1. 1. پایگاه استنادی گوگل اسکولار^[۳۲]: پایگاه استنادی رایگان است که توسط شرکت گوگل در سال ۲۰۰۴ در دسترس قرار گرفته است و نمایه استنادی به شمار می‌رود(نوروزی چاکلی، ۱۳۹۰). این پایگاه مشتمل بر مقالات داوری شده، چکیده‌ها، پایان نامه‌ها، کتاب‌ها، کتاب‌های الکترونیکی و گزارشات است و به سرعت روزآمد می‌شود(عمرانی، ۱۳۸۶).

   

1. 1. پایگاه استنادی سیر^[۳۳]: سایت سیر کتابخانه دیجیتال آثار علمی و موتور کاوشی است که در اصل بر آثار علوم رایانه و اطلاعات تمرکز دارد. این پایگاه از نمایه سازی استنادی آزاد برای خلق خودکار نمایه استنادی بهره می‌گیرد که می‌تواند برای جستجو و ارزیابی آثار به کار رود. سایت سیر دارای امکانات آمار استناد، پیوند به ارجاعات، مدارک مرتبط، نمایه سازی تمام متن و… می‌باشد و به طور رایگان در حال فعالیت است(سایت انرژی اتمی ایران).

علاوه بر این پایگاه‌های استنادی، در مقیاس کوچکتر و درحوزه‌های موضوعی خاص پایگاه‌های استنادی دیگری نیز وجود دارد که به صورت نمایه استنادی فعالیت می‌کنند از جمله: سایت بیس^[۳۴] در زمینه نمایه سازی استنادی انتشارات علمی و سایت آرکسیو^[۳۵] در حوزه های فیزیک، ریاضی، علوم رایانه و بیولوژی کمی که به طور رایگان در حال فعالیت هستند(نورزوی چاکلی، ۱۳۹۰).

۲-۳-۳-۲٫ پایگاه‌های استنادی ملی

1. 1. پایگاه استنادی هند^[۳۶]:این پایگاه به عنوان نمایه استنادی به نمایه سازی مدارک علمی هند می‌پردازد و شامل حدود ۱۰۰۰ انتشارات در همۀ حوزه های علمی می‌باشد. مقالات پذیرفته شده‌ این پایگاه حتماً باید دارای عنوان و چکیده به زبان انگلیسی باشند اما متن آن ها می‌تواند به زبان هندی باشد. امکانات جستجوی بسیار پیشرفته و امکان جستجو در منابع استناد شده(که فقط در وب آو ساینس وجود دارد)، ارائۀ گزارش‌های استنادی و امکان مقایسۀ مقالات و مؤسسات از طریق ارائۀ نمودار از قابلیت‌های ویژه آی سی آی محسوب می‌شود. عضویت در این پایگاه به مدت یک ماه رایگان است.

1. 1. پایگاه استنادی علوم چین^[۳۷]: پایگاه استنادی علوم چین در سال ۱۹۸۵ توسط آکادمی علم چین تأسیس شد. که اکنون به طور کامل از طریق وب آو نالج در دسترس قرار دارد. در این پایگاه حدود ۱۲۰۰ انتشارات وجود دارد که البته تعداد کمی از آن به زبان انگلیسی است. در حقیقت نمایه استنادی علوم چین اولین نمایۀ غیر انگلیسی در وب آو نالج است. ارائۀ نمودار‌های تحلیلی این پایگاه را برای کسب اطلاعات از مقالات علمی چین بسیار مناسب ‌کرده‌است(سایت انرژی اتمی ایران).

1. 1. مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی^[۳۸]:این پایگاه نمایه استنادی است که ‌در سال‌ ۱۳۸۳ توسط جهاد دانشگاهی راه اندازی شده است و به نمایه سازی استنادی مقالات فارسی اقدام می‌کند. خدمات این پایگاه در دو بخش فارسی و انگلیسی ارائه می‌گردد و دسترسی رایگان نیز برای همه فراهم می‌سازد. اهداف این پایگاه شامل: ترویج و اشاعه اطلاعات علمی، گسترش و ارتقای خدمات اطلاع رسانی به محققان، سرعت بخشیدن به کاوش‌های علمی و افزایش اثر بخشی تحقیقات در کشور است. با این وجود ابعاد و دامنه فعالیت‌های آن قابل مقایسه با پایگاه استنادی علوم جهان اسلامی نمی‌باشد(نوروزی چاکلی، ۱۳۹۰).

1. پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(آی اس سی)^[۳۹]: یک نظام استنادی در سطح کشورهای اسلامی است. بعد از ایالات متحده که ۶۰ سال در مطالعات استنادی تجربه دارد و پس از شرکت‌های تامسون- رویتر^[۴۰] و اسکوپوس^[۴۱]، ایران سومین نظام استنادی را در سطح بین‌المللی راه اندازی نموده است. این پایگاه با بهره گرفتن از اطلاعات جمع‌ آوری شده به تحلیل محتوا، ارزیابی مجلات، رتبه بندی مؤسسات علمی و نویسندگان می‌پردازد(مهراد، گل تاجی، ۱۳۸۸).

۲-۴٫ بخش سوم: پایگاه استنادی علوم جهان اسلام(ISC)

پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با هدف ایجاد پایگاه استنادی برای کشورهای اسلامی کار خود را آغاز نمود. این پایگاه یک نظام اطلاع رسانی علمی است که در صدد تجزیه و تحلیل مجلات علمی کشورهای اسلامی بر اساس معیارهای علم‌سنجی است و می‌کوشد همانند مؤسسه‌ی اطلاعات علمی(آی اس آی) به تحلیل علمی بپردازد و هم اکنون با بهره گرفتن از اطلاعات جمع‌ آوری شده از انتشارات جهان اسلام، به خصوص مجلات علمی، در تحلیل محتوایی، ارزیابی مجلات و رتبه بندی مؤسسات علمی، نویسندگان و مجلات در سطح اسلام موفقیت کسب ‌کرده‌است(مردانی نژاد، زاهدی، ۱۳۸۹).

۲-۴-۱٫ تاریخچه پایگاه استنادی علوم جهان اسلام

با ایجاد پایگاه مؤسسه اطلاعات علمی در سال ۱۹۶۰ اولین پایگاه استنادی با تخصص در نمایه استنادی و تحلیل استنادی در سطح بین‌الملل شروع به کار کرد اما به لحاظ سوگیری نسبت به زبان انگلیسی همیشه مورد انتقاد بود زیرا توان تحت پوشش قرار دادن همه نشریات جهان را نداشت. بعد از این پایگاه، پایگاه اسکوپوس در سال ۲۰۰۴ نسبت به نمایه سازی استنادی نشریات اقدام کرد. بعد از آن گوگل اسکولار نیز در سال ۲۰۰۴ به عنوان ابزار علم سنجی دیگری که خروجی‌های پژوهشی را بر مبنای معیارهای علم سنجی ارزیابی می‌کند وارد کار شد.

محدودیت‌های این مؤسسات باعث شد تا در کشورهای مختلف مجلات غیر انگلیسی فرصت نمایه شدن در پایگاه‌های استنادی را نداشته باشند ‌به این دلیل شرکت تامسون رویتر همواره کشورها را به تولید داده های استنادی برای نشریات بومی خود تشویق ‌کرده‌است. در ایران مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری از سال ۱۳۸۱ و جهاد دانشگاهی از سال ۱۳۸۳ پایگاه گزارشات استنادی نشریات فارسی را عرضه کردند.

مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری به دنبال توسعه، تولید و دریافت اطلاعات به بزرگترین پایگاه اطلاعات علمی کشور تبدیل شده است و فعالیت‌هایی چون ارزیابی تولیدات علمی کشور، رتبه بندی دانشگاه‌های جهان اسلام و ارزیابی تولیدات کشورهای جهان اسلام را بر عهده دارد. در این راستا با تلاش دکتر جعفر مهراد رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری، اقدامات اجرایی برای راه اندازی یک مرکز نمایه سازی استنادی برای جهان اسلام را آغاز گردید(باقریان، ۱۳۹۰).پایگاه استنادی علوم جهان اسلام که توسط مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری^[۴۲](کتابخانه منطقه ای علوم و تکنولوژی شیراز) تهیه شده است، یک نظام استنادی در سطح کشورهای اسلامی می‌باشد(مهراد، گل تاجی، ۱۳۸۹)

«پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با هدف بنیانگذاری پایگاه استنادی مستقل و خاص دانشمندان جهان اسلام و مراکز اسلامی و مرتبط با سایر پایگاه‌های استنادی علمی جهان و تعامل مؤثر و سازنده با آن‌ ها و ایجاد فرصت و تقویت روح نوآوری در علوم انسانی در راستای اولویت‌های بومی و با معیارها و ارزش‌های اسلامی به منظور الهام بخشی به جهان اسلام در دهه ۱۳۸۰ خورشیدی در مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری پا به عرضه نهاد»(نوکاریزی، فرخاری، ۱۳۸۹، ص۱۲۲).