1. فرایند بازطراحی، اصلاح و ارتقاء شئون و مناسبات نظام‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی کشور بر اساس فرهنگ مهندسی شده با توجه به شرایط و مقتضیات ملی و جهانی است. (ماده ۸نظام نامه تدوین نقشه مهندسی فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی)

اهمیت و ضرورت مهندسی فرهنگی در بیانات مقام معظم رهبری بسیار نمایان و آشکار آمده است که در زیر به چند مورد از آن ها اشاره می‌کنیم:

«یکی از مهمترین تکالیف ما در درجه اول مهندسی فرهنگ کشور است. یعنی مشخص کنیم که فرهنگ ملی، فرهنگ عمومی و حرکت عظیم درونی و صیرورت بخش و کیفیت بخشی که اسمش فرهنگ است و در درون انسان‌ها و جامعه به وجود می‌آید، چگونه باید باشد؟ فرهنگ هدف ‌کدام است؟ اشکالات و نواقص‌اش چیست؟ چگونه باید رفع شود؟ فرهنگ موجود ‌کدام است؟کندی‌ها و معارضاتش کجاست؟مجموعه‌ای لازم است که این ها را تصویر کند.

مهندسی کلان فرهنگ کشور یعنی ترسیم راه های صیرورت و تکامل فرهنگ ملی، درک اشکالات و نواقص فرهنگ جامعه، تعیین راه‌حلهای کلی رفع این نواقص، زمینه‌سازی و جهت‌دهی به حرکت صحیح و پرشتاب فرهنگی و صیانت و مراقبت صحیح از فرهنگ ملی.^[۱۱]

۲-۳- پیوست فرهنگی:

«در طرح هائی که درکشور تنظیم می شود ….طرح های اقتصادی ؛طرح های پولی ومالی ؛طرح های عمرانی حتما یک پیوست فرهنگی وجود داشته باشد .آن پیوست فرهنگی مصوبه شوراست وهمه ملزم باشند که به آن عمل کنند وآن رالازم الاجرابشمارند.»^[۱۲] این فرمان مقام معظم رهبری در اصل شامل همه بخش های جامعه می شود و چه بهتر بود این نکته در تمام عرصه های جامعه مورد تحلیل و استفاده قرار می گرفت. در ادامه به تبیین پیوست فرهنگی و مصادیقی از آن می پردازیم.

۲-۳-۱- تعریف:

سندی است مشتمل بر مطالعات کارشناسی، مبین پیش‌بینی پیامدهای فرهنگی و اعمال الزامات و استانداردهای مربوط در هر نوع طرح، تصمیم و اقدام کلان اقتصادی، سیاسی، حقوقی- قضایی، اجتماعی و فرهنگی متناسب با مقتضیات و شرایط جامعه. (ماده ۱۵ نظام نامه تدوین نقشه مهندسی فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی)

و به عبارتی می توان گفت پیوست فرهنگی سندی است مکتوب حاصل انجام یک مطالعه علمی حاوی:

1. 1. شناسایی فرصت‌ها و موانع فرهنگی که در مسیر اجرا و تحقق اهداف طرح وجود دارد.

1. 1. شناسایی آثار و پی‌آمدهای فرهنگی که در مراحل طراحی،‌ اجرا و بهره‌برداری از طرح پیش‌بینی می‌شود.

1. 1. راه حل های بهره‌گیری از فرصت‌ها و رفع موانع فرهنگی در مسیر مراحل اجرا و بهره‌برداری از طرح

1. 1. راه حل‌هائی برای گسترش پی‌آمدهای فرهنگی مثبت و حذف و یا کاهش آثار مخرب که در مراحل اجرا و بهره برداری به احتمال زیاد بروز خواهد کرد.

۲-۳-۲- ضرورت های پیوست فرهنگی

فرهنگ جوامع ‌به‌تدریج‌ تغییر می‌کند .این تغییرات ‌با سرعت گرفتن تحولات سیاسی، اجتماعی ،اقتصادی ،علمی وفنی افزایش پیدا می‌کند.اگر الگوهای تحول وتغییر در بخش های مختلف از سایر جوامع گرفته شود وبا اعتقادات وارزش های جامعه انطباق داده نشود.عاملی خواهد بود برای انتقال فرهنگ بیگانه و از این رهگذر بسیاری ازسرمایه های فرهنگی جامعه نابود وانواع بحران هاو تضادهای اجتماعی ایجاد می شود.وسرمایه های فرهنگی ازبین می رود.پدیده تهاجم فرهنگی این فرایند مخرب را تشدید می‌کند. برای جلوگیری از این مهم در ابتدا با مهندسی فرهنگی به ساخت و اصلاح اساسی فرهنگ جامعه پرداخته می شود ولی در کنار آن با بهره گرفتن از پیوست فرهنگی از تهاجمات فرهنگی بیشتر در امان بوده و جامعه را برای مهندسی فرهنگی آماده می‌کند.

۲-۳-۳- آثار و فوائد پیوست فرهنگی برای جامعه

• 1. هدایت تحولات فکری مدیران و نخبگان جامعه به سمت اعتقادات و ارزش های اسلامی

در صورتی که مدیران و نخبگان جامعه دارای دید پیوست فرهنگی برای همه امور داشته باشند بدین معنی که هر کاری که انجام می شود نیاز ‌به این دارد که ابعاد دینی و اعتقادی آن سنجیده شود یعنی این که چه تاثیراتی در اعتقادات و ارزش‌های اسلامی افراد دارد، بدین صورت تفکر مدیران و نخبگان جامعه به سمت اعتقادات و ارزش‌های اسلامی هدایت می‌شوند.

• 1. کاهش عدم تعادل در پیشرفت ابعاد مختلف دانش آموزان

در صورتی که مدیران مدارس دارای نگاه پیوست فرهنگی به امور دانش آموزان باشند باعث می شود تا دانش آموزان فقط در بعد علمی دارای رشد و پیشرفت نبوده و در ابعاد دینی، اعتقادی، فرهنگی هنری و … نیز دارای رشد و پیشرفت باشند.

• 1. کمک به اصلاح محتوا و نوع رشته‌های تحصیلی در دانشگاه ها

با داشتن نگاه پیوست فرهنگی به امور در دانشگاه ها، رشته ها و محتواهای دانشگاه ها با توجه مسائل کشور و جامعه مورد مداقه قرار گرفته و تغییر و تحولی مناسب در پی خواهد داشت.

• 1. افزایش حساسیت نخبگان و مدیران جامعه نسبت به تهاجم فرهنگی

با گفتمان سازی پیوست فرهنگی در جامعه؛ نخبگان و مدیران جامعه برای مقابله با تهاجم فرهنگی دقت بیشتری داشته و برنامه ریزی دقیق تری برای عکس العمل های مناسب برای مقابله با آن انجام می‌دهند.

• 1. کمک به آمدن فرهنگ از حاشیه به متن در جامعه

با توجه به ترویج گفتمان پیوست فرهنگی در جامعه، فرهنگ که یکی از ابعاد اصلی و ضروری جامعه می‌باشد و در طی مرور زمان در حاشیه امور جامعه جا گرفته است مورد توجه بیشتر قرار گرفته و از حاشیه جامعه به متن منتقل می شود. (بنیانیان، ۱۳۹۱)

۲-۳-۴- موانع قابل پیش‌بینی در مسیر تدوین و اجرای طرح های پیوست فرهنگی

1. 1. نگرش محدود مدیران اجرائی به موضوع فرهنگ و پیش داوری نسبت به پیوست فرهنگی

1. 1. نرم افزاری بودن بخش اعظم آثار و نتایج طراحی و اجرای پیوست فرهنگی

1. 1. دامنه گسترده دیدگاه ها و نظرات متفاوت کارشناسان

1. 1. تخریب های حاصل از درآمدهای نفتی در نگاه مدیران در مرحله ارزیابی از طرح های کشور

1. 1. یاس و نا امیدی از امکان جلوگیری از فرایند جهانی شدن فرهنگ در ذهنیت بخشی از مدیران

1. 1. سیال بودن جریان انتشار فرهنگ و تعامل مستمر کارکنان یک طرح با فرهنگ محیط

1. 1. تداوم فرهنگ استبدادی در لایه‌های پنهان و ذهن مدیران طرح ها

1. تعمیم انتظار دستور از بالا در سلسله مراتب مدیران در حوزه فرهنگ(بنیانیان، ۱۳۹۱)

۲-۴- مدارس

۲-۴-۱- تعریف مدارس

مدرسه واژه یونانی است به معنای فراغت و تفریح.پیش از صنعتی شدن جوامع و پیشتر از آن که سواد آموزی اجباری و همگانی شود، مدرسه و آموزش مدرسه‌ای در انحصار کسانی بود که پول داشتند و وقت. یادگیری معنای ساده ای داشت:

ایجاد عادت‌های اجتماعی و مهارت‌های کاری که از راه سرمش گرفتن و تقلید آموخته می‌شود.