کلیات تحقیق

۱-۱-مقدمه

در این فصل به بیان مسئله پرداخته می­ شود و ضرورت و اهمیت موضوع مورد بحث قرار ‌می‌گیرد. همچنین چهار سؤال برای تحقیق حاضر مطرح می­ شود که در طول انجام تحقیق به سؤالات پاسخ داده می­ شود. علاوه بر آن هدف از انجام پژوهش و روش کلی تحقیق نیز بیان می­ شود و نقشه راه تحقیق در به طور خلاصه در نمایی نشان داده می­ شود. و در نهایت به تعریفی از واژگان اصلی پرداخته می­ شود.

۲-۱- بیان مسئله

در طول سال­های گذشته، مدل‌های مختلفی برای اندازه ­گیری کارایی ابداع شده است که ‌می‌توان آن ها را در دو دسته کلی مدل‌های سخت با تکیه بر داده ­های کمی و عینی، و مدل‌های نرم با تکیه بر داده ­های ذهنی و کیفی تفکیک کرد (آذر, ۱۳۷۹) و از آنجا که هریک از مدل‌های ارزیابی عملکرد ابزاری می‌باشد که پس از اجرا اطلاعات گوناگونی را در اختیار تصمیم­گیرندگان قرار می‌دهد، ‌بنابرین‏، استفاده از اینگونه مدل­ها به منظور ‌پاسخ‌گویی‌ به سؤالات و مسائلی که در ذهن تصمیم­گیرندگان شکل گرفته است، اجتناب ناپذیر است (آذر و ترکاشوند، ۱۳۸۵).

تحلیل پوششی داده ها از جمله روش‌های ناپارامتری است که کارایی نسبی واحدها را در مقایسه با یکدیگر ارزیابی می­ کند (مهرگان, ۱۳۹۱). قوت DEA از آنجا ناشی می­ شود که با وجود مطلوب‌ترین وزن‌های به دست آمده از حل مدل، ممکن است واحد هدف، ناکارآمد شناخته شود که در اینصورت برای بازنگری در عملکرد آن جای بحثی باقی نمی­گذارد (مؤمنی، ۱۳۹۲)، و تکنیکی است که از تمامی داده ها برای ارزیابی و اندازه ­گیری کارایی استفاده می­ کند و هر کدام از مشاهدات را در مقایسه با مرز کارا بهینه می­ کند و با ساخت و حل n مدل، عملکرد n واحد را بررسی می­ کند. در این‌ روش نیازی به تخمین تابع تولید و به دست آوردن تابع توزیع و به کارگیری مفروضاتی ‌در مورد آن نیست. بعلاوه اینکه، این ‌روش به طور کلی، با ترکیب تمامی واحدهای تحت بررسی، یک واحد مجازی با بالاترین کارایی را می­سازد واحدهای ناکارا را با آن می­سنجد. و از آنجا که تحلیل پوششی داده ها روشی غیر پارامتریک است، می ­تواند بدون نیاز به شناخت فرایند سیستم و بر اساس داده ­های ورودی و خروجی ارزیابی را انجام دهد (فقیه و عسگری، ۱۳۹۳).

. از دیگر مزایای این ‌روش ‌می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد (چارنز۱و دیگران، ۱۹۹۵):

1. 1. تمرکز بر هریک از مشاهدات در مقابل میانگین جامعه.

1. 1. ایجاد یک روش اندازه ­گیری منحصر به فرد و جامع برای هر واحد که از ورودی­ ها برای ایجاد خروجی­ها استفاده می­ کند.

1. 1. در نظر گرفتن چندین ورودی و خروجی به طور همزمان.

1. 1. بی­نیازی این‌ روش از دادن وزن و یا قیمت به ورودی­ ها و خروجی­ها.

1. 1. ارائه جواب بهینه پار­تو.

1. 1. سازگار با متغیرهای برون­زا

1. تخمین تغییر در ورودی­ ها و خروجی­ها برای تبدیل کردن واحدهای ناکارا به واحدی کارا.

این مدل که در سال ۱۹۷۸ توسط چارنز، کوپر و رودز معرفی گردید، با تمرکز بر هر یک از واحدهای تصمیم ­گیری، اوزانی برای ورودی و خروجی­های آن ها به صورت جداگانه محاسبه و با بهره گرفتن از نسبت مجموع موزون ورودی­ ها به خروجی­ها، کارایی هر واحد را به دست ‌می‌آورد. سادگی فهم و اجرای روش تحلیل پوششی داده ها و در کنار آن دقت بالا و کاربرد وسیع آن در زمینه‌ها مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی باعث شده است پژوهشگران زیادی از این روش برای دست یافتن به اهداف خود استفاده کنند (جعفریان مقدم و قیصری، ۱۳۸۹). یکی از مهم‌ترین سؤالات در خصوص این روش بحث پیرامون اوزان محاسبه شده برای شاخص­ های ورودی و خروجی است. گروهی از محققین معتقدند محاسبه اوزان مختلف برای شاخص­ های یکسان در مجموعه ­ای از واحدهای تصمیم ­گیری همگن منطقی به نظر نمی­رسد و از این‌رو در جستجوی مدل­هایی برای محاسبه اوزان مشترک شاخص­ های ورودی و خروجی بر آمده­اند (صالحی صدقیانی و دیگران، ۱۳۸۹)؛ از دیگر ضعف‌های مدل کلاسیک، قدرت تشخیص و رتبه‌بندی ضعیف بین واحدهای تصمیم ­گیری می‌باشد (مهرگان و شفیعی، ۱۳۸۳).

در برخی از مدل‌هایی که برای محاسبه وزن‌های مشترک ارائه شده است، ابتدا مدل CCR مربوط به هریک از واحدهای تصمیم ­گیری به طور جداگانه حل می­ شود و سپس از با بهره گرفتن از وزن‌هایی که از مدل‌های CCR به دست می ­آید، به محاسبه وزن‌های مشترک اقدام می­ شود. در پژوهش حاضر سعی بر آن است که مدلی جامع برای محاسبه وزن‌های مشترک ارائه شود، به طوری که برای محاسبه اوزان مشترک، نیازی به نوشتن و حل مدل CCR هر یک از واحدهای تصمیم­­گیری به طور مجزا نباشد و تنها با نوشتن و حل یک مدل، وزن‌های مشترک محاسبه گردد.

شایان ذکر است در عصر کنونی، کشورهای مختلف به علم ، فناوری و نوآوری به مثابه منابع کلیدی برای کسب مزایای رقابتی و همچنین به منزله ابزار اساسی برای بهبود بخشیدن سطح زندگی مردم می­نگرند و مؤسسه‌­های بین‌المللی نیز توسعه یافتگی کشورها را بر اساس همین معیارها ارزیابی ‌می‌کنند (نوفرستی و محمدی، ۱۳۸۸). از طرفی دیگر مبنای ثروت آفرینی در اقتصاد امروز، دانش و تخصص است و کشورها با بهره گرفتن از عناصر نوآوری، دانش و اطلاعات ثروت می‌آفرینند. از این‌رو نوآوری مؤلفه‌­ایست که به‌ عنوان ضرورتی جهت ارتقا سطح زندگی و رفاه انسان‌ها و جوامع مورد توجه صاحب‌نظران اقتصادی قرار گرفته است. لذا بررسی شاخص‌های نوآوری امری ضروری بنظر می­رسد (شاه آبادی و ساری گل، ۱۳۹۲).

با توجه به اهمیت نوآوری و تأثیر آن بر رشد اقتصادی، توزیع درآمد، رفاه سطح زندگی، بهره ­وری و محیط‌زیست، در این مطالعه سعی بر آن است تا با به دست آوردن شاخص‌های سنجش نوآوری، عملکرد برخی از کشورها را از نظر نوآوری با بهره گرفتن از مدل ارائه شده، ارزیابی و رتبه‌بندی نموده تا ضمن مشخص شدن کشورهای کارا و ناکارا، رتبه کشور جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای منتخب تعیین شود و برای آنکه ایران به کشوری نوآورتر تبدیل شود، الگوهایی مناسب برای آن در نظر گرفته می­ شود و راهکارهایی برای نوآورتر شدنش ارائه می­گردد.

در این مطالعه برای تعیین داده ها و اطلاعات لازم برای مورد مطالعه (کشورهای منتخب جهان با شاخص‌های نوآوری )، از گزارش شاخص جهانی نوآوری در سال ۲۰۱۴(GII2014) استفاده شده است. این شاخص نقش نوآوری را به عنوان محرک رشد اقتصادی و رفاه کشورها مهم و کلیدی می‌شناسد و هدف آن به دست آوردن جنبه‌های چندگانه نوآوری و کاربردپذیری یکسان آن برای اقتصادهای توسعه‌یافته و نوظهور است. برای تحقق این هدف، شاخص GII به سیاست‌گذاران و رهبران کسب‌وکار کمک می‌کند فراتر از معیارهای تک ‌بعدی نوآوری حرکت کرده و به تحلیل‌ کلی‌گرانه‌ای از محرکان نوآوری و نتایج آن برسند.

در طول هفت سال گذشته GII یک مرجع مهم در نوآوری بوده است؛ به طوری ‌که تصمیم‌گیران سیاسی با هدف توسعه عملکرد نوآوری کشورها از آن به عنوان یک ابزار استفاده می‌کنند.

۳-۱- اهمیت و ضرورت موضوع