با توجه به تعاریف فوق می توان نظارت و راهنمایی آموزشی را یک فرایند تعاملی جهت اصلاح برنامه درسی، روش های تدریس، ارزشیابی مؤثر هماهنگی بین عوامل آموزشی مثل معلم، دانش آموز و برنامه درسی، و عوامل غیر آموزشی مانند تجهیزات و وسایل کمک آموزشی و مسائل کارکنان که منجر به بهبود فرایند یاددهی و یادگیری می شود تعریف کرد. به عبارت بهتر می توان گفت نظارت و راهنمایی آموزشی عبارت است از مجموعه اقداماتی حرفه ای و تخصصی است که مدیریت، معلمان و کارکنان مدرسه به گونه ای طرح ریزی شده در تعامل با همدیگر انجام می‌دهند تا موجب بهبود کیفیت و اثربخشی فرایند یادگیری و در نهایت بهسازی و ارتقای سطح عملکرد و اثربخشی مدرسه شود.

۲-۲-۱-۲- تاریخچه نظارت و راهنمایی آموزشی

نظارت و راهنمایی آموزشی تحولات بسیاری را به خود دیده است به نحوی که در هر برهه ای از زمان بر موضوعی ویژه از نظارت و راهنمایی آموزشی تأکید گردیده است به گونه ای که هدف نظارت و افراد درگیر و مسئول در این برنامه در هر برهه متفاوت می‌باشند. جدول شماره ی(۲-۱) سیر تکاملی این موضوع را نشان می‌دهد.

جدول شماره (۲-۱): تکامل نقش نظارت و راهنمایی آموزشی

دوره

نوع نظارت

هدف

افراد مسئول

۱۸۵۰-۱۶۲۰

بازرسی

اجرای قوانین، یافتن کمبودها

والدین، روحانیون، اعضای انجمن

۱۹۱۰-۱۸۵۰

بازرسی – پیشرفت آموزشی

اجرای قوانین کمک به پیشرفت معلم

مدیران کل، مدیران مدارس

۱۹۳۰-۱۹۱۰

علمی ، دیوان سالار

بهبود آموزش، اثربخشی

مدیران مدارس، ناظران، آموزشی عمومی و تخصصی ادارات

مرکزی۱۹۵۰-۱۹۳۰

روابط انسانی، مردم سالارانه

بهبود آموزش

مدیران مدارس، ناظران

آموزشی

عینی نگر(بالینی)

—

ادارات مرکزی

راهنمایان آموزشی

روابط انسانی

منابع انسانی و مردم سالارانه

ویژه مدارس

۱۹۸۰

علمی، عینی نگر، روابط انسانی، بهبودآموزش، رضایت

ناظران آموزشی اداره

مرکزی تاکنون مدرسه ای

مردم سالارانه،مشارکتی

معلمان ، درک وقایع

راهنمایان آموزشی

مربی ، مشاور ، همکاری گروهی ، کلاسی

همکاران مدرسه ، مربیان

هنرگرا ، منابع انسانی ، بوم شناختی و تفسیری

مشاوران

اقتباس از اولیوا و پاولز[۵۱] (۲۰۰۴ص ۵)

۲-۲-۱-۳- انواع و روش های نظارت و راهنمایی آموزشی

هدف نظارت و راهنمایی آموزشی اصلاح فرایند آموزش و یادگیری از طریق همکاری حرفه ای متقابل راهنمای آموزشی با معلم است این امر صرفاً به کمک به معلمان در حل مسائل و مشکلات مثلی یا فوری آنان محدود نمی شود، بلکه صرفاً نوعی همکاری حرفه ای است در مطالعه و تحقیق مستمر درباره اصلاح روش تدریس و آموزش آتی معلمان؛ ‌بنابرین‏ اصلح فرایند آموزش برنامه ای بلند مدت و مستلزم برنامه ریزی است. در این راستا خورشیدی(۱۳۸۲ص ۲۰۱-۲۰۳) انواع نظارت و راهنمایی آموزشی به شرح زیر بیان نموده است:

نظارت مبتنی بر مشورت ۲- نظارت مبتنی بر مشورت منجر به تقویت ۳- نظارت به مثابه حمایت از برنامه تحصیلی۴- نظارت و راهنمایی آموزشی به مثابه هشدار ۵- نظارت همتا ۶- نظارت به مثلبه نمایش تدریس۷- نظارت به مثابه تدریس مشترک ۸- نظارت کشانگ[۵۲] (واکنشی) ۹- نظارت پویا[۵۳] ۱۰- نظارت و راهنمایی مستقیم۱۱- نظارت و راهنمایی غزر مستقیم ۱۲- نظارت غیر رسمی ۱۳- نظارت سینرژیک ۱۴- نظارت به مثابه حا مسأله ۱۵- نظارت درونی – بیرونی ۱۶- نظارت به مثابه کمک به معلمان برای استفاده از وسایل کمک آموزشی۱۷- نظارت سیستمی ۱۸- نظارت بالینی (معلم محور)[۵۴] ۱۹- نظارت سنتی ۲۰- نظارت سیستمی۲۱- نظارت به مثابه ارزشیابی دانش آموزان .

گلیکمان و همکاران[۵۵](۲۰۰۷ ص ۱۱۸) انواع نظارت و راهنمایی آموزشی را در دو دسته شامل روش های کمک مستقیم به معلمان و روش های کمک غیرمستقیم به معلمان به شرح زیر یبان نموده اند:

الف) روش‌های کمک مستقیم به معلمان:

۱- نظارت و راهنمایی آموزشی بالینی (مشاهده مستقیم رفتار معلمان در کلاس درس)، ۲- نظارت و راهنمایی همکار (مربیگری یا هدایت همکار)، ۳- نمایش تدریس، ۴- کمک به معلمان برای استفاده از ابزار و وسایل کمک آموزشی، ۵- کمک به معلمان در حل مسئله (مشکل گشایی)، ۶- کمک به معلمان در ارزشیابی صحیح دانش‌آموزان، ۷- کارآموزی نظارت، ۸- نظارت تحولی و راهنمایی آموزشی، ۹- تدریس مشترک.

ب) روش‌های کمک غیر مستقیم به معلمان:

۱) نظارت دانش‌آموزان، ۲) نظارت اولیاء، ۳) آموزش های ضمن خدمت.

با توجه به مطالب ارائه شده می توان اذعان داشت که نظارت و راهنمایی آموزشی از طریق مجموعه ای از اقدامات حرفه ای و تخصصی به معلمان کمک خواهد کرد به گونه ای که منجر به بهبود و اثربخشی آموزشی آن ها می شود و در این راستا وظایفی را ایفا می‌کند.

۲-۲-۱-۴- وظایف نظارت و راهنمایی آموزشی

اگر چه وظایف نظارت و راهنمایی آموزشی در ابتدا بسیار ساده بود و هدف اصلی آن تفتیش و یا بازرسی محیط های آموزشی بود اما امروزه تحولاتی در آن به وجود آمده است. صاحب نظران وظایف متعددی را برای نظارت و راهنمایی آموزشی قائل شده اند که در ادامه به برخی از آن ها اشاره شده است: در این باره، خورشیدی(۱۳۸۲ ص۱۱۵)، برای نظارت و راهنمایی آموزشی وظایف زیر را مطرح نموده است: کمک به معلمان در برنامه ریزی جهت آموزش، کمک به معلمان در ارائه تدریس مؤثر، کمک به معلمان در ارزیابی آموزشی، کمک به معلمان در مدیریت کلاس، هاریس[۵۶] وظایف نظارت آموزشی را در یک فهرست مفصل شرح داده است :

  1. توسعه برنامه درسی۲- سازماندهی برای آموزشی ۳- پیش‌بینی نیروی انسانی آموزشی ۴- تأمین امکانات۵- تهیه مواد ۶- برنامه ریزی آموزش‌های ضمن خدمت ۷- راهنمایی و معارفه کارکنان آموزشی۸- خدمات ویژه مرتبط با دانش آموزان ۹- توسعه روابط عموم ۱۰- ارزشیابی آموزشی(اولیوا و پاولز، ۲۰۰۴).

جوزف و باندی (۲۰۰۴)، وظایف عمومی رهبری نظارتی را شامل موارد زیر بر شمرده اند :ایجاد و اجرای نظریه زمینه ای ۲- بهسازی سازمان و محیط کار ۳- تعیین موازین ۴- برای ایجاد فضای باز سازمانی۵-ایجاد روابط میان فرد مؤثر ۶- برنامه ریزی و شروع به اقدام ۷- فعال نگهداشتن مجاری ارتباطات .

۲-۲-۱-۵- مدل مفهومی نظارت و راهنمایی آموزشی

موضوعات: بدون موضوع  لینک ثابت


فرم در حال بارگذاری ...