

نخست، معنا و مفهوم لغوی و اصطلاحی «تأسیس» و «مؤسس» مورد بررسی قرار می‌گیرد. «تأسیس» در لغت به معنای بنا نهادن، بنیان نهادن، ایجاد کردن و پدید آوردن است. این اصطلاح از ریشه «أسس» است. اصطلاح «مؤسس» نیز اسم فاعل «أسس» در باب تفعیل است. «مؤسس» به معنای بنیادگذار، بنیان‌گذار، پایه‌گذار، ایجاد کننده و پدید آورنده می‌باشد. «مؤسس» در فقه و حقوق «وصفی است برای شخصی اعم از حقیقی یا حقوقی که یک مؤسسه، عمل و یا گروهی را از بنیاد ایجاد کند.»^[۲۶]

۲-۲-۱٫ تعریف تأسیس

در تعریف «مؤسس شرکت سهامی» برخی نویسندگان قلم فرسایی کرده‌اند. به زعم پاره‌ای از آنان، مؤسس کسی است که شرکت را ایجاد می‌کند و درصدد جمع سهام‌داران و اموال و تکمیل عملیات لازم و ضروری قانونی برای تأسیس شرکت سهامی برمی‌آید. لهذا از حیث مدنی و نیز کیفری، مؤسسین مسئول عملکرد خود خواهند بود.^[۲۷]

برخی دیگر از نویسندگان، مؤسس را فردی می‌داند که در راه‌اندازی شرکت پیشقدم می‌شود و ابتکار تشکیل آن را به دست می‌گیرد و خواه مباشرتاً و خواه توسط وکیل اقدامات لازم جهت تشکیل شرکت (تهیه اظهارنامه موضوع ماده ۸ و طرح اعلامیه پذیره‌نویسی موضوع ماده ۹ و تسلیم آن به مرجع ثبت شرکت‌ها و سایر وظایفی که قانون‌گذار برای مؤسس پیش‌بینی ‌کرده‌است) را انجام بدهد. آنان اضافه می‌کنند که پس از تأسیس شرکت، مؤسسان عنوان خود را از دست می‌دهند. به عبارت دیگر در شرکت سمت یا عنوانی به نام «مؤسس» وجود ندارد.^[۲۸]

بعضی از اساتید در خصوص شرکت سهامی عام دو معنا از واژه مؤسس استخراج کرده‌اند. به باور آنان مؤسس در معنای عام آن، همه سرمایه گذارانی که در تشکیل شرکت سهامی عام مشارکت کرده و در جلسه مجمع عمومی مؤسس با جایگاه یکسان و رأی برابر حاضر می‌شود را «مؤسس» گویند.^[۲۹] این طرز تلقی به دلیل آن که تمام سرمایه‌گذاران مذکور در مجمعی که مؤسس، نامیده می‌شود شرکت می‌جویند و نیز تا هنگام خاتمه تشریفات تشکیل و تحقق تأسیس آن، عنوان حقوقی دیگری جز مؤسس نمی‌توان بر آن نهاد، قابل قبول است. اما معنی خاص اصطلاح مؤسس که بیشتر مدنظر مقنن بوده به اشخاصی اطلاق می‌شود که «برای تأسیس شرکت پیشقدم شده و موضوع شرکت را انتخاب کرده و اقدامات لازم را برای جلب تعهدکنندگان سرمایه معمول می‌دارند. مؤسسین، اساسنامه شرکت را تهیه می‌کنند و اقدام به دعوت تعهدکنندگان سهام نموده با تشکیل مجمع عمومی مؤسسین موجبات تشکیل شرکت را فراهم می‌آورند.»^[۳۰]