مطلوب

۴٫۲۲

خلق ارزش پایدار

۴

نسبتا مطلوب

۳٫۵۲

میانگین کل

نمودار۴-۵۱: وضعیت عملکرد شرکت شهرک های صنعتی استان قم
با توجه به جدول ۴-۷۱ و ۴-۵۱ امتیاز عملکرد شرکت شهرک های صنعتی استان قم در مجموع در ۴ بعد کارت امتیازی متوازن برابر با ۳٫۵۲ می باشد. از آنجا که این میزان بین ۲٫۳۳ و ۳٫۶۶ است قرار دارد عملکرد شرکت نسبتا مطلوب ارزیابی می شود. از آنجا که فاصله بین کمترین امتیاز و بیشترین امتیاز در حدود یک امتیاز می باشد عملکرد شرکت به صورت کلی متوازن برآورد می شود.
۴-۳ خلاصه نتایج
۴-۳-۱ سئوال ۱: آیا عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم در بعد رشد یاد و یادگیری مطلوب و متوازن است؟
در بعد رشد و یادگیری ۴ هدف مد نظر قرار گرفت که عبارت بودند از اهداف شماره:۱- توسعه مدیریت منابع انسانی شرکت ۲- گسترش فرهنگ تعاملات درون سازمانی ۳- آموزش نیروی انسانی۴- توسعه دانش و فناوری روز در شرکت. در این بعد برای اهداف یک و سه از ترکیب سنجه ها ( گویه های پرسشنامه) و شاخص های کمی و برای اهداف سه و چهار تنها از سنجه ها (گویه های پرسشنامه) استفاده شد. با توجه به این که میانگین کل امتیازات در اهداف مذکور (۳٫۱۵ ) بین ۲٫۶۶ و ۳٫۶۶ است عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب ارزیابی می شود. از آنجا که بین امتیاز کسب شده در هدف شماره ۱ (۲٫۵۰) و امتیاز کسب شده در هدف شماره ۲ (۳٫۵۵) تنها ۰٫۰۵بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد می توان اظهار داشت که عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب و متوازن می باشد.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۴-۳-۲ سئوال ۲: آیا عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم در بعد فرایند های داخلی مطلوب و متوازن است؟
در بعد فرایند های داخلی ۱۱ هدف مد نظر قرار گرفت که عبارت بودند از اهداف شماره: ۵-ایجاد و بهبود فضاهای فیزیکی و زیربنایی ۶- نگهداشت منابع انسانی شرکت ۷- ایجاد امکانات زیست محیطی ۸- تسریع در به بهره برداری رساندن واحد های صنعتی ۹- افزایش زیر ساخت های دسترسی به منابع مالی ۱۰- توانمند سازی واحد های صنعتی در بازاریابی ۱۱- ارتقاء فن آوری در واحد های صنعتی ۱۲-بهبود فرایند جذب نیروی انسانی ۱۳-هدایت سرمایه گذاری­های خصوصی به سوی شهرک ها ۱۴- شناسایی متقابل بازار و واحد های صنعتی ۱۵- توسعه منابع در آمد و مدیریت مالی شرکت. برای هر هدف سنجه (گویه های پرسشنامه)، شاخص کمی و یا ترکیبی از هردو تعیین شد. سپس میانگین امتیازات کسب شده در سنجه ها (گویه پرسشنامه) و شاخص های کمی به عنوان امتیاز هدف منظور شد. با توجه به این که میانگین کل امتیازات در اهداف مذکور ۳٫۵۰ به دست آمد و از آنجا که این میزان بین۲٫۳۳ و ۳٫۶۶ است، عملکرد شرکت در این بعد مطلوب ارزیابی می شود. اما با توجه به اینکه بین امتیاز کسب شده در هدف شماره ۵ (۴٫۲۲ ) و امتیاز کسب شده در هدف شماره ۱۴ (۲٫۲۵) بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد باید اظهار داشت که اگرچه عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب است اما این عملکرد متوازن نمی باشد.
۴-۳-۳ سئوال ۳: آیا عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم در بعد مشتریان مطلوب و متوازن است؟
در بعد مشتریان ۴ هدف مد نظر قرار گرفت که عبارت بودند از اهداف شماره: ۱۶- تسهیل حضور در بازار های خارجی ۱۷-توسعه مدیریت و منابع انسانی واحد های صنعتی ۱۸- فرهنگ سازی و بهبود زمینه های ارتقاء بهره وری ۱۹- توانمند سازی نهادهای اجتماعی صنعتی. برای هر هدف سنجه ها(گویه های پرسشنامه)، شاخص های کمی و یا ترکیبی از هردو تعیین شد. سپس میانگین امتیازات کسب شده در سنجه ها(گویه های پرسشنامه) و شاخص های کمی به عنوان امتیاز هر هدف مد نظر قرار گرفت. با توجه به این که میانگین کل امتیازات در اهداف مذکور ۳٫۲۳ به دست آمد و این میزان بین ۲٫۶۶ تا ۳٫۶۶ است، عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب ارزیابی می شود. اما از آنجا که بین نمره کسب شده در هدف شماره ۱۹ (۳٫۷۴) و امتیاز کسب شده در هدف شماره ۱۸ (۲٫۴۲) بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد باید اظهار داشت که عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب و غیر متوازن است.
۴-۳-۴ سئوال ۴: آیا عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم در بعد خلق ارزش پایدار مطلوب و متوازن است؟
در بعد خلق ارزش پایدار ۵ هدف مد نظر قرار گرفت که عبارت بودند از اهداف شماره: ۲۰- بهبود خوشه­های صنعتی ۲۱-توسعه سرمایه گذاری های صنایع کوچک ۲۲- افزایش تعداد کارگاه ها ۲۳- افزایش واحد های صنعتی افزایش ۲۴- سطح اشتغال صنعت استان. برای هر هدف سنجه ها(گویه های پرسشنامه)، شاخص های کمی و یا ترکیبی از هردو تعیین شد. سپس میانگین امتیازات کسب شده در سنجه ها(گویه های پرسشنامه) و شاخص های کمی به عنوان امتیاز هر هدف منظور شد. با توجه به این که میانگین کل امتیازات در اهداف مذکور ۴٫۳۶ به دست آمد و این میزان بیش از ۳٫۶۶ است، عملکرد شرکت در این بعد مطلوب ارزیابی می شود. در رابطه با متوازن بودن نیز باید اظهار داشت که اگرچه بین امتیاز کسب شده در هدف شماره ۲۴ (۵٫۷۷ امتیاز) و امتیاز کسب شده در هدف شماره ۲۲ (۳٫۶۵) بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد، اما از آنجا که عملکرد در هدف شماره ۲۴ بیش از انتظار و در هدف شماره ۲۲ مطلوب بوده است، می توان عملکرد شرکت را در این بعد به صورت کلی متوازن ارزیابی کرد. بنابراین باید گفت که عملکرد شرکت شهرک های صنعتی در بعد خلق ارزش پایدار مطلوب و متوازن است.
۴-۳-۵ سئوال اصلی پژوهش: آیا عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم مطلوب و متوازن است؟
نتایج حاصل از بررسی عملکرد شرکت در چهار بعد رشد و یادگیری، فرایند های داخلی، مشتریان و خلق ارزش پایدار حاکی از آن است که عملکرد شرکت نسبتا مطلوب می باشد در رابطه با متوازن بودن نیز اگرچه بین امتیاز کسب شد در بعد رشد و یادگیری(۳٫۱۵) و خلق ارزش پایدار(۴٫۲۲) بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد اما از آنجا که این میزان اختلاف تنها کمی بیش از یک است می توان باکمی مسامحه عملکرد شرکت را متوازن دانست. بنابراین عملکرد شرکت شهرک های صنعتی استان قم نسبتا مطلوب و متوازن ارزیابی می شود.
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
مقدمه:
یکی از ابزارهایی که در جهت پیشبرد استراژی ها توسط سازمان های پیشرو به کار گرفته شده و امروزه جزو جدایی ناپذیر فرایند مدیریت استراتژیک به شمار می آید، کارت امتیازی متوازن است که نخستین بار در سال ۱۹۹۲ به عنوان یک مقاله در مجله BHR توسط کاپلان و نورتون ارائه شد و در آن عملکرد شرکت بر اساس اهداف استراتژیک شرکت در چهار بعد مالی، فرایند های داخلی، رشد و یادگیری و مشتریان مورد ارزیابی قرار می گیرد. البته این ابزار قابلیت آن را دارد که بر اساس ماهیت عملکرد و برنامه استراتژیک سازمان در ترتیب و عنوان ابعاد فوق تغییراتی به عمل آورد.
در پژوهش حاضر پرسش اصلی این بوده است که آیا عملکرد شرکت شهرک های صنعتی استان قم متوازن و قابل قبول است؟برای پاسخگویی به این سئوال ۴ سئوال فرعی دیگر در رابطه با متوازن و قابل قبول بودن عملکرد شرکت در چهار بعد رشد و یادگیری، فرایند های داخلی، رشد و یادگیری، مشتریان و خلق ارزش پایدار مطرح شد. ابتدا بر اساس سند راهبردی شرکت شهرک های صنعتی، ۲۴ هدف استراتژیک در چهار بعد فوق مطرح شد و بر اساس ارتباط این اهداف نقشه استراتژی شرکت ترسیم گردید. در ادامه برای هر یک از اهداف شاخص های کمی و سنجه(گویه های پرسشنامه) مطرح گردید^[۶۵]. سنجه های مربوط به ابعاد رشد و یادگیری، فرایند های داخلی و خلق ارزش پایدار به صورت پرسشنامه ای ۵۷ سئوالی در اختیار کارکنان شرکت قرار گرفت و سنجه های مربوط به بعد مشتریان به صورت پرسشنامه ای ۱۶ سئوالی در مقیاس لیکرت، صورت بندی شد و مشتریان نسبت به نمره دهی به هر سنجه اقدام نمودند. در رابطه با شاخص های کمی نیز براساس سند راهبردی سازمان میزان عملکرد مطلوب هر شاخص از سال ۸۷ تا ۹۱ (۵ سال) مشخص گردید و با میزان عملکرد محقق در این بازه زمانی مقایسه شد میزان تحقق شاخص در یک طیف ۵ امتیازی گزارش شد به طوری که در صورت تحقق کامل و حتی فراتر از میزان تعیین شده امتیاز ۵ به آن شاخص اختصاص داده شد. سپس امتیاز شاخص های کمی و سنجه های هر هدف جمع و میانگین آنها به عنوان امتیاز آن هدف مد نظر قرار گرفت. در رابطه با هر بعد نیز امتیازات تمامی اهداف جمع و میانگین آنها به عنوان وضعیت عملکرد در آن بعد به حساب آمد. در پایان نیز امتیاز تمامی ابعاد جمع و بر اساس میانگین امتیازات در رابطه با مطلوبیت عملکرد شرکت شهرک های صنعتی استان قم قضاوت شد. چنانچه امتیاز کسب شده در هر هدف یا بعد کمتر از ۲٫۶۶ باشد وضعیت آن نامطلوب، بین ۲٫۶۶ و ۳٫۶۶ نسبتا مطلوب و بیش از ۳٫۶۶ مطلوب ارزیابی می شود.
۱-۵ خلاصه نتایج پژوهش و بحث در مورد آن:
۵-۱-۱بررسی مطلوب و متوازن بودن عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم
نتایج حاصل از بررسی عملکرد شرکت در چهار بعد رشد و یادگیری، فرایند های داخلی، مشتریان وخلق ارزش پایدار حاکی از آن است که عملکرد شرکت نسبتا مطلوب می باشد. در رابطه با متوازن بودن نیز اگرچه بین امتیاز کسب شد در بعد رشد و یادگیری(۳٫۱۵) و خلق ارزش پایدار(۴٫۲۲) بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد اما از آنجا که این میزان اختلاف تنها کمی بیش از یک است می تواند عملکرد را متوازن دانست. بنابراین عملکرد شرکت شهرک های صنعتی استان قم نسبتا مطلوب و متوازن ارزیابی می شود. این یافته با نتایج پژوهش های مظفری(۱۳۸۹)، شایگان(۱۳۸۶) همخوانی دارد و با پژوهش مولایی (۱۳۸۷) در تضاد است. این تضاد به دلیل تفاوت ماهوی سازمانی مورد بررسی در این دو پژوهش است.
علی رغم آنکه نوعی توازن و همگنی بین عملکرد شرکت در ابعاد چهارگانه دیده می شود این وضعیت در درون ابعاد صادق نیست و نوعی عدم توازن دیده می شود همین عدم توازن باعث کاهش امتیاز عملکرد ابعاد نیز شده است. چرا که پایین بودن امتیاز در برخی شاخص ها موجب کاهش نمره کلی عمکرد می شود. این مسئله حاکی از آن است که شرکت از نوعی پراکندگی در صرف منابع رنج می برد. به عبارت دقیق تر منابع به صورت منسجم و نظام مند در جهت اهداف مندرج در برنامه راهبردی شرکت هزینه نمی شوند. به علاوه اگرچه وضعیت عملکرد شرکت در بعد خلق ارزش پایدار مطلوب است اما نسبتا مطلوب بودن دیگر ابعاد و این که بعد رشد و یادگیری کمترین امتیاز را کسب کرده است حاکی از آن می باشد که شرکت جهت حفظ مطلوبی عملکرد خود در بعد خلق ارزش پایدار لازم است به جنبه هایی که موجبات این موفقیت را پدید می آورند (به ویزه جنبه رشد ویادگیری)توجه بیشتری نماید.
۵-۱-۲ بررسی مطلوب و متوازن بودن عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم در بعد رشد یاد و یادگیری
در بعد رشد و یادگیری ۴ هدف مد نظر قرار گرفت که عبارت بودند از اهداف شماره :۱- توسعه مدیریت منابع انسانی شرکت ۲- گسترش فرهنگ تعاملات درون سازمانی ۳- آموزش نیروی انسانی۴- توسعه دانش و فناوری روز در شرکت.
در این بعد برای اهداف یک و سه از ترکیب سنجه ها (گویه های پرسشنامه) و شاخص های کمی، و برای اهداف سه و چهار تنها از سنجه ها استفاده شد. با توجه به این که میانگین کل امتیازات در اهداف مذکور (۳٫۱۵ ) بین ۲٫۶۶ و ۳٫۶۶ است عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب ارزیابی می شود. از آنجا که بین امتیاز کسب شده در هدف شماره ۱ (۲٫۵۰) و امتیاز کسب شده در هدف شماره ۲ (۳٫۵۵) تنها ۰٫۰۵یش از یک نمره اختلاف وجود دارد می توان اظهار داشت که عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب و متوازن می باشد.
بعد رشد و یادگیری در واقع بستری است برای اهداف بلندپروازانه و نتایج مطلوبی که سازمان قصد دارد با اجرای برنامه راهبردی خود به آن دست یابد. عملکرد نسبتا مطلوب و متوازن در این بعد به معنای آن است که سازمان گام های نسبتا مناسبی برای تحقق اهداف موجود در دیگر ابعاد کارت امتیازی متوازن و همینطور اهداف راهبردی سازمان برداشته است. عملکرد شرکت شهرک های صنعتی استان قم در این بعد نسبتا مطلوب و متوازن می باشد پس انتظار می رود این سازمان در تحقق اهداف بعدی و راهبردی خود موفقیت نسبی کسب نماید. بر اساس شاخص ها و سنجه های مطرح شده عملکرد شرکت در این بعد چه در شاخص های اصلی (بهره وری کارکنان، نگهداری کارکنان و رضایت ایشان) و چه در توانمند سازها (مهارت نیروی انسانی، زیرساختهای اطلاعاتی و اختیارات و انگیزش) نسبتا مطلوب است. با این حال در توسعه مدیریت منابع انسانی ضعف وجود دارد .
۵-۱-۳ بررسی مطلوب و متوازن بودن عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم در بعد فرایند های داخلی
در بعد فرایند های داخلی ۱۱ هدف مد نظر قرار گرفت که عبارت بودند از اهداف شماره: ۵-ایجاد و بهبود فضاهای فیزیکی و زیربنایی ۶- نگهداشت منابع انسانی شرکت ۷- ایجاد امکانات زیست محیطی ۸- تسریع در به بهره برداری رساندن واحد های صنعتی ۹- افزایش زیر ساخت های دسترسی به منابع مالی ۱۰- توانمند سازی واحد های صنعتی در بازاریابی ۱۱- ارتقاء فن آوری در واحد های صنعتی ۱۲-بهبود فرایند جذب نیروی انسانی ۱۳-هدایت سرمایه گذاری­های خصوصی به سوی شهرک ها ۱۴- شناسایی متقابل بازار و واحد های صنعتی ۱۵- توسعه منابع در آمد و مدیریت مالی شرکت. برای هر هدف سنجه (گویه پرسشنامه)، شاخص کمی و یا ترکیبی از هردو تعیین شد. سپس میانگین امتیازات کسب شده در سنجه ها(گویه های پرسشنامه) و شاخص های کمی به عنوان امتیاز آن هدف منظور شد. با توجه به این که میانگین کل امتیازات در اهداف مذکور ۳٫۵۰ به دست آمد و این میزان بین۲٫۳۳ و ۳٫۶۶ است، عملکرد شرکت در این بعد مطلوب ارزیابی می شود. اما از آنجا که بین امتیاز کسب شده در هدف شماره ۵ (۴٫۲۲ ) و امتیاز کسب شده در هدف شماره ۱۴ (۲٫۲۵) بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد باید اظهار داشت که اگرچه عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب است اما این عملکرد متوازن نمی باشد.
این بعد بر عملیات درونی سازمان متمرکز است (هورنگرن و همکاران،۲۰۰۰). در بعد فرایندهای داخلی، سازمان ها باید فرآیندهایی را مشخص کنند که با برتری یافتن در آنها بتوانند به ارزش آفرینی برای مشتریان و نهایتا خلق ارزش پایدار خود ادامه دهند. تحقق هر یک از اهدافی که در بعد مشتری و خلق ارزش پایدار تعیین می شود، مستلزم انجام یک یا چند فرایند عملیاتی به صورتی کارا و اثربخش است. عملکرد مطلوب شرکت در این بعد حاکی از آن است که آمادگی لازم جهت تحقق اهداف بعد مشتریان و خلق ارزش پایدار وجود دارد. با این حال ضعفی که در بعد قبلی در رابطه با مدیریت منابع انسانی دیده می شد در این جا نیز نمایان است به طوری که عملکرد شرکت در رابطه با هدف نگهداشت منابع انسانی شرکت نسبتا مطلوب است. در فرایند های مربوط به سرمایه گذاری های خصوصی به سوی شهرک ها، شناسایی متقابل بازار و واحد های صنعتی، توانمند سازی واحد های کوچک صنعتی در بازاریابی نیز ضعف وجود دارد.
۵-۱-۴ بررسی مطلوب و متوازن بودن عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم در بعد مشتریان
در بعد مشتریان ۴ هدف مد نظر قرار گرفت که عبارت بودند از اهداف شماره: ۱۶- تسهیل حضور در بازار های خارجی ۱۷-توسعه مدیریت و منابع انسانی واحد های صنعتی ۱۸- فرهنگ سازی و بهبود زمینه های ارتقاء بهره وری ۱۹- توانمند سازی نهادهای اجتماعی صنعتی. برای هر هدف سنجه ها (گویه های پرسشنامه)، شاخص های کمی و یا ترکیبی از هردو تعیین شد. سپس میانگین امتیازات کسب شده در سنجه ها(گویه های پرسشنامه) و شاخص های کمی به عنوان امتیاز هر هدف منظور شد. با توجه به این که میانگین کل امتیازات در اهداف مذکور ۳٫۲۳ به دست آمد و این میزان بین ۲٫۶۶ تا ۳٫۶۶ است، عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب ارزیابی شد. اما از آنجا که بین نمره کسب شده در هدف شماره ۱۹ (۳٫۷۴) و امتیاز کسب شده در هدف شماره ۱۸ (۲٫۴۲) بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد باید اظهار داشت که عملکرد شرکت در این بعد نسبتا مطلوب است غیر متوازن است.
بعد مشتری بخش های هدفگذاری شده بازار را مشخص می کند و موفقیت شرکت در این بخش ها را اندازه میگیرد(هورنگرن ^[۶۶]و همکاران،۲۰۰۰). امروز رسالت بسیاری از سازمان ها متمرکز بر مشتری می باشد. نحوه عملکرد سازمان از دید مشتری به اولویت مدیریت عالی تبدیل شده است (آمارتونگا و همکاران،۲۰۰۱). این جنبه شامل مواردی مانند معیارهای رضایت مشتریان، نظریات مشتریان، جذب مشتریان جدید، زمان برای پاسخ گویی به مشتریان، سهم بازار، قابلیت سود آوری مشتریان و در نهایت این که مشتریان از سازمان چه می خواهند است.
جنبه مشتریان، نوع نگاه مشتریان به شرکت را توضیح می دهد. در بعد مشتریان، شرکت ها به تعیین مشتریان و بازارهایی می پردازند که آنها را برای رقابت انتخاب کرده اند. این بخش ها نمایان گر منابعی هستند که به عنصر در آمد در اهداف مالی سازمان مربوط می شود. علاوه بر تلاش در ایجاد رضایت برای مشتریان، مدیران واحدهای تجاری بایستی در بعد مشتریان کارت امتیازی متوازن بیانه رسالت و راهبرد سازمان را به اهداف مشخص مبتنی بر بازار و مشتریان ترجمه نمایند(نورتن و کاپلان،۱۹۹۶).
با این حال از آنجا که شرکت شهرک های صنعتی یک شرکت غیر انتفاعی است و به نوعی انحصاری نیز محسوب می شود بر مشتری به منظور سود آوری بیشتر تمرکز ندارد و تنها ارائه خدماتی معین را مد نظر قرار داده است. از این رو در تدوین نقشه راهبردی شرکت نیز تنها به ارائه همین خدمات توجه شده است. بنابر این چنانچه شرکت وظایف قانونی خود را در قبال مشتریان به خوبی انجام دهد در بعد مشتریان موفق خواهد بود و دیگر مباحثی همچون سهم از بازار، سود سالیانه و … مطرح نمی باشد.
با در نظر گرفتن موارد فوق الذکر و با توجه به نتایج می توان اظهار داشت که در هدف فرهنگ سازی و بهبود زمینه های ارتقا بهره وری ضعف چشم گیری وجود دارد اما در توانمند سازی نهادهای اجتمعاعی صنعتی فعالیت های خوبی صورت گرفته است. تسهیل حضور در بازارهای خارجی نیز موردی است که مشتریان سازمان عملکرد شرکت در این حوزه را نسبتا مطلوب می دانند.
۵-۱-۵ بررسی مطلوب و متوازن بودن عملکرد شرکت شهرکت های صنعتی استان قم در بعد خلق ارزش پایدار
در بعد خلق ارزش پایدار ۵ هدف مد نظر قرار گرفت که عبارت بودند از اهداف شماره: ۲۰- بهبود خوشه­های صنعتی ۲۱-توسعه سرمایه گذاری های صنایع کوچک ۲۲- افزایش تعداد کارگاه ها ۲۳- افزایش واحد های صنعتی
۲۴- افزایش سطح اشتغال صنعت استان. برای هر هدف سنجه ها(گویه پرسشنامه)، شاخص های کمی و یا ترکیبی از هردو تعیین شد. سپس میانگین امتیازات کسب شده در سنجه ها(گویه های پرسشنامه) و شاخص های کمی به عنوان امتیاز هر هدف منظور شد. با توجه به این که میانگین کل امتیازات در اهداف مذکور ۴٫۳۶ به دست آمد و این میزان بیش از ۳٫۶۶ است، عملکرد شرکت در این بعد مطلوب ارزیابی می شود. در رابطه با متوازن بودن نیز باید اظهار داشت اگرچه بین نمره کسب شده در هدف شماره ۲۴ (۵٫۷۷ امتیاز) و امتیاز کسب شده در هدف شماره ۲۲ (۳٫۶۵) بیش از یک نمره اختلاف وجود دارد اما از آنجا عملکرد در هدف شماره ۲۴ بیش از انتظار و در هدف شماره ۲۲ مطلوب بوده است می توان عملکرد شرکت را در این بعد به صورت کلی متوازن ارزیابی کرد. بنابراین باید گفت که عملکرد شرکت شهرک های صنعتی در بعد خلق ارزش پایدار مطلوب و متوازن می باشد. این مطلوبیت حاکی از آن است که شرکت توانسته است اهدافی که اساسا برای آنها راه اندازی شده است را محقق کند، توازن نیز حکایت از توجه همه جانبه به اهداف دارد. عملکرد شرکت در این بعد تقریبا بدون نقص است.
۵-۲ پیشنهادات پژوهش

۷-گروه درمانی
گروه درمانیامکان صحبت در مورد مشکلات و بررسی و بحث و تبادل نظر در مورد مسائل مربوط به فرایند درمان را فراهم می‌کند. بعضی معتقدند گروه درمانی بهترین روش برای درمان معتادان است.روان درمانی گروهی یک نوع درمان کاملاً پذیرفته شده روانشناختی است که از تعاملات سازنده بین اعضاء و مداخلات یک رهبر آموزش دیده جهت تغییر رفتار غیر انطباقی تفکرات و احساسات افراد مبتلا به نارضایتی استفاده می کند. طی دهه‌ های گذشته تعداد قابل ملاحظه‌ای از بیمارن روانی توسط گروه درمانی مداوا شده‌اند. گروه درمانی برای بیماران بستری سرپائی و در خیلی دیگر از موقعیت‌های اجتماعی قابل اجرا می‌باشد. همچنین برخی اصول روان درمانی گروهی با موفقیت زیادی در زمینه‌های اقتصادی آموزشی و به صورت گروه های رویارویی کاربرد داشته است (ابراهیمی، ۱۳۸۱).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

از گروه درمانی برای درمان اعتیاد استفاده‌ های فراوانی می‌شود. معتادان در گروه ها به بازسازی روابط بین فردی، دریافت حمایت، داشتن یک شبکه‌ی اجتماعی جدید، دریافت کردن بازخوردهای سالم و مناسب و آموزشهای کم هزینه‌ای دست پیدا می‌کنند. بسیاری از مسائل و مطالب عنوان شده در روان درمانی گروهی در زندگی روزانه ما بسادگی اتفاق می‌افتد. تدابیر درمان که مهمترین مسئله مورد بحث در روان گروهی است تنها به گروه درمانی اختصاص ندارد بلکه در هر گروه عادی کم و بیش وجود دارد. به طور عادی ما در زندگی روزمره خود با افراد و گروه‌های مختلفی ارتباط داریم که این روابط برای سلامتی ما لازم است، البته همه روابط زمینه سلامت بخشی ندارند و حتی بعضی از روابط نیز ناسالم و بیماری‌زا هستند. روان درمانی گروهی چیزی جز ارائه شناخت و تصحیح رفتار بیمارگونه نیست. رفتاری که باعث شده دیگران از فرد فاصله بگیرند و او تنها منزوی گردد، شاید یکی از علل رشد درمان‌های روانی در جوامع بزرگ و پیشرفته مسئله تنهایی و بی‌همدلی افراد باشد. بنابراین روان درمانی گروهی زمانی ضرورت پیدا می‌کند که نیاز اجتماعی فرد در ارتباط با دیگران برآورده نشده و یا محیط به گونه‌ای است که هر چند روابط انسانی به حد کافی وجود دارد، ولی روابط موجود غلط و ناسالم می باشد(کریمی، ۱۳۸۹).
در بررسیهای کلینیکی به عمل آمده از معتادین مشخص شده است که اغلب آنها قبل از اعتیاد دچار بیماری افسردگی بوده و در روابط درون فردی و بین فردی دارای مشکل هستند. معتادین معمولاً با خانواده خود روابط سالمی ندارند. همچنین با گروه های طبیعی اجتماعی نیز دچار مشکل هستند. بنابراین پس از طی دوره سم‌زدایی و ترک جسمی بایستی شرکت در جلسات گروه درمانی با جدیت دنبال شود تا خلاء روابط ناسالمی که قبلاً در گروه‌های طبیعی داشته است برطرف گردد و روابط بین فردی به تدریج بهبود یابد. ناگفته نماند که بر اثر تعامل ایجاد شده در گروه علاوه بر بهبودی روابط بین فردی روابط درون فردی معتادان نیز دستخوش تحول گردیده و نگرش فردی نسبت به خود مثبت شده و نهایتاً درمان کامل دنبال می‌شود (ثقه‌الاسلام، ۱۳۸۷).
۲-۷ سبک های مقابله ای
۲-۷-۱تعریف سبک های و مهارتهای مقابله ای
لازاروس دو راهبرد را برای مقابله را از هم متمایز کرده است: مقابله متمرکز بر مسأله و مقابله متمرکز بر هیجان. در رفتار مقابله ای متمرکز بر مسأله، فرد برای تغییر مستقیم عوامل تنش زا وارد عمل میشود. درحالی که در رفتار مقابله های متمرکز بر هیجان، توجه فرد بیشتر به تغییر احساسات معطوف به آن است. در مقابله متمرکز بر هیجان، فرد سعی می کند هیجانات خود را کنترل کند(خدادادی، ۱۳۸۳).
الف) لازاروس، فولکمن ^[۱۵۴](۱۹۸۴) مهارت مقابله‌ای به تلاش‌های شناختی و رفتاری اطلاق می‌شود که به منظور کسب کارآیی، کاهش یا تحمل مسائل درونی یا بیرونی ناشی از فشار به وجود آمده‌اند.
ب) مهارت‌های مقابله‌ای شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌های ذهنی یا شناختی و رفتاری است که شخص به منظور سنجش محرک‌های فشار زا یا کاهش عوامل فشار زا و تغییر برانگیختگی هیجانی حاصل از فشارها بکار می‌برد(بلینگ، کرونکایت ـ موس^[۱۵۵]، ۱۹۸۳)
ج) (سولومون، آویتزور، میکولینسر^[۱۵۶]،۱۹۹۱ به نقل از دافعی، ۱۳۸۶) معتقدند که مقابله دو کنش ابزاری و هیجانی دارد، مقابله ابزاری، همان مشکل مدار است، برای حل مشکل و بکارگیری منابع و به منظور کاهش تهدیدات خارجی عمل می‌کند و مقابله‌ی هیجانی برای رها شدن و خلاصی از تنش و برانگیختگی ناشی از تهدیدهای خارجی کاربرد دارد.
۲-۷-۲ مهارتهای مقابله ای :
یکی دیگر از عوامل شناختی در رفتار سوء مصرف مواد می باشد بطور طبیعی ،انسان هنگامی که با عوامل فشارزا ی زندگی مواجه می شوند ،سعی در بکار گیری امکانات وتوانایی خود در جهت رفع فشار دارند گاهی روش هاواستراتژی های مقابله ای بکار گرفته برای رفع استرس ها ،بصورت استفاده از مکانیزم های دفاعی آگاهانه وسنجیده است اما گاهی بصورت کاملا ناخود آگاهانه ونسنجیده مورد استفاده قرار می گیرد.زمانی که شخص از روش های مقابله ای نسجیده استفاده می کند،یعنی نیرو وتوان روانشناختی خود را برحل مساله تمرکز می کند وبصورت مسئله مدار با مشکل مزبور برخورد می کند. این روشها موجب در هم شکستگی یا ضعف شخص نمی شود ،اما اگر از روش های نا کارآمد (مثل روش های عاطفی –هیجانی )استفاده کند،این گونه راهکارهای ضعیف باعث در هم شکستن فرد در مقابل عوامل استرس زا می شوند فرد احساس شکست،یاس ،درماندگی وناامیدی خواهد کرد.درحقیقت، این احساس منفی و ناخوشایند ،زمینه ساز سوء مصرف مواد خواهند بود واین گونه افراد برای رهایی از مشکلات ومسایل زندگی ،بطور موقت از طریق مصرف مواد،آرامش را به دست می آورند. از دیدگاه رفتاری –شناختی سوء مصرف مواد ،بعنوان شیو ه مقابله نا کارآمد به حساب می آیدکه درواقع ،نشانه ناتوانی شخص در حل مسئله ،باورها وانتظارات نادرست خود می باشد. در این ارتباط ،سوء مصرف مواد ، مکانسیم مقابله ای نا کار آمد ونسنجیده ای است که از ضعف مهارتهای مقابله ای وحل مسئله سر چشمه می گیرد(بک،۱۹۹۸،نقل از گودرزی،۱۳۸۰)
در واقع وجود استرس ها وفشارهای اجتماعی ،سلامت روانی انسان را به خطر می اندازد واورا به سمت اختلالات روانی وانجام رفتارهای پر خطر مانند سوء مصرف مواد مخدر سوق می دهد . بنابراین در صورتی که فرد راه صحیح مقابله با استرس را نیاموخته باشد وبه عبارت دیگر مهارتهای مقابله با استرس را نیاموزد ،دچار مشکلات جدی تر خواهد شد . انتخاب راه های مقابله ای مناسب در برابرفشارهای روانی می تواند از تاثیر این فشارها بر سلامت جسمی وروانی فرد بکاهد (رحیمی ،۱۳۸۹).
مقابله به عنوان یک فرایند روانشناختی ،به کوششهای شناختی ورفتاری اشخاص برای حل وفصل شرایط استرس زا گفته می شود . مقابله در برگیرنده تلاش ها، اعم از کنش محور ودرون روانی ،برای اداره وتنظیم تقاضاهای محیطی ،درونی وکشمکش میان آنهاست ودو کارکرد مهم دارد: تنظیم هیجانهای ناگوار ودر پیش گرفتن کنشی برای تغییروبهبود مساله ای که باعث ناراحتی شده است (لازاروس وفولکمن ،۱۹۸۴) .
در واقع باتوجه به اینکه مصرف کنندگان مواد با سطوح بالاتری از اضطراب ودرماندگی را گزارش می کنند،رفتارسوءمصرف مواد ،خود ممکن است به عنوان شکلی از مقابله ناسازکار باشد که در جهت کاهش عواطف منفی عمل می کند (ویلز وشیفمن^[۱۵۷]،۱۹۸۵).بنابراین براساس تحقیقات انجام شده فقدان راهبردهای مقابله ای سازگار ،عامل سوق دهندهای به سوی مصرف مواد وبه تداوم مصرف مواد کمک می کند . پژوهش های متعدد نشان داده اند که ابعادراهبردهای مقابله ای برای پیش بینی سوء مصرف مواد،دفعات مصرف ،تکمیل دوره درمان وفرایند عود در میان معتادان اهمیت دارد(بال ،۲۰۰۵).همچنین ارتباط بین راهبرد های مقابله ای ضعیف وشیوه های حل مساله نامناسب ،با مصرف مواد در معتادان گزارش شده است (اپستین ،گریفن،بوتوین،۲۰۰۰؛ابراهیمی).
۲-۷-۳ انواع سبک های مقابله
الف) مقابله‌ای کارآمد
آنچه تحت عنوان مهارت مقابله‌ای مطرح می‌شود همان روش‌های برخورد با مسائل است که از طرف فرد بطور آگاهانه طراحی و به اجرا در می‌آید و نتیجه‌ی آن حل مسئله و یا افزایش ظرفیت روانشناختی فرد برای از سرگذراندن موفقیت‌آمیز بحرانی و دور ماندن از آسیب‌های ناشی از بحران‌های روحی پیش آمده است و این همان مقابله‌ی کارآمد است.
ب) مقابله ناکارآمد
مقابله ناکارآمد نیز تلاش‌هایی هستند که گرچه برای مقابله با شرایط دشوار به کار گرفته می‌شوند ولی نوعاً به بدتر شدن اوضاع و پیچیده‌تر شدن وضعیت منجر می‌شوند، لذا نمی‌توان از این دسته مقابله‌ها به مهارت تعبیر کرد. مثلاً‌ فردی که برای کاستن از استرس به مواد مخدر روی می‌آورد گر چه نوعی مقابله با استرس و هیجان منفی در کوتاه مدت به وقوع می‌پیوندد ولی باید هزینه‌ی این لذت‌های کوتاه مدت را بصورت تحمل اعتیاد و عوارض شوم آن بپردازد (جان مارشال، ریو^[۱۵۸]، ۱۹۹۷، نقل از مصلایی، ۱۳۸۶).
۲-۷-۴انواع مقابله‌ی کارآمد
۲-۷-۴-۱مقابله‌ی متمرکز بر مسأله
مقابله متمرکز بر مسئله یا مسأله مدار، کوششی است برای انجام عملی سازنده، در شرایطی خارجی، یا عملکرد‌های مستقیم فکری و رفتاری فرد می‌باشد که به منظور تغییر و اصلاح شرایط تهدید کننده محیطی انجام می‌شود، به بیان دیگر مقابله‌ی متمرکز بر مسئله به تلاش‌های فرد برای تغییر وضعیت و گلاویزی مستقیم با مشکل مربوط می‌شود (لازاروس، فولکمن^[۱۵۹]،۱۹۸۴). و فرد با روش‌هایی نظیر ایجاد تغییرات در زندگی، تعیین هدف‌ها، تصمیم‌گیری در مورد اولویت‌ها، مشورت جزئی و ابراز وجود، به حل مسأله می‌پردازد به عقیده‌ی (موس و بیلینگز^[۱۶۰]، ۱۹۸۵) کنار آمدن متمرکز بر مسئله شامل گردآوری اطلاعات از محیط و راهنمایی خواستن از یک صاحب نظر است. این نوع کنار آمدن با مقابله، علاوه بر اخذ پاداش که جانشین حالات مرضی خواهد شد، به وجود آورنده‌ی اعمالی است که در جهت حل مشکل اتخاذ می‌شود.
در واقع فرد به جمع آوری اطلاعات مربوط به حادثه فشار زا می پردازد وبا استفاده از منابع طرح ونقشه ای برای حل مساله بکار می رود .(هارن ومیچل^[۱۶۱]،۲۰۰۳)
در مقابله‌ی متمرکز بر مسئله افراد تدابیری را به کار می‌گیرند که به چند مورد از این تدابیر اشاره می‌شود:
۱ـ مقابله‌ی فعال: فرآیندی است که شخص در طی آن بطور فعالانه برای تغییر منبع فشار روانی تلاش می‌کند.
۲ـ مقابله‌ی مبتنی بر برنامه‌ریزی‌: در این نوع مقابله فرد برای کنترل و حل مشکل با تکیه بر فکر و اندیشه خود، به ارزیابی راه‌ حل ‌های مختلف می‌پردازد و بعد از آن با انتخاب بهترین شیوه به حل مسئله اقدام می‌کند.
۳ـ مقابله‌ی بردبارانه: عبارت است از خویشتنداری و اجتناب از فعالیت‌های ناپخته‌ای که منجر به پیچیده‌تر شدن مسئله و ایجاد اختلال در روند حل مسئله می‌شود.
۴ـ مقابله‌ی جستجوی حمایت اجتماعی کارآمد: هنگامی که فرد خود را برای حل مسئله ناتوان می‌بیند به راحتی از کمک‌های یاورانه افراد دیگر استفاده می‌کند، این کمک به تناسب نیاز و نوع مشکل می‌تواند کسب اطلاعات از طریق خدمات راهنمایی، مشاوره و جذب امکانات مادی یا معنوی از دیگران باشد (لازاروس، فولکمن ۱۹۸۴).
۲-۷-۴-۲مقابله‌ی متمرکز بر هیجان
شامل کلیه‌ی فعالیت‌ها یا افکاری می‌شود که فرد به منظور کنترل و بهبود احساسات نامطلوب ناشی از شرایط فشارزا به کار می‌گیرند که در واقع منجر به نظم عمومی، پذیرش مجدد و تخلیه‌‌ی هیجانی می شود. در مقابله هیجان مدار فرد بیشتر‌ به تخلیه‌ی هیجانی خود از طریق گریه کردن و دعا کردن، پرخاشگری، مصرف داروها و مواد آرامبخش می‌پردازد که در دراز مدت می‌تواند باعث اعتیاد، افسردگی، بیماری جسمی و کشیدن سیگار و . . . شود. در این روش فرد آنچه را اتفاق می‌افتد درست تشخیص نمی‌دهد و درک نمی‌کند. از جمله این که موفقیت‌ها را بطور غیر منطقی و به غلط بیش از حد فاجعه‌آمیز تفسیر می‌کند لذا در خود توان مقابله با مشکل را نمی‌بیند و سعی در فراموش کردن مشکل و تخلیه هیجانی خود دارد (لازاروس، فولکمن، ۱۹۸۴).
راهبرد های مقابله ای هیجان مدار شیوه ای توصیف می منند ککه براساس آن فرد برخود متمرکز می شود وتمام تلاش او متوجه کاهش احساسات خویش است .از سوی راهبردهای مقابله ای اجتنابی^[۱۶۲] نیز ممکن است به شکل روی آوردن به اجتماع وافراد دیگر ظاهر شود .بعبارتی فرد با فاصله گرفتن از مشکل اقدام به فرار واجتناب می کند (هارن ومیچل،۲۰۰۳).
در مقابله‌ی متمرکز بر هیجان فرد از مقابله‌های ذیل استفاده می‌کند:
۱ـ مقابله‌ی مبتنی بر جستجوی حمایت عاطفی: تلاش‌های فرد برای بدست آوردن حمایت اخلاقی، همدلی، همدردی و وجود تفاهم و احساس درک شدن توسط دیگران را شامل می‌شود.
۲ـ مقابله‌ی مبتنی بر تفسیر مجدد مثبت: ارزیابی مثبت از حوادث و موقعیت‌ها که مبتنی بر نگرش خوشبینانه رویدادهای زندگی است، این مقابله بیشتر برای اداره و کنترل عواطف و آشفتگی روان به کار می‌رود یا مربوط به منابع استرس می‌باشد.
۳ـ مقابله مبتنی بر مذهب: در این مقابله فرد برای رهایی از ناراحتی‌های خود با انجام اعمال مذهبی مثل دعا، نیایش، توکل، و توسل به خدا و معصومین(ع) روی می‌آورد، یافته‌های پژوهش (مک کری و کوستا) نشان می‌دهد که این نوع مقابله برای همه‌ی مردم مفید واقع می‌شود. زیرا بعنوان منبع حمایت عاطفی و هم وسیله‌ای برای تغییر مثبت عمل می‌کند و لذا مقابله‌های بعدی را تسهیل می‌کند.
۴ـ مقابله مبتنی بر پذیرش: عبارت است از یک پاسخ مقابله‌ای کنشی، که در آن شخص واقعیت شرایط فشارزا را می‌پذیرد. این امر در شرایطی است که منبع فشار قابل تغییر نیست مانند (فوت یکی از عزیزان) (کارور ـ شییر، وین تراب^[۱۶۳]، ۱۹۸۹‌؛ به نقل از کلاینگ، ۱۹۹۱).
این که فرد برای مقابله با فشار کدامیک از این ۲ راهبرد را مورد استفاده قرار دهد بستگی به عوامل موثر بر مقابله دارد (تری^[۱۶۴]، ۱۹۹۱) معتقد است اگر چه بر اساس نظریه(فولکمن و لازاروس^[۱۶۵]، ۱۹۸۴) هر دو راهبرد مقابله‌ای در موقعیت‌های فشارزا کارآیی دارند. اما شواهد موجود حاکی از آن است که دو نوع مقابله‌ی مذکور آثار متفاوتی برای مقابله با چالش‌ها و مشکلات دارند وی در تأیید نظر (فولکمن، لازاروس، ۱۹۸۴‌) و همچنین اظهار می‌دارد چون راهبردهای مقابله‌ای مسئله مدار با حل مشکل بطور کامل همراه‌اند تأثیر آن بر روی فرد مثبت‌تر است، اگر چه پژوهش‌ها گویای آن نیست که راهبردهای هیجان مدار با سلامتی ارتباط ندارند. فلتون و رونسون معتقدند که مقابله‌ی هیجان مدار با سازگاری ضعیف با فشار همراه است، فرد در موقعیت‌هایی که نمی‌تواند مشکل و فشار را حل کند یا توان اداره آن را ندارد به منظور تسکین خود به راهبرد هیجان‌مدار روی می‌آورد(همان منبع).
۲-۷-۵مقابله‌ی ناکارآمد و غیر مفید
مجموعه‌ای از شیوه‌های مقابله‌ای را در بر می‌گیرد که اگر چه برای تغییر منبع فشارها و بهبود احساسات ناشی از موقعیت فشارزا بکار گرفته می‌شود، ولی متأسفانه این شیوه وضع را بدتر می‌کند و لذا نمی‌توان از این عوامل مقابله‌ای به مهارت مقابله‌ای تعبیر نمود این مقابله عبارتند از:
در مقابله‌ی ناکارآمد افراد از تدابیر ذیل استفاده می‌کنند:
۱ـ پرداختن به احساسات دردناک از طریق تفکر آرزومندانه: این مقابله‌ شیوه‌ای برای خنثی کردن آنچه اتفاق افتاده، می‌باشد. این افکار، نوعاً با عباراتی از قبیل « اگر فقط . . . یا ای کاش حقیقت نداشته باشد که . . . شروع می‌شود. گاهی اوقات این افکار به شکل «آنچه باید اتفاق می‌افتد»، اگر فقط… بعنوان یک روش مقابله‌ای مسکن برای طفره رفتن موقتی از رنج ناشی از حقیقت است، زیان این حالت آن است که هیچ مقدار از آرزوها جای حقایق را نخواهد گرفت و دیر یا زود واقعیت، چهره‌ی خود را نمایان خواهد کرد. در این حالت زمان و فرصتی که می‌توانست برای یافتن راه‌های جدید مواجهه با واقعیت و مشکل اتفاق افتاده مورد استفاده قرار بگیرد به هدر می‌رود(کارور ـ شییر، وین تراب، ۱۹۸۹‌؛ به نقل از کلاینگ، ۱۹۹۱).
۲ـ استفاده از دارو برای فرار از رنج: گاهی اوقات برای رهایی از رنج ناشی از استرس‌ها و بحران‌ها از داروهایی مانند الکل، نیکوتین، تریاک، هروئین و مسکن‌های خواب آور و ضد افسردگی، بدون تجویز پزشک استفاده می‌کنند. استفاده از این نوع داروها و داروهایی که اخیراً به این عامل افزوده شده و با نام‌های مختلف به بازار وارد می‌شود مانند اکستازی که خطرات زیادی را به همراه می‌آورد و ضمن مشکل‌تر کردن روند بازسازی روانی، اکثراً خود منبع جدیدی برای افزایش رنج برای فرد استفاده کننده می‌شوند» مثلاً الکل موجب از دست رفتن نیروی مهار درونی یا خویشتن داری می‌شود و فرد به هنگام خشم به خشونت روی می‌آورد. استفاده نادرست از مواد، بر فرایندهای ذهنی هم که قبلاً‌ توسط استرس و هیجان شدید بی‌کفایت شده است بطور جانبی اثر می‌گذارد و توانائی‌هایی مانند قضاوت، برنامه‌ریزی، استدلال و تمرکز که برای حل مشکل لازم است آسیب مضاعف می‌بیند (لازاروس و فولکمن، ۱۹۸۴).
۳ـ تفکر منفی: در این حالت فرد بطور غیر واقع‌گرایانه‌ای به موارد منفی مشکل تأکید کرده و مشکلات را بیشتر از آنچه هست و بطور غیر قابل، حل ارزیابی می‌کند (پی‌ستین، می‌یرد^[۱۶۶] ۱۹۸۹، به نقل از ال کلاینگ، ۱۹۹۱).
۴ـ رفتارهای تکانشی: به شیوه‌ی خاصی از مقابله اطلاق می‌شود که طی آن فرد بدون تفکر و اندیشه و ارزیابی درست، از آنچه رخ داده یا رخ خواهد داد فوراً‌ دست به اقدام می‌زند و نوعاً‌ منجر به بدتر شدن وضعیت می‌شود.
۵ـ عدم درگیری ذهنی و رفتاری: در این مقابله فرد با انجام رفتارهای متنوع و مختلف، خود را مشغول می‌کند و به این وسیله سعی می‌کند به مسئله فکر نکند، مثلاً‌ سرگرم شدن با یک فرد دیگر، پناه بردن به رویاهای روزانه، فرار از مسئله بصورت خوابیدن و یا تماشای تلویزیون و دیدن فیلم می‌پردازد(لازاروس و فولکمن، ۱۹۸۴).
۶ـ مقابله به صورت انکار: در این مقابله فرد به گونه‌ای برخورد می‌کند که انگار مسئله‌ای روی نداده است و در واقع انکار واقعیت رخ داده و حادثه پیش آمده، بر وخامت مسأله می‌افزاید و مانع مقابله‌ی موثر بعدی می‌شود(لازاروس و فولکمن، ۱۹۸۴).
۲-۷-۶عوامل موثر بر انتخاب راهبردهای مقابله‌ای
۲-۷-۶-۱عوامل مربوط به منبع مقابله‌
عوامل مربوط به منبع مقابله: فردی که به مقابله می‌پردازد دارای ویژگی‌های اختصاصی خویش بوده و در محیطی ویژه و تحت شرایط خاص با حادثه روبرو شده است. چند متغیر شخصیتی که بر انتخاب عوامل مربوط به منبع مقابله اثر می‌گذارند عبارتند از:
الف) عقاید و باورهای مربوط به کنترل: فلیشمن، پارکز^[۱۶۷] معتقدند که یکی از متغیرهای پیش بینی کننده نوع مقابله؛ اعتماد فرد در مورد داشتن کنترل بر حوادث است. افرادی که معتقدند حوادث زندگی، مربوط به عوامل خارجی و از کنترل آنها خارجند معمولاً‌ به ناسودمندی تلاش‌های خود در مواجهه با مشکل واقفند و لذا برای مقابله با فشار معمولاً کمتر از راهبردهای مشکل مدار استفاده می‌کنند(نوین و گیجس برس^[۱۶۸]، ۲۰۰۳).
ب) عزت نفس: متغیر دیگر موثر بر انتخاب نوع راهبرد مقابله، عزت نفس است، پژوهش‌ها نشان داده است افرادی که عزت نفس بالایی دارند از توانایی خویش در مواجهه با حوادث منفی مطمئن هستند و لذا در برخورد با این قبیل حوادث تمایل کمتری برای استفاده از راهبردهای هیجان مدار دارند آنها بیشتر از راهبردهای مشکل مدار استفاده می‌کنند (فلیشمن^[۱۶۹]، ۱۹۸۴؛ نقل از دافعی، ۱۳۸۶).
ج) گرایش به نوروزها: ابتلاء به بیماریهای نوورتیک گرایش به نوروز با پاسخ‌های هیجانی بسیار در ارتباط است. تحقیقات نشان می‌دهد که افرادی که این گرایش در آنها بالاست، با پریشانی‌های عاطفی ـ هیجانی ناشی از یک مشکل فشارآور اشتغال ذهنی بیشتری دارند (کلاینگ، ۱۹۹۱).

۸- دامن پاک جامی، مرتضی (۱۳۸۸) دیپلماسی اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در اسیای مرکزی،تهران،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
۹- واعظی، محمود (۱۳۸۶)،ژئوپلیتیک بحران در اسیای مرکزی و قفقاز،تهران،دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی
۱۰- اسدی کیا،بهناز(۱۳۸۶) روسیه ابرقدرت انرژی، پژوهشنامه انرژی اوراسیایی
۱۱- سوری،امیرمحمد (۱۳۸۸)سیاست اقتصادی روسیه دراسیای مرکزی وقفقاز،پژوهشنامه دیپلماسی اقتصادی
۱۲- کوزه گرکالجی، ولی (۱۳۸۷)،تاملی بر طرح تشکیل باشگاه انرژی در سازمان همکاری شانگهای،فصلنامه راهبرد،شماره پنجاه و یک
۱۳ - دفتر مطالعات و خدمات پژوهشی ایران وآسیای مرکزی،باخت آمریکا در بازی دستیابی به منابع انرژی آسیای مرکزی
http://iransharghi.com/engine/print.php?newsid=3260&news_page=1
۱۴- عنایت الله یزدانی و مجتبی تویسرکانی:سازمان همکاری شانگهای و روند چند جانبه گرایی درنظام بین الملل
http://www.rasekhoon.net/article/show 2007/6/21
فصل پنجم
تقابل سازمان شانگهای با ایالات متحده
مقدمه
آسیای میانه و قفقاز از مهم ترین دروازه هایی است که این کشور را وارد بازی سیاسی بزرگان کرده است. پس از سال ۱۹۹۰ این دست از کشورهای جداشده از شوروی کمونیستی، در نظام بین الملل رها شدند. کشورهایی که عموماً با مشکلات فراوان حکومتی - مدیریتی، فکری، نارسایی های اقتصادی، بی ثباتی سیاسی و… مواجه هستند.
بنابراین بسیاری از کشورهای منطقه و جهان که از قدرت بازیگری منطقه ای یا بین المللی برخوردار هستند، سعی کرده اند که در این منطقه نفوذ کنند تا قدرت چانه زنی بین‌المللی خود را افزایش دهند. وجود قدرت‌ها و کشورهایی مثل آمریکا، اتحادیه اروپا، روسیه، چین، ترکیه، عربستان، اسرائیل، ایران و… منطقه را به یکی از مراکز اصلی بازی بین‌المللی تبدیل کرده است. درست است که این منطقه از سویی از لحاظ اقتصادی و منابع موجود و از سویی دیگر به‌خاطر کم‌تجربگی سیاسی دولت‌مردان، می‌تواند وسوسه ‌نفوذ بازیگران را افزایش دهد، اما مهم‌ترین مسئله‌ای که قدرت‌ها را به این سمت کشانده است، منابع و منافع اقتصادی نیست. بلکه منافع سیاسی - بین‌المللی است.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

به طبع هر کشوری که بتواند به طرق مختلف حاکمیت سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را بر این منطقه حاکم کند و در برابر دیگران به پیروزی نسبی برسد، قدرت و توان بازیگری خود را در نظام بین‌الملل افزایش داده است. از این‌رو می‌توان گفت که هیچ کشوری قادر نیست تا قدرت مطلق خود را در این منطقه حساس بگستراند. زیرا دیگر کشورهای بازیگر اجازه نمی‌دهند این امتیاز یکباره در دست یک قدرت واحد قرار بگیرد. بنابراین آسیای مرکزی و قفقاز، جغرافیای کوچکی است که بزرگان سیاست جهان را به خود معطوف کرده است.
البته نباید فراموش کرد که بیشترین نقش را کشورهای آمریکا، روسیه و چین بر عهده دارند. دیگر بازیگران در صددند تا از امتیازهای موجود بی‌نصیب نمانند. اما مقصود این سه کسب، حفظ و افزایش قدرت بین‌المللی است. در این میان آمریکا از قدرت سخت نظامی - ناتو و قدرت نرم حمایت‌های اقتصادی و تحولات دموکراتیک بهره می‌برد.
الف)چالش قدرت های بزرگ در بهره گیری منابع آسیای مرکزی
چالش قدرت های بزرگ بر سر انرژی دریای خزر ریشه در حوادث ۱۱سپتامبر دارد. در پی حوادث تروریستی ۱۱ سپتامبر بحران انرژی برای بسیاری از قدرت های محور به وجود آمد. این حادثه از میزان اتکای کشور های بزرگ به انرژی خاورمیانه کاست و به موازات ان به میزان اتکای این کشورها به منابع انرژی سایر حوزه ها افزود. قبول چنین دیدگاهی بیشتر به جهت انتساب این وقایع به کشور های خاورمیانه است، لذا استراتژی قدرت های بزرگ در پاسخ به اقدامات تروریستی از سهم خاورمیانه در تامین انرژی کشور های مصرف کننده کاسته و به طور طبیعی نگاه ها را به منابع انرژی دریای خزر معطوف نموده است. بدین ترتیب دریای خزر از لحاظ ژئوپولیتیک انرژی، نقش خاصی را برای رقابت قدرت های بزرگ ایفا می کند. بنابراین این گونه به نظر می رسد که چالش قدرت های بزرگ بر انرژی دریای خزر، چالش میان قدرت هایی چون: روسیه، چین، اتحادیه اروپا و آمریکا باشد و کمتر به نظر می رسد که کشورهای حاشیه دریای خزر بتوانند محور چالش باشند، چراکه کشور های حاشیه دریای خزر جدای از ایران و روسیه، کشور های تازه استقلال یافته ای هستند که فاقد پتانسیل لازم برای سرمایه گذاری سیاسی و اقتصادی هستند. از دیگر سو هرگونه تمرکز و سرمایه گذاری در این کشور های بیشتر متوجه حیات داخلی این کشور ها است. به عبارت دیگر، حیات سیاسی این کشورها در حوزه های داخلی به گونه ای است که هیچ فرصتی را برای رقابت سرمایه گذاری در حوزه انرژی با سایر جمهوری های همجوار نمی دهد. برای نمونه روند اصلاحات و برقراری دموکراسی برای کشور هایی چون قزاقستان، ترکمنستان و آذربایجان، اولویت و جاذبه بیشتری نسبت به سرمایه گذاری و حس رقابت در حوزه انرژی دارد. چنین شرایطی سبب شده است که قدرت های بزرگ برای تسلط بر منابع انرژی این حوزه رقابت کنند. برای نمونه روسیه این حوزه را، حوزه نفوذ سنتی خود می داند، اتحادیه اروپا قدرتی روبه رشد است که هم به لحاظ تامین نیاز های خود به انرژی وهم به لحاظ تقویت موقعیت بین المللی اروپا در پی نفوذ و بهبود موقعیت خویش در منطقه دریای خزر است. چین نیز به منابع انرژی منطقه نیاز دارد و نیاز رو به تزاید ان به نفت و گاز از یک طرف و آسیای مرکزی به عنوان تنها منطقه ای که امکان انتقال خط زمینی لوله انرژی را میسر ساخته، اهمیت این حوزه را برای این کشور دوچندان کرده است.
در این میان استراتژی آمریکا و اتحادیه اروپا به عنوان شرکای استراتژیک در بهره برداری از منابع انرژی حوزه خزر از اهمیت اساسی برخوردار است و به نظر می رسد که این دو کشور اهداف راهبردی را در قابت با سایر بازیگران و قدرت های بزرگ تعقیب می نمایند. در نگاه آمریکا و اتحادیه اروپا، اهمیت منابع نفت و گاز دریای خزر بیشتر به توسعه اقتصادی و امنیت و ثبات معطوف شده است، لذا این دو کشور تلاش می کنند که از پیشرفت کشور های ساحلی برای تدوین یک رژیم حقوقی استقبال کنند. البته نباید از نظر دور داشت که توانایی های آمریکا نسبت به هم پیمان استراتژیکش در اتحادیه اروپا برای دستیابی به منابع انرژی، موثرتر و مطلوب تر است، لذا تعقیب اهداف راهبردی بیشتر می تواند برای آمریکا مطمع نظر واقع شود.
در این میان انچه به عنوان اهداف راهبردی آمریکا در دستیابی به منابع انرژی دریای خزر مورد تعقیب قرار گرفته است، ورود در کشور های تازه استقلال یافته به منظور پیشبرد دموکراسی، آموزش نیروهای نظامی و برگزاری مانورها و نیز فاصله اندازی میان سه کشور عمده منطقه، روسیه، چین و ایران می باشد. امنیت انرژی مقوله دیگری است که آمریکا در ورود به منابع دریای خزر به عنوان هدف دیگر راهبردی به ان چشم دوخته است، چراکه منابع انرژی دریای خزر در نگاه این کشور می تواند آلتر ناتیو و جایگزین منابع انرژی خلیج فارس باشد.با این همه باید گفت که ایالات متحده در ورود به حوزه دریای خزر دارای استراتژی نفتی روشنی است که با حمایت سیاست خارجی و سیاست اقتصادی، سایر قدرت های این حوزه را در موضع رقابت قرار می دهد.فرایند انتقال انرژی به بازار های جهانی:تردیدی نیست که خط انرژی باکو، تفلیس- جیهان از مهم ترین مسیر های انتقال نفت دریای خزر به بازارهای جهانی است که به شدت مورد حمایت آمریکا، اروپا وترکیه می باشد. این مسیر ۱۷۷۶ کیلومتری از ساحل غربی دریای خزر شروع واز سه کشور آذربایجان، گرجستان و ترکیه عبور کرده ودر ساحل دریای مدیترانه به کشتی منتقل شده واز انجا به بازار های جهانی منتقل می شود. از ویژگی های قابل ملاحظه خط انرژی مزبور ان است که این خط لوله از میزان وابستگی اروپا به نفت خاورمیانه و خط لوله عبوری از خاک روسیه می کاهد. از ویژگی های دیگر خط لوله مزبور، ایجاد موقعیت های ژئوپولیتیکی برای قدرت های بزرگ است. این شرایط ژئوپولیتیکی برای دو کشور روسیه آمریکا از اهمیت اساسی و بالایی برخوردار است. براین اساس، روسیه با توسل به خط لوله مزبور در پی نوعی بازار انحصاری در بازارهای جهانی انرژی به خصوص صادرات گاز به اروپا است. این ویژگی برای آمریکا بدان جهت دارای اهمیت است که آمریکا با احداث این خط لوله اهداف سیاسی را تعقیب می نماید و در پی محروم ساختن ایران از موقعیت ممتاز طبیعی و استراتژیک منطقه ای خود است. اما مساله مورد بحث در این میان به نقش برخی از جمهورهای آسیای مرکزی در ایجاد الزامات ژئوپولیتیکی انرژی خزر است. به رغم انکه اغلب کشور های دریای خزر به جهت اولویت های داخلی خود کمتر توانسته اند در دامن زدن و ایجاد الزامات ژئوپولیتیکی انرژی دریای خزر نقشی را ایفا نمایند، اما نقش ترکمنستان و آذربایجان در ایجاد این الزامات توانسته بر میزان مطلوبیت های ژئوپولیتیکی انرژی دریای خزر مفید باشد.
اگر چه جمهوری قرقیزستان دارای منابع طبیعی همچون نفت و گاز نیست؛ ولی هم مرز بودن یا چین و افغانستان، به این کشور اهمیت راهبردی بخشیده و همین عامل باعث جلب توجه آمریکا به این جمهوری شده است. وقوع حادثه ۱۱ سپتامبر، این فرصت را به آمریکا داد تا بتواند در «حیات خلوت روسیه» استقرار یابد؛ امری که در دو جنگ جهانی اول و دوم محقق نشده بود. آمریکا تنها با کشته شدن ۳۵۰۰ نفر، توانست در این منطقه چادر بزند .استقرار پایگاه نظامی در شهر« مناس» و اقدام به نصب رادارهای آواکس در جمهوری قرقیزستان ۵ درصد بودجه داخلی این کشور را تامین می کرد.پروژه استقرار آمریکا
را تکمیل کرد تا از این طریق بتواند، تحرکات نظامی و سیاسی چین و روسیه را به خوبی زیرنظر داشته باشد.(امیدوار نیا ،۱۳۸۳: ۳۰)
در سال ۱۹۹۵ آمریکا، ازبکستان را «شریک استراتژیک» خود اعلام کرد و در سال ۱۹۹۸ ازبکستان به مجموعه کشورهای گوام (GUAM) (گرجستان -اوکراین- آذربایجان- مولداوی ) پیوست و این مجموعه را به GUUAM تبدیل کرد.هر پنج کشور آسیای مرکزی در چارچوب «شورای مشارکت اروپا-آتلانتیک» با پیمان ناتو همکاری دارند. جنگ در افغانستان نیز بهانه ای شد تا آمریکا به ایجاد پایگاه های نظامی در کشورهای مختلف آسیای مرکزی با هدف کمک به جنگ با تروریسم در افغانستان- اقدام نموده و نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد. برهمین اساس در سال ۲۰۰۱، توافقنامه ای بین آمریکا و ازبکستان در مورد ایجاد یک پایگاه آمریکایی در این کشور(پایگاه نظامی خان اباد)منعقد شد که به موجب ان، آمریکایی ها امکان استفاده از پایگاه ها و امکانات نظامی این کشور را پیدا کردند و توانستند اجازه استقرار نیروهای خود را در خاک ازبکستان کسب کنند.آمریکا همچنین توانست در قزاقستان، تاجیکستان به امتیازات مشابهی دست پیدا کند و موافقت نامه های نظامی با انها منعقد نماید. نیروهای نظامی آمریکا در تاجیکستان تنها ۲۰۰ مایل با مرز چین فاصله دارند. در عین حال، محوریت اصلی سیاستهای آمریکا در آسیای مرکزی بر قزاقستان متمرکز شده است.(واعظی ،۱۳۸۶: ۲۴۰) .البته نفوذ آمریکا بر جمهوری های سابق شوروی تنها در آسیای مرکزی محدود نمی شود و به قفقاز و سایر نواحی نیز گسترش یافته است. به عنوان مثال در حال حاضر، اوکراین پیوستن به ناتو را جزء اولویتهای اساسی خود اعلام کرده، آذربایجان توافقات مهم امنیتی و نظامی با آمریکا برقرار نموده است، و نیروهای آمریکایی برای آموزش نیروهای گرجی در مبارزه با تروریسم، در گرجستان مستقر شده اند. می توان اهداف حضور آمریکا در منطقه آسیای مرکزی را به شرح زیر بیان داشت:
ـ دستیابی به منابع غنی نفت و گاز منطقه و اعمال کنترل برانها؛
-دستیابی به پایگاهی مستحکم برای اعمال کنترل بر تحولات سیاسی منطقه و به ویژه در جنوب آسیا.
-حضور و نفوذ در قلب منطقه اوراسیا و مقابله با گسترش نفوذ چین، روسیه و ایران.
-مقابله با اسلام گرایی و رواج اندیشه اسلام سیاسی.
موضوع چالش برانگیز سیاست خارجی ایالات متحده در منطقه حضور تاریخی و پررنگ کشورهای روسیه و چین می باشد که بواسطه داشتن روابط تاریخی و مرزهای مشترک از قدرت بیشتری برای نفوذ و تاثیر گذاری برخوردارند. روسیه در صدد تثبیت مجدد نقش خود در آسیای مرکزی به عنوان ضامن حفظ امنیت منطقه ای است و این سیاست را از طریق حضور در سازمان پیمان امنیت جمعی دنبال می کند، سازمانی که هدفش یکپارچگی و انسجام سیاسی، نظامی میان کشورهای آسیای مرکزی (به استثنای ترکمنستان) با هدف ایجاد تعادل در مقابله با نفوذ ناتو و آمریکا در منطقه است. بنابراین به نظر می رسد که ایالات متحده در دستیابی به اهداف مورد نظر که در راستای حضور بلند مدت و گسترش روابط نظامی با کشورهای آسیای مرکزی است با مشکلات جدی مواجه شده است.
وزیر امور خارجه سابق قرقیزستان با تأکید بر این که ۱۰ سال حضور نظامی آمریکا در قرقیزستان هیچ ثمری برای مردم نداشته، خواستار برگزاری همه‌پرسی در خصوص ادامه کار این پایگاه شد.به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، “الیک‌بیک جکشنکل‌اف ” وزیر امور خارجه سابق قرقیزستان که اکنون ریاست کنگره ملی احزاب سیاسی این کشور را برعهده دارد، تأکید کرد که ۱۰ سال حضور نظامی آمریکا در قرقیزستان نه تنها برای مردم سودی نداشته بلکه انان را با مشکلات فراوانی مواجه کرده است. رئیس کنگره ملی احزاب سیاسی قرقیزستان با بیان اینکه، پاییز سال جاری و همزمان با انتخابات ریاست جمهوری، این کنگره خواستار برگزاری همه‌پرسی برای تصمیم گیری در خصوص تداوم حضور پایگاه نظامی آمریکا در این کشور است، خاطرنشان کرد که منافع ملی قرقیزستان ایجاب می‌کند که سرنوشت این پایگاه به دست مردم مشخص شود. جکشنکل‌اف در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا پیشنهاد برگزاری همه‌پرسی در مورد تعیین سرنوشت حضور نظامی آمریکا در قرقیزستان تنها یک مانور سیاسی به منظور جلب توجه واشنگتن به کنگره ملی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری قرقیزستان است و یا واقعاً منافع ملی قرقیزستان نیازمند چنین اقدامی است، تصریح کرد: کنگره ملی احزاب سیاسی قرقیزستان تنها منافع ملی را مد نظر قرار داده و این موضوع به مسئله جلب توجه واشنگتن نسبت به خود هیچ ارتباطی ندارد. وزیر امور خارجه سابق قرقیزستان با اشاره به این که واقعیت این است، حضور نظامی آمریکا طی سال‌های گذشته از سوی مقامات عالی قرقیزستان با پوشش منافع ملی ولی در اصل با هدف ثروت‌اندوزی خصوصی انان بوده، خاطرنشان کرد که اکنون باید امکان داد تا خود مردم این کشور تصمیم بگیرند که آیا با تداوم این حضور موافقند یا خیر. رئیس کنگره ملی احزاب سیاسی قرقیزستان با بیان اینکه آمریکا از طریق این پایگاه از کشورهای آسیای مرکزی، مناطق شمالی چین و جنوب روسیه از طریق هواپیماهای آواکس، اطلاعات جمع‌ آوری می‌کند، خاطرنشان کرد که دستگیری عبدالمالک ریگی و کشته شدن “الکساندر ایوانف ” تبعه قرقیزی توسط سرباز آمریکایی و چندین مسئله دیگر شرایط این پایگاه را حساس کرده است. ۲۰۱۰/۷/۹/))http://iraneurasia.ir/fa/pagesj)
وی با متفاوت دانستن وضعیت منطقه در حال حاضر، تصریح کرد که کنگره ملی احزاب سیاسی قرقیزستان، تداوم حضور پایگاه آمریکا در مناس را به هیچ ‌وجه، ضروری نمی‌داند. فرودگاه بین‌المللی مناس نام اصلی‌ترین فرودگاه کشور قرقیزستان است که در شما‌ل‌غربی بیشکک قرار دارد. آغاز همکاری‌های نظامی بیشکک و پنتاگون آمریکا به سال ۲۰۰۱ و شروع جنگ به اصطلاح ضدتروریسم در افغانستان باز می‌گردد که واشنگتن به همین بهانه اقدام به ایجاد پایگاه در قرقیزستان و مستقر کردن نیروهای خود در این کشور کرد. تعامل نظامی بیشکک – واشنگتن از همان ابتدای افتتاح پایگاه هوایی مناس به دلایل مختلف با مشکلاتی همراه بوده است. آمریکایی‌ها هر بار پس از هشدار مقامات قرقیزی در خصوص احتمال قطع همکاری و مسدود کردن پایگاه مناس، با عقد قراردادهای هنگفت تجاری با مقامات مسئول و نزدیکان مقامات عالی‌رتبه و همچنین ارائه وام و حمایت‌های دیگر به صورت موقت این مشکل را حل کرده‌اند. بسیاری از گروه‌های مردمی قرقیزستان نیز بارها بر ضرورت تعطیل کردن پایگاه مناس تاکید کرده‌اند.
جمهوری قرقیزستان در حال حاضر سایه هژمونی سه ابرقدرت آمریکا، چین و روسیه را بالای سر خود احساس می‌کند و به جهت وجود وابستگی و نیازهای ضروری که در ابعاد مختلف برای مردم و سیاست مداران این کشور وجود دارد، امکان گریز از این هژمونی سنگین سیاسی، اقتصادی و فرهنگی حداقل در کوتاه‌مدت بعید به نظر می‌رسد؛ بنابراین هر یک از این کشورها بنابر منافع ملی و جهانی خود فعالیت‌های لازم را در این کشور به انجام می‌رسانند.
چین بدون توجه گسترده به موضوعات و کشمکش های سیاسی و از سوی دیگر پرداختن به شکلی وسیع به روابط تجاری و اقتصادی و استفاده از موقعیت همسایگی با جمهوری قرقیزستان، این کشور را دروازه اصلی صادرات کالاهای خود در منطقه آسیای مرکزی و حتی روسیه قرار داده به طوری که کمتر مجالی برای دیگر کشورهای منطقه به منظور حضور گسترده بازرگانان باقی گذاشته است و از این طریق سود اقتصادی سرشاری را نصیب خود می سازد.
آمریکا به جهت گسترده کردن هژمونی خود به عنوان ابرقدرت جهانی، با راه‌های گوناگونی از جمله برنامه‌های وسیع فرهنگی و ترویج مبانی آزادی‌های سیاسی، حقوق بشر، دموکراسی و لیبرالیسم سعی در تغییر ماهیت فکری مردم این کشور و همراهی انان با غرب دارد.ایالات متحده آمریکا نیز به سبب دوری مسافت و نیز حساسیت‌های روسیه در حضور مستقیم این رقیب دیرینه درهمسایگی وی، شرایط را به خوبی سنجیده و در حالی که تقریبأ از بهره‌برداری اقتصادی به نفع چین منصرف شده، تلاش برای نفوذ سیاسی و فرهنگی درمیان مردم و دولتمردان جمهوری قرقیزستان را در رأس برنامه های خود قرار داده است.باوجود تنها چهار شبکه تلویزیونی ملی در جمهوری قرقیزستان، زمانی که در خیابان‌های شهر بیشکک پایتخت این کشور قدم می‌زنیم حضور گسترده انتن‌های ماهواره‌ای از هر سو توجه افراد را در این کشور دارای ۷۰ درصد جمعیت مسلمان جلب می‌کند.ایجاد دانشکده‌های متعدد از سوی آمریکا و دیگر کشورهای همسو با این ابرقدرت از جمله ترکیه در جمهوری قرقیزستان و ارائه بورسیه به دانشجویان از دیگر مولفه‌های نفوذ به شمار می‌رود‌.( http://www.rasekhoon.net/article/show 2007/6/21)
براساس توافقات حاصل شده میان مسکو و بیشکک ، باقی اف متعهد شده بود ، که در ازای سرمایه گذاری دو میلیون دلاری روسیه در اقتصاد قرقیزستان ، پایگاه نظامی آمریکا در مناس را تعطیل کند. اما پس از دریافت ۴۰۰ میلیون دلار از این کمک ها، دولت باقی اف در پی توافق با آمریکا ، که اجاره بهاء پایگاه مناس را سه برابر افزایش داد، با تغییرعنوان پایگاه مناس به مرکز ترانزیت کالاها، فعالیت این پایگاه آمریکایی را تمدید کرد. این اقدام باقی اف خشم مقامات روسیه ، به ویژه ولادیمر پوتین، نخست وزیر این کشور را برانگیخت. فرجام این روند همان تغییر قدرت در بیشکک است ، که شاهدش بودیم سرنگونی خیلی راحت و بدون واکنش های جهانی قربان بیک باقی اف برای سران کشورهای آسیای مرکزی این حقیت را یادآوری کرد ، که اکنون نه آمریکا و غرب، بلکه این روسیه است ، که انقلاب ها یا شاید قدرت ها را در قلمرو شوروی سابق، به ویژه آسیای مرکزی ، مدیریت می کند. این امر سران خودکامه آسیای مرکزی را ، که حفظ قدرت و میراثی کردن ان ، اصلی ترین دغدغه انها محسوب می شود ، به طور جدی نگران کرد. این رهبران اکنون درک کرده اند ، که سرنوشتشان به نحوه تعاملاتشان با مسکو بستگی دارد که سفر عجولانه اسلام کریم اف رئیس جمهور ازبکستان به مسکو در این راستا قابل ارزیابی می باشد. امام علی رحمان، رئیس جمهور تاجیکستان، که نیز سال های اخیر در چارچوب ان چه سیاست چندبعدی توصیف می شود ، تا حد زیادی از مسکو فاصله گرفته بود، در پیام سالانه خود به پارلمان کشورش در۲۴ آوریل ، روسیه را مثل سال های قبل شریک استراتژیک عنوان کرد.(موحد رحمانی،۱۳۸۵: ۲۵۵)
در اواخر سال ۲۰۱۰میلادی واشنگتن اعلام کرده بود که قصد احداث یک پایگاه جدید در جنوب قرقیزستان را دارد ولی به دلیل توافق قبلی میان روسای جمهوری قرقیزستان و روسیه در سال ۸۸ برای ساخت دومین پایگاه روسی در یکی از مناطق جنوبی این کشور، موضوع گسترش حضور نظامی واشنگتن در قرقیزستان با واکنش‌های جدی سیاستمداران و رسانه‌های روسی مواجه شد و در قرقیزستان نیز افکار عمومی از این ابتکار کاخ سفید حمایت نکردند.اما در این میان روسیه نیز با تجربه پذیری از سرگذشت کشورهایی چون اوکراین و گرجستان و همسویی انان با جبهه غرب، امکانات و ابزارهای استراتژیک خود در منطقه و جهان را برای حفظ جمهوری قرقیزستان به عنوان یک کشور همفکر و همسو با منافع خود به کار می‌برد و در این راستا وابستگی کشورهای تازه استقلال یافته و از جمله قرقیزستان به انرژی، برخی کالاها و مواد خام استراتژیک و نیز وجود مشترکات فرهنگی فراوان، تأثیر قابل توجهی را برای حضور این کشور در کنار روسیه بر جای گذاشته است.تقریبأ عموم مردم جمهوری قرقیزستان زبان روسی را به عنوان دومین زبان رسمی کشور پذیرفته و به ان تکلم می‌کنند و بسیاری از مکالمات و نامه‌های روزانه به زبان روسی انجام می‌شود و برنامه‌های کامپیوتری و اینترنت با ترجمه روسی در این کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین زیرساخت‌های شهری و کالاهای اساسی مردم قرقیزستان همچنان از روسیه تأمین می‌شود و این کشور نقش گسترده‌ای در برآورده کردن نیازهای حیاتی این جمهوری دارد که خود عامل مهمی در وابستگی به شمار می‌رود.(شعیبی،۱۳۸۹: ۹۰)
آن ‌چه جالب توجه است نوع فعالیت ایالات متحده آمریکا و چین در تغییر اندیشه مردم و دولتمردان از طریق هجوم گسترده رسانه‌ای و صادرات کالا تلاش دارند ذائقه کالایی مردم را تغییر دهند.از سوی دیگر چین از فرصت ایجاد شده برای فروش کالا‌های ارزان و بدون نیاز به تبلیغات و در حالی که دیگران این تبلیغ را به نحو مطلوبی به انجام می‌رسانند، استفاده کرده و حجم انبوهی از انواع کالا را به بازارهای جمهوری قیرقیزستان سرازیر کرده است
ب)اهمیت فزاینده شانگهای
مساحت عمومی کشورهای عضو سازمان شانگهای معادل سه پنجم قاره اورآسیا و جمعیت ان نیز یک چهارم جمعیت کره زمین است. یک چهارم ذخایر و تولید جهانی نفت، یک سوم ذخایر جهانی گاز و نیمی از ذخایر کشف شده اورانیوم نیز در کشورهای عضو این سازمان قرار دارد. با عنایت به برنامه ریزی های صورت گرفته برای توسعه و تقویت این سازمان از جمله شکل دهی به نهادی خاص در حوزه انرژی دران به نظر می رسد قدرت این نهاد به نحو روزافزونی درحال فزونی است . به عنوان نمونه، در باب افزایش توان نفوذ گذاری این سازمان می توان به موضوع پایگاه هوایی «مناس» قرقیزستان اشاره کرد. شایان یادآوری است که این سازمان در نشست سران خود در سال ۲۰۰۵ خواهان تخلیه این پایگاه از نیروهای آمریکایی به علت پایان مرحله فعال عملیات نظامی در افغانستان شده بود. به همین واسطه بود که کشورهای غربی پس از این نشست و برگزاری رزمایش مشترک نیروهای حافظ صلح سازمان شانگهای بحث هایی را در خصوص احیای پیمان ورشو و ظهور قدرت «ضد ناتو» یی جدید مبادرت کردند. باید به این مهم نیز عنایت داشت که شکل گیری چنین ائتلافی در گستره اورآسیا همیشه «کابوس » سیاستمداران غربی بوده است. زبیگنو برژینسکی در کتاب «صفحه شطرنج» در این خصوص آورده؛ «تشکیل ائتلاف با شرکت چین، روسیه و احتمالاً ایران بزرگ ترین محور تحولات آینده خواهد بود ». با این وجود، هنوز زود است که سازمان شانگهای به عنوان نیروی تمام عیار مقابل ناتو فرض شود. این سازمان از نظر نظامی از ناتو ضعیف تر است و تمام توان نظامی ان به مرکز منطقه ای ضد تروریستی و رزمایش های مشترک ضد تروریستی ان خلاصه می شود. اما این را نیز نباید از نظر دور داشت که در حال حاضر، فقط دو سازمان یعنی سازمان پیمان امنیت جمعی و سازمان شانگهای می توانند با گسترش نفوذ آمریکا و ناتو مقابله کنند. ولی حوزه فعالیت و دامنه تأثیر این دو نیز واجد ویژگی ها و تفاوت های خاصی است. سازمان پیمان امنیت جمعی که در حال افزایش توانمندی خود است، نسبت به سازمان شانگهای در عرصه بین المللی وزن کمتری دارد. با این وجود در ان، هیچ یکی از اعضاء در باب نقش برتر روسیه بحثی ندارند، در حالی که در سازمان شانگهای رهبری را می توان توزیع شده دانست . هند، پاکستان و چین مدعای هژمونی آسیایی دارند و ادعاهای متقابل سرزمینی، مذهبی و هسته ای را نسبت به یکدیگر ایراد می کنند. بنابراین در داخل سازمان شانگهای انضباط «فولادین» شبیه به انچه در ناتو جاری است، وجود ندارد. با این وجود، و با التفات به ضعف های مفرط کشورهای آسیای مرکزی، امور جاری در شانگهای را می تواند در بینش و سیاست روسیه و چین خلاصه دانست. اعضای سازمان شانگهای از زمان تشکیل ان در سال ۲۰۰۱، دورنمای توسعه این سازمان را به گونه های متفاوت پیش بینی می کردند. چین، سازمان شانگهای را به عنوان یکی از سازوکارهای اساسی سیاست خارجی خود در جهت گسترش نفوذ به آسیای مرکزی تلقی کرده و می کند. پکن در مورد نقش برتر و قابل ملاحظه خود در آینده این سازمان یقین دارد، چرا که توان اقتصادی و نظامی این کشور نسبت به سایر اعضاء و حتی روسیه به نحو فزاینده ای در حال افزایش است . دولت های آسیای مرکزی این سازمان را مکانیسمی برای حفظ موازنه و بازدارندگی میان دو کشور بزرگ روسیه و چین می دانند و همین مسئله، یکی از علل برخورد محتاطانه این کشورها و از حمله قزاقستان با ابتکار روسیه مبنی بر گسترش سازمان و از جمله پذیرش ایران است. روسیه همیشه طرفدار افزایش توان سیاسی سازمان بوده، زیرا این امر را عامل مؤثری در جهت برقراری جهان جدید چند قطبی می داند. مسایل مهم جهانی مانند مقابله با تروریسم بین المللی، چگونگی تأمین امنیت انرژی و غیره نمی توانند بدون مشارکت این کشورها حل شوند. بنا بر این، راه کار بهینه توسعه سازمان شانگهای در معماری جدید جهانی، تبدیل تدریجی ان به اتحادیه نظامی- سیاسی کارآمدی است که بتواند به اعضای خود و همسایگانش در گستره اورآسیا ضمانت های امنیت و سیاسی واقعی بدهد.
با توجه به اهداف کلان دو کشور چین و روسیه در محیط بین الملل، همگرایی راهبردی چین و روسیه، سیاست تدریجی گریزناپذیری است که این دو کشور از دهه ۱۹۹۰ برای تعدیل قدرت هژمونیک ایالات متحده ممانعت از تک قطبی ماندن (یا شدن) نظام بین الملل و ایجاد توازن در ان و نیز تنظیم مطلوب تر بخشی از جهانی شدن اتخاذ کرده اند. براین اساس چنانچه این دو کشور موفق گردند در قالب گسترش فعالیت های سازمان همکاری شانگهای حوزه مشترک ظرفیت خود را توسعه داده و به تجمیع و تکثیر توان قدرت های خود در زمینه های مختلف نائل گردند و انرا در چارچوب «جهان گرایی چند مرکزی» و یا منطقه گرایی و مشارکت های منطقه ای قرار دهند و توجیه کنند؛ انگاه تحقق سناریو«هژمونی مرکب جهانی» در مقابل وضعیت «هژمونی واحد جهانی» مورد نظر ایالات متحده از طریق احیای ابرقدرتی شرق، دور از انتظار نخواهد بود. ضمن اینکه چنین روندی ثبات بین المللی را نیز در بلند مدت حفظ خواهد کرد.در خصوص احتمال شکل گیری نوعی اتحاد استراتژیک بین سه کشور روسیه، چین و هند در مقابل ایالات متحده در قالب سازمان همکاری شانگهای، باید گفت که با توجه به عواملی نظیر اینکه هرسه این کشورها نارضایتی و نگرانیهای عمیقی در مقابل اقدامات ایالات متحده و قدرت نظامی بسیار مغرورانه آمریکا دارند و علاقه به قدرت را برای استفاده از ان، اقدامی در نقض حاکمیت دولت های ضعیف تر می دانند و نیز از استفاده گزینشی و ابزاری آمریکا از استانداردهای حقوق بشر و سلطه آمریکا بر قواعد نوظهور نظم تجاری جهانی اظهار رنجش می کنند؛ به طور حتم این حجم از موضوعات می تواند اساس و بستر تشکیل یک اتحاد برای ایجاد موازنه در مقابل قدرت و نفوذ آمریکا را فراهم آورد. در این میان، دولتمردان هندی نیز با اینکه آمریکا را از لحاظ نظامی در آینده قابل پیش بینی، تهدیدی برای این کشور به حساب نمی آورند.(ثقفی عامری،۱۳۸۶: ۱۷۴)
اما در عین حال همگی متفق القول اند که ایالات متحده یک تهدید دیپلماتیک برای هند به شمار می رود و سیاست های جهانی و منطقه ای آمریکا به اشکال مختلف در تضاد با اولویت های راهبردی هند است و نظر به برتری قدرت آمریکا بر

۱-۳ اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
مبحث فناوری اطلاعات، موضوع جدیدی است که به سازمانهای ایرانی راه یافته است. بسیاری از سازمانها در بدو ورود تکنولوژی اطلاعات و تغییر فرآیندهای انجام کار، به دلیل نوع ساختار و سلسله مراتب حاکم برآنها، در مواجهه با این فناوری، دچار سردرگمی و آشفتگی گردیدند. فناوری اطلاعات نیاز به متخصصین و مدیران منابع انسانی توانمند و دانشی دارد که در بسیاری از سازمانهای ایرانی که فرآیندهای انجام کار را به صورت سنتی انجام می دهند، مقوله ای ناآشناست. لوازم و ملزومات ورود فناوری اطلاعات در سازمانهای ایرانی به درستی بررسی نشده است. تحقیق در خصوص موضوع حوزه منابع انسانی و تاثیر فناوری اطلاعات در یک سازمان، قبل از اینکه کارکنان را تحت تاثیر قرار دهد، مدیران منابع انسانی را هدف قرار می دهد. آماده نمودن وسایل بکارگیری فناوری اطلاعات در سازمان در اولین قدم به عهده منابع انسانی حرفه ای است، به مرور زمان با افزایش استفاده از تکنولوژی اطلاعات، وظایف منابع انسانی حرفه ای بیشتر شده و باید توانایی تطبیق نیازهای سازمان را با تکنولوژی اطلاعات کسب کنند. از ضرورت های این تحقیق می توان به شناسایی رفتار حرفه ای کارکنان و مدیرا ن حوزه منابع انسانی در مواجهه با فناوری اطلاعات در عصر تغییر نقش حوزه منابع انسانی از سنتی به مدرن اشاره داشت.
۱-۴ اهداف تحقیق
هدف اصلی: هدف این تحقیق شناسایی تاثیر فناوری اطلاعات بر رفتار حرفه ای کارکنان و مدیران حوزه منابع انسانی از لحاظ سطح پاسخگویی، استقلال اطلاعاتی و ارتباطات خارج از سازمان می باشد.
اهداف فرعی:

شناسایی تاثیر بکارگیری فناوری اطلاعات بر سطح پاسخگویی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان.
شناسایی تاثیر بکارگیری فناوری اطلاعات بر سطح استقلال اطلاعاتی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان.
شناسایی تاثیر بکارگیری فناوری اطلاعات بر سطح توانایی کارکنان و مدیران منابع انسانی در برقراری روابط خارج از سازمان.
شناسایی تاثیر فناوری اطلاعات بر سطح تحول آفرینی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان.
۱-۵ سؤالات تحقیق:
سوال اصلی: بکارگیری فناوری اطلاعات به چه میزان بر رفتار حرفه ای کارکنان و مدیران حوزه منابع انسانی در یک سازمان تاثیر دارد؟
سوالات فرعی:

بکارگیری فناوری اطلاعات به چه میزان بر سطح پاسخگویی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان تاثیر دارد؟
بکارگیری فناوری اطلاعات به چه میزان بر سطح استقلال اطلاعاتی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان تاثیر دارد؟
بکارگیری فناوری اطلاعات به چه میزان بر سطح توانایی کارکنان و مدیران منابع انسانی در برقراری روابط خارج از سازمان تاثیر دارد؟
بکارگیری فناوری اطلاعات به چه میزان بر سطح تحول آفرینی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان تاثیر دارد؟
۱-۶ فرضیه ‏های تحقیق
فرضیه اصلی: بین بکارگیری فناوری اطلاعات و رفتار حرفه ای کارکنان و مدیران حوزه منابع انسانی در یک سازمان رابطه معنا داری وجود دارد.
فرضیه های فرعی:

بین بکارگیری فناوری اطلاعات و افزایش سطح پاسخگویی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان رابطه معنا داری وجود دارد.
بین بکارگیری فناوری اطلاعات و افزایش سطح استقلال اطلاعاتی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان رابطه معناداری وجود دارد.
بین بکارگیری فناوری اطلاعات و افزایش سطح توانایی کارکنان و مدیران منابع انسانی در برقراری روابط خارج از سازمان رابطه معناداری وجود دارد.
بین بکارگیری فناوری اطلاعات و سطح تحول آفرینی کارکنان و مدیران منابع انسانی در یک سازمان رابطه معناداری وجود دارد.
۱-۷ تعریف واژه‏ ها و اصطلاحات فنی و تخصصی (به صورت مفهومی و عملیاتی):
۱-۷-۱ فناوری اطلاعات(IT):
فناوری اطلاعات همچنانکه به وسیله انجمن فناوری اطلاعات آمریکا (ITAA) تعریف شده است،” به مطالعه، طراحی، توسعه، پیاده سازی، پشتیبانی یا مدیریت سیستم های اطلاعاتی مبتنی بزر رایانه، خصوصاَ برنامه های نرم افزاری و سخت افزار رایانه می پردازد". به طور کوتاه، فناوری اطلاعات با مسائلی مانند استفاده از رایانه های الکترونیکی و نرم افزار سرو کار دارد تا تبدیل، ذخیره، حفاظت و پردازش، انتقال و بازیابی اطلاعات به شکل مطمئن و امن انجام پذیرد. استفاده از فناوری اطلاعات در سازمانها باعث افزایش کارائی سازمانی و اثربخشی فردی در راستای نیل به اهداف سازمانی می­ شود.
۱-۷-۲ مدیریت منابع انسانی(HRM):
مقصود از مدیریت منابع انسانی، سیاست ها واقدامات مورد نیاز برای اجرای بخشی از وظیفه مدیزیت است که با جنبه هایی از فعالیت کارکنان بستگی دارد. به ویژه برای کارمندیابی، آموزش دادن، ارزیابی عملکرد، دادن پاداش و ایجاد محیطی سالم و منصفانه برای کارکنان سازمان ( نو و دیگران،۲۰۰۴).

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

۱-۷-۳ حوزه منابع انسانی(HR):
مدیران، کارشناسان ارشد و کارشناسان یک سازمان که در زمینه منابع انسانی و مسائل مرتبط با آن فعالیت می کنند.
۱-۷-۴ مدیریت منابع انسانی الکترونیکی(EHRM):
مدیریت منابع انسانی الکترونیکی را می توان پشتیبانی اداری (اجرایی) وظایف مدیریت منابع انسانی با بهره گرفتن از فنآوری اینترنت تعریف کرد. به عبارت دیگر مدیریت منابع انسانی الکترونیک شیوه ای برای پیاده سازی استراتژی ها و سیاست ها و اقدامات در سازمانها از طریق پشتیبانی آگاهانه و هدایت شده کانالهای مبتنی بر فناوری وب می باشد (رول و هوب بونداروک، ۲۰۰۴).
۱-۷-۵ رفتار حرفه ای در منابع انسانی:
رفتار حرفه ای در مدیریت منابع انسانی زمانی معنی دار است که به مدیریت منابع انسانی به عنوان یک حرفه نگاه شود. ورفتارهای خاص برای انجام هر چه بهتر این حرفه را رفتار حرفه ای می نامیم. (اوتارخانی،۱۳۹۲۰)
۱-۷-۶ فعالیتهای تحول آفرین:
مدیریت منابع انسانی تحول آفرین به عنوان یک حوزه درباره فعالیت های HRM با ویژگی های استراتژیک بحث می کند. در اینجا درباره فعالیت هایی با توجه به فرآیندهای تغییر سازمانی، گرایش مجدد استراتژیک،مدیریت شایستگی استراتژیک و مدیریت دانش استراتژیک ومدیریت دانش استراتژیک صحبت می شود .
فصل دوم:
ادبیات تحقیق
بخش اول: فناوری اطلاعات
۲-۱ مقدمه
در حال حاضر ما در عصری به سر می بریم که تغییرات آن به مراتب بنیادی‌تر از تغییر و تحولات انقلاب صنعتی است و از همین رو سازمانها برای حفظ بقا و حضور خود در عرصه رقابت ناگزیر به دگرگونی و استفاده از تازه‌ترین دستاوردهای فناوری برای دستیابی به بالاترین سطح بهبود توانایی های خود و کارکنان خود هستند. در هر سازمانی این باور وجود دارد که تحقق اهداف عالی سازمان در گرو برخورداری از منابع انسانی کارآمد و بهره‌ور است. تمام سازمانها برای سازگاری با تغییرات محیطی لازم است به طور مداوم نسبت به توسعه و بهسازی نیروی انسانی ، تجهیزات، فناوری، قوانین و مقررات و فرهنگ سازمان اقدام کنند.
فناوری های اطلاعاتی همراه با فاکتورهای خود تحولات عظیمی در شرکت ها و سازمان­های بازرگانی ایجاد کرده است به گونه ای که عملکرد کلی این قبیل شرکت ها کاملاً تحت تاثیر میزان کاربرد فناوری های مورد بحث می باشد. در این میان مدیریت منابع انسانی به دلیل نقش گسترده ای که در سازمان دارد به نوبه خود متاثر از این تحولات است. به عبارت دیگر در سازمان های حاضر بیش از هرچیزی عملکردهای مدیریت منابع انسانی تحت الشعاع فناوری اطلاعات قرار خواهد گرفت. باید با بررسی و شناخت نقش فناوری اطلاعات در عملکردهای مدیریت منابع انسانی و همچنین با طراحی و ایجاد یک سیستم پویا، زمینه ساز شناسایی، انتخاب، استخدام، آموزش و به کارگیری موثر منابع انسانی در سازمان باشیم (بارلی^[۸]، ۱۹۹۶).
دانستن تاثیر فناوری اطلاعات به مدیران کمک می کند تا برنامه های منابع انسانی را تسهیل نمایند، سریعتر تصمیم گیری کنند، دیدگاه مشخص از وظایف داشته باشند و باعث استحکام ارتباطات کاری کارکنان با دیگر مراجع بیرونی شوند.
استخدام، انتخاب کارکنان، آموزش و توسعه فناوری، شیوه آموزش و توسعه کارکنان را تغییر می دهد که شامل مدیریت مسیر شغلی نیز می باشد. اینترنت این فرصت را به مدیریت منابع انسانی داده تا هر وقت که نیروی کار تمایل داشته باشد و نیازمند اطلاعات باشد، اطلاعات کافی به آنها داده شود. آموزش رسانه ای^[۹] می تواند کارکنان را در کلاس های آموزشی داشته باشد بدون اینکه نیازی به انتقال فیزیکی آنها از مکانی به مکان دیگر باشد (عمومی،۱۳۸۹،ص ۲۷).

مدل پریتسکر به صورت ذیل است :
s.t.
y_jt {۰,۱} ; j = 0, …, n+1 , t = EST_j , … , LST_j (۹)
معادله ۵، تابع هدف مسئله است که کمینه سازی زمان اتمام پروژه را نشان میدهد. معادله ۶ ، بیانگر این مطلب است که هر فعالیت فقط یک زمان شروع دارد که باید در محدوده [EFT_i , LFT_i] برای فعالیت i ام است. معادله ۷ ، بیانگر روابط تقدمی بین فعالیتها است. معادله ۸ ، بیانگر محدودیت منابع است. معادله ۹ ، نشان دهنده صفر و یک بودن متغیر y_jt است.

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

۳-۳)معرفی الگوریتم بهینه سازی جامعه نامنظم

از آنجاییکه الگوریتم بهینه سازی جامعه نامنظم^[۲۳۰] در سال ۲۰۱۱ توسط احمدی جاوید^[۲۳۱] به وجود آمده است تنها منبع موجود برای پی بردن به علل طراحی این الگوریتم و شرح فرایند الگوریتم که در این فصل قصد تشریح آنها را داریم، منبع ]۳[ است که توسط ابداع کننده آن احمدی جاوید در مقاله ای آمده است و بیشتر مطالب این فصل بر گرفته از منبع یادشده است.

۳-۳-۱)ایده طراحی الگوریتم

در دهه های اخیر روش های بهینه سازی تصادفی مبتنی بر جمعیت برای حل مسائل بهینه سازی ترکیبی سخت در حال گسترش یافتن هستند که میتوان به الگوریتم ژنتیک، برنامه ریزی تکاملی ، استراتژی تکاملی و برنامه ریزی ژنتیک که از تکامل طبیعت الهام گرفته شده است اشاره کرد. همجنین میتوان به الگوریتم فراابتکاری بهینه سازی دسته پرندگان (PSO) و الگوریتم بهینه سازی کلونی مورچه گان (ACO) که از الگوریتمهای فراابتکاری مبتنی بر جمعیت از رده هوش جمعی هستند برای حل مسائل بهینه سازی ترکیبی سخت استفاده کرد. در حوزه هوش جمعی، یک فضای جستجو وجود دارد که روی کلونی جامعه حشرات و گروه های حیوانات ترسیم میشود برای آنکه همکاری و خودسازماندهی این حشرات و حیوانات را نشان دهد. قصد داریم یک الگوریتم فراابتکاری جدید مبتنی بر جمعیت از نوع هوش جمعی را که به بهینه سازی جامعه نامنظم معروف است معرفی کنیم. مهمترین دلایل پیدایش این الگوریتم از نظر ابداع کننده آن به شرح ذیل است:

1. 1. این الگوریتم می­خواهد نشان دهد بر خلاف روش های فرابتکاری مبتنی برهوش جمعی قبلی، که مبتنی بر گروه های جمعی از پرندگان و حشرات و حیوانات دارای رفتار هنجار بنا شده است چگونه میتوان، یک الگوریتم فراابتکاری هوش جمعی براساس جامعه انسانی بنا کرد. البته توجه به این نکته لازم است که اگر الگوریتم یاد شده بر اساس جامعه انسانی با رفتار هنجار به وجود آید نمیتواند موفقیت بزرگی به دست آورد زیرا جامعه های انسانی با رفتار هنجار و خودسازمانده به وسیله یک سری از قوانین کنترل میشوند و در نتیجه این امکان برای اعضای این جامعه انسانی وجود ندارد که به دلخواه خود و با انتخاب شخصی خویش به آمال درونیشان برسند. در حقیقت اعضای یک جامعه انسانی با رفتار هنجار به وسیله حکومت مرکزی کنترل میشود و بنابراین هیچیک از اعضای این جمعه به طور حقیقی نمیتواند خودسازماندهی کند و نمیتواند به طور اساسی شرایط و وضعیت خود را در یک وضعیت زمانی کوتاه با آزادی عمل کامل، بهبود ببخشد. این حقایق باعث میشود که این الگوریتم فراابتکاری جدید مبتنی بر یک جامعه انسانی با رفتار ناهنجار پایه گذاری شود به همین خاطر نام این الگوریتم مبتنی بر جمعیت از نوع هوش جمعی به الگوریتم بهینه سازی جامعه نامنظم معروف شد.

1. 1. با وجود اینکه الگوریتمهای فراابتکاری بهینه سازی کلونی مورچه گان (ACO) و بهینه سازی دسته پرندگان (PSO) در ابتدای پیدایشان به ترتیب برای مسائل گسسته و پیوسته به وجود آمدند الگوریتم فراابتکاری جدید بهینه سازی جامعه نامنظم (ASO) در بدو پیدایش هم برای مسائل گسسته و هم برای مسائل پیوسته میتواند مورد استفاده قرار گیرد و این برتری میتواند برای این الگورتم فراابتکاری مبتنی بر جمعیت از نوع هوش مصنوعی نسبت به سایر الگوریتمهای فراابتکاری هوش جمعی باشد.

1. 1. الگوریتم فراابتکاری بهینه سازی جامعه نامنظم (ASO) میتواند برای همه مسائلی که به وسیله الگوریتمهای فراابتکاری بهینه سازی دسته پرندگان (PSO) و الگوریتم ژنتیک (GA) حل میشود به طور مستقیم وساده مورد استفاده قرار گیرد و این یک حسن برای این الگوریتم جدید فراابتکاری است.

1. 1. تحت شرایط های عادی جوابهای الگوریتم بهینه سازی جامعه نامنظم (ASO) به صورت حدی به سمت جواب بهینه سراسری با احتمال یک، همگرا است و این مطلب، توانایی این الگوریتم را در یافتن جواب نزدیک به بهینه نشان میدهد.

با دلایل فوق لزوم طراحی این الگوریتم فراابتکاری جدید که کارایی بسیار بالایی هم در، همگرایی و هم در تنوع مسائل قابل حل پیوسته و گسسته و هم سادگی در پیاده سازی آن، احساس میشود.

۳-۳-۲)تشریح کلی الگوریتم

ساختار الگوریتم فراابتکاری مبتنی بر جمعیت از نوع هوش جمعی به خصوصیت اعضای جمعیت جامعه وابسته است. بنابراین انتخاب جامعه با اصول مناسب در طراحی این الگوریتمها بسیار با اهمیت است. واقعیت این است که جامعه انسانی به خاطر خصوصیات منحصر به فرد و ویژه ای که دارد انگیزه ای شد، تا الگوریتم فراابتکاری مبتنی بر جمعیت از نوع هوش جمعی که از جامعه انسانی الهام گرفته است را ابداع شودکه در آن فرض بر آن است که به جای جمعیت مبتنی بر پرندگان یا مورچه گان یا حشرات از یک جامعه انسانی با رفتار ناهنجار^[۲۳۲] استفاده کنیم. در واقع الگوریتم بهینه سازی جامعه نامنظم یک روش بهینه سازی جدید است که از جامعه انسانی الهام گرفته است که اعضای آن برای بهبود شرایطشان به طور ناهنجار رفتار میکنند. در این الگوریتم فرض بر آن است که اعضای این جامعه انسانی دارای رفتارهای غیرمعقولانه^[۲۳۳] و حادثه جو^[۲۳۴] دارند به طوریکه ممکن است اعضای این جامعه به سمت شرایط و وضعیت بدتر حرکت کنند. الگوریتم فراابتکاری بهینه سازی جامعه نامنظم (ASO) این امکان را به ما میدهد که کل فضای جواب را جستجو کنیم واز دام بهینه های محلی دوری کنیم. حال ساختار کلی الگوریتم ASO را برای حل هر مسئله بهینه سازی در ذیل نشان میدهیم.

۳-۳-۳)مفروضات و نکات اولیه الگوریتم

فرض کنیم که S فضای جواب ما باشد و تابع f : S → R ، تابعی باشد که ما قصد داریم آن را روی فضای جواب S مینیمم کنیم. یک جامعه متشکل از N عضو را در نظر بگیرید که در داخل یک سرزمین ناشناخته در حال جستجو هستند تا بهترین مکان را برای زندگی پیدا کنند ، ما این سرزمین ناشناخته را به عنوان فضای جواب S در نظر میگیریم و بهترین مکان زندگی را جایی در نظر میگیریم که تابع f بر روی فضای جواب S ، به حالت مینیمم درآید. خصوصیات اصلی اعضای این جامعه انسانی N نفره آن است که در روند جستجویشان رفتارهای ماجراجویانه و نامعقول دارند تا حرکت بعدی اعضای جامعه از قبل مشخص نباشد. X_i(k) مکان عضو i ام از جامعه انسانی N نفره را در مرحله k ام از روند جستجو برای پیدا کردن بهترین مکان زندگی در فضای جستجوی S را نشان میدهد. یکی دیگر از خصوصیات اصلی اعضای این جامعه N نفره آن است که هر عضو در مرحله k ام از بهترین مکان سراسری تا این مرحله که توسط کلیه اعضای جامعه بدست آمده است آگاهی دارد، ما بهترین مکان سراسری را تا مرحله k ام با نماد G(k) نشان میدهیم.همچنین بهترین مکانی که توسط عضو i ام جامعه تا مرحله k ام به طور فردی تجربه شده است را هر فرد جامعه، آگاهی کامل به آن دارد و ما این مکان را با نماد P_i(k) نشان میدهیم. نماد i_k^* عضوی از جامعه انسانی N نفره را نشان میدهد که در مرحله k ام در بهترین مکان نسبت به تمام اعضا قرار دارد.

۳-۳-۴)فرایند برنامه ریزی برای حرکت هر عضو جامعه

هر عضو این جامعه نامنظم یک روند برنامه ریزی شده برای تصمیم گیری در مورد اینکه چگونه حرکت کند و مکان خودش را در مرحله بعد چگونه تغییر دهد در برنامه اش دارد. برای شناخت این روند حرکتی هر عضو جامعه انسانی نامنظم، سه سیاست حرکتی و نیز ترکیب این سیاست ها را برای مشخص کردن مکان خود در مرحله بعد دارد. حال میخواهیم این سه سیاست حرکتی را و همچنین ترکیب این سیاستها را در الگوریتم فراابتکاری ASO تشریح کنیم.

۳-۳-۴-۱)انتخاب سیاست حرکتی مبتنی بر مکان فعلی هر عضو

اولین سیاست حرکتی اعضا ی جامعه نامنظم در مرحله k ام ، که مبتنی بر مکان فعلی اعضا است با نماد MP_i^current(k) ^[۲۳۵] نشان میدهند. در حالت کلی سیاست حرکتی MP_i^current(k) ، یک روش جستجوی همسایگی است که هر عضو میتواند روش های جستجوی متفاوتی را انتخاب کند یا ممکن است همه اعضای جامعه انسانی فقط یک سیاست جستجوی همسایگی را انتخاب کنند. برای عضو i_k^* ، در این الگوریتم برای روش جستجوی همسایگی، استفاده از جستجوی همسایگی با یک سطح بالاتر از گوناگونی را، برای اجتناب از به دام افتادن در بهینه محلی پیشنهاد می شود. برای کمی کردن سیاست حرکتی مبتنی بر مکان فعلی،شاخص بی ثباتی برای این سیاست حرکتی معرفی می شود وآنرا با نماد FI_i(k) ^[۲۳۶] برای عضو i ام در مرحله k ام نشان میدهند. این شاخص میزان عدم رضایت عضو i ام را برای مکان کنونی اش، نسبت به عدم رضایت سایر اعضا را نشان میدهد. هنگامیکه تابع هدف f مقداری مثبت بر روی فضای جواب S دارد، ممکن است شاخص FI_i(k) به صورت حالت ذیل تعریف شود که در آن α_i مقداری نامنفی و در محدوده ]۱و۰[ است و فرمول آن به صورت ذیل است:
FI_i(k) = 1 – α_i – (۱ – α_i)
در فرمول بالا همه اعداد در محدوده ]۱و۰[ است. به عنوان یک پیشنهاد ممکن است بهتر باشد که برای اعضایی از جامعه انسانی که دارای شاخص بی ثباتی FI_i(k) با مقدیر بزرگ هستند (مقادیر نزدیک به یک)از روش جستجوی همسایگی استفاده کنیم که مکان فعلی این اعضا را بیشتر تغییر دهد به این دلیل که شاخص بی ثباتی FI_i(k) با مقادیر بزرگ نشان دهنده عدم رضایت بالای عضو i ام در مرحله k ام است بنابراین تغییر بیشتر مکان فعلی این اعضا معقولانه است.

۳-۳-۴-۲)انتخاب سیاست حرکتی مبتنی بر مکان سایر اعضای جامعه انسانی

دومین سیاست حرکتی با نماد MP_i^society(k) ^[۲۳۷] ، سیاست حرکتی مبتنی بر مکانهای سایر اعضای جمعه نامیده میشود. هر عضو جامعه نامنظم انسانی در سیاست مبتی بر مکانهای سایر اعضای جامعه MP_i^society(k) ، مکان G-best که همان بهترین مکان تا مرحله k ام است را درحالت جامعه هنجار، دراین سیاست حرکتی مد نظر دارد، اما از آنجاییکه تصمیم های اعضای جامعه حادثه جویانه و نامعقول است هر عضو جامعه ممکن است در این سیاست حرکتی، مکانهای سایر اعضای جامعه به غیر از مکان G-best را برای حرکت بعدی اش انتخاب کند. در الگوریتم فراابتکاری ASO ،به منظور کمی کردن سیاست حرکتی مبتنی بر مکان سایر اعضا جامعه، شاخص نامنظم خارجی را تعریف میکنند و آنرا برای عضو i ام در مرحله k ام با نماد EI_i(k) ^[۲۳۸] نشان میدهیند. شاخص نامنظم خارجی EI_i(k) میتواند در دو سناریو به کار گرفته شود:

• • در حالت اول شاخص نامنظم خارجی EI_i(k) را به عنوان احتمالی که عضو i ام ممکن است در مرحله k ام، به طور نامعقول و حادثه جویانه رفتارکند و در نتیجه سیاست حرکتی خودش را مبتنی بر انتخاب تصادفی مکان اعضای دیگر به وجود آورد در حالیکه در این سیاست حرکتی هیچ ارتیاطی با G-best ندارد.

• • در حالت دوم ما شاخص نامنظم خارجی را EI_i(k) با یک آستانه مقداری مقایسه میکنیم. اگر شاخص نامنظم خارجی از این آستانه مقداری بیشتر باشد بنابراین عضو i ام در مرحله k ام به طور تصادفی مکان خود را انتخاب میکند و اگر مقدار شاخص نامنظم خارجی از مقدار آستانه مقداری کمتر باشد عضو i ام در مرحله k ام طبق G-best حرکت میکند.

مقدار شاخص نامنظم خارجی EI_i(k) میتواند براساس مکان عضو iام که با G-best مرتبط است به صورت ذیل برای بعضی از مقادیر مثبت θ_i تعریف شود :
EI_i(k) = 1 –
با وجود فرمول بالا، در الگوریتم پیشنهاد شده است که شاخص نامنظم خارجی در سطوح متنوع از جامعه مورد استفاده قرار گیرد، به عنوان مثال میتوان شاخص نامنظم خارجی را به صورت ذیل در نظر گرفت که در آن _i δ مقداری مثبت است:
EI_i(k) = 1 –
که در آن D(k) یک شاخص پراکندگی است. به عنوان مثال ضریب تغییرپذیری در مرحله k ام، که با نماد CV(k) ^[۲۳۹] نشان میدهیم مقادیری از تابع هدف از اعضای جامعه را نشان میدهد موقعی که تابع هدف مقداری مثبت روی فضای جستجوی S است. این بدان معناست که افزایش تابع هدف اعضای جامعه متنوع باشد، اعضای جامعه در این حالت بیشتر تمایل دارند که نابهنجارتر رفتار کنند.

۳-۳-۴-۳)سیاست حرکتی مبتنی بر مکانهای گذشته شخصی هرعضو

سیاست حرکتی سوم که مبتنی بر مکانهای گذشته شخصی هر عضو مبتنی است با نماد MP_i^past(k) ^[۲۴۰]، نشان میدهند. برای هر عضو جامعه میتواند رفتار هنجاری باشدکه درسیاست حرکتی مبتنی بر مکانهای گذشته شخصی هر عضو MP_i^past(k) ، هر عضو فقط بر اساس P-best حرکت خود را پایه ریزی کند. از آنجاییکه اعضای جامعه دارای رفتار ماجراجویانه و نامعقولانه است ،در نتیجه هر عضو جامعه ممکن است هر یک از مکانهای گذشته خود را به طور تصادفی انتخاب کند و کاری به بهترین تجربه شخصی خود از لحاظ مکان یا همان P-best نداشته باشد. در این سیاست حرکتی ،شاخص نامنظم داخلی را که با نماد II_i(k) ^[۲۴۱] نمایش میدهند را میتوانیم مانند سیاست حرکتی قیل در دوسناریو تعریف کنیم شبیه آنچه در قسمت قبل توضیح دادیم. در انتخاب هر یک از سه سیاست حرکتی یاد شده یک موضوع مهم آن است که چگونه یک عضو میتواند یک سیاست حرکتی مبتنی بر مکان کنونی یا مکانهای دیگر اعضا یا از مکانهای گذشته خودش را انتخاب کند. برای مسائل پیوسته چندین ایده جبری درباره این انتخاب وجود دارد با این وجود این انتخاب نیاز به نوع آوری بیشتری دارد وقتیکه با مسائل گسسته برخورد میکنیم. به عنوان یک مثال شبیه سازی شده در مسائل گسسته میتوانیم هر جواب را به عنوان کروموزوم کدگذاری در نظر گرفته وسپس از عملگرهای جهش و ادغام که در الگوریتم ژنتیک بدان اشاره شد به عنوان سیاست های حرکتی استفاده کنیم. این ایده میتواند هم در تبدیل فضای جواب به فضای ژنتیک و هم در مشخص کردن سیاست حرکتی بر اساس عملگرهای ژنتیک، در بعضی از مسائل به ما یاری رساند و حل این نوع مسائل را تسهیل بخشد.

۳-۳-۴-۴)سیاست حرکتی مبتنی بر قانون ترکیبی^[۲۴۲]

بعد از انتخاب سه سیاست حرکتی یاد شده MP^current ، MP^society و MP^past ،هر عضو جامعه نامنظم انسانی میتواند این سیاستها را برای حرکت به سمت یک مکان جدید ترکیب کند که به قانون ترکیب نیازمند معروف است. ساده ترین رویکرد آن است که سیاست حرکتی خود را بر اساس بهترین مکانهای جدید انتخاب کنیم به طوریکه در قانون ترکیبی بر انتخاب بهترینها بر اساس قانون ترکیبی بهترینها^[۲۴۳] تاکید شده باشد. یک رویکرد دیگر میتواند آن باشد که سه سیاست یاد شده را به طور متوالی روی مکان جدید به کار گرفته شود که این رویکرد به قانون ترکیبی متوالی^[۲۴۴] معروف است. انواع دیگری از قوانین ترکیبی را میتوان طبق شرایط هر مسئله تعریف کرد به عنوان مثال وقتی هر جواب از مسئله گسسته را به عنوان یک کروموزوم کدگذاری میکنیم ما میتوانیم عملگر ادغام را برای ترکیب کردن همه مکانهایی که از سیاست های حرکتی مختلف به دست میایند استفاده کنیم. توجه به این مطلب بسیار بااهمیت است که اعضای مختلف جامعه نامنظم انسانی ممکن است از قوانین ترکیبی متفاوتی استفاده کنند.

۳-۳-۵)فلوچارت الگوریتم فراابتکاری ASO

برای آشنایی بهتر با الگوریتم فراابتکاری ASO فلوچارت آن را در ذیل میاوریم.

شکل۳-۱: فلوچارت الگوریتم ASO

۳-۴)مقایسه الگوریتمهای PSO و ASO

بعد از مطالعات بر روی رفتار جمعی پرندگان توسط کندی و ابرهارت الگوریتم فراابتکاری PSO در سال ۱۹۹۵ بوجود آمد]۴۰[. ایده اصلی که در پشت الگوریتم فراابتکاری PSO است آن است که هر پرنده به عنوان یک ذره شناخته میشود که در فضای جواب مسئله بهینه سازی، برای رسیدن به جواب بهینه در حال جستجو است. هر ذره میزان سرعت خود را بر اساس تجربیات شخصی و اطلاعاتی که از طریق تعامل و ارتباط با جمعیت بدست می آورد، مشخص میکند. ساختار الگوریتم PSO در ابتدای پیدایش برای مسائل بهینه سازی پیوسته بدون داشتن محدودیت معرفی شده بود. در یک فضای جستجوی پیوسته هر بعد از بردار مکان پرنده با مقدار یک متغیر تصمیم از مسئله موردنظر در ارتباط است. به عبارت دیگر مکان هر ذره یک جواب بالقوه برای مسئله مورد نظر است و برازندگی این ذره میتواند به وسیله قرار دادن مقادیر مکان هر ذره ، در یک تابع هدف که از قبل مشخص شده محاسبه گردد. وقتی که تابع برازندگی برای مکان یک ذره بیشتر از حد مطلوب باشد مکان این ذره به عنوان مکان بهتر تشخیص داده میشود، حال شمای ریاضی الگوریتم فراابتکاری PSO را به صورت ذیل بیان میکنیم: فرض کنید یک جمعی از ذرات در حال جستجو برای رسیدن به جواب بهینه سراسری در داخل فضای جواب d بعدی هستند. دو بردار d بعدی برای هر ذره i ام در مرحله k ام باید مشخص شود که اولی بردارd بعدی X_i(k) است که مکان ذره i ام را در مرحله k ام نشان میدهد. دومین بردار d بعدی، بردار V_i(k) است که سرعت ذره i ام را در مرحله k ام نشان میدهد. دو بردار d بعدی مهم دیگر در الگوریتم PSO ، بردارهای P_i(k) و G(k) است که به طور مشابه آنچه در قسمت قبل برای الگوریتم ASO تعریف شده اند، در الگوریتم PSO نیز تعریف میشود.
سرعت جدید هر ذره در الگوریتم فراابتکاری PSO به صورت ذیل محاسبه میشود:
V_i (K + 1 ) = ωV_i(k) + ʎ_۱r₁(k) [G(K) – X_i(k)] + ʎ_۲r₂(k) [P_i(k) – X_i(k)]
در فرمول بالا _۱ʎ و _۲ʎ مقادیر ثابت مثبتی هستند که به عنوان ضریب تندی سرعت^[۲۴۵] در نظر گرفته میشوند.
در فرمول بالا ω یک مقدار ثابت مثبت است که فاکتور سکون^[۲۴۶] نامیده میشود.
همچنین در فرمول بالا (k)₁r و (k)₂r مقادیری هستند که توسط یک توزیع احتمال^[۲۴۷] در محدوده مقداری (۱و۰)، به طور تصادفی در مرحله k ام مقداردهی میشوند.
مکان هر ذره در الگوریتم فراابتکاری PSO به وسیله فرمول ذیل بروزرسانی میشود: