از جمله انواع مفاسد مالی و اقتصادی که ضربات شدیدی بر اقتصاد ملی وارد کرده‌است ، رشوه می‌باشد.
از جمله آثار و پیامدهای رشوه، عبارتند از: تهدیدات امنیتی و کاهش شدید کارایی سیستم اداری.
ممکن است افراد شایسته به دلیل این که فردی برای به دست آوردن آن منصب اقدام به دادن رشوه کنند، از تصدی آن منصب محروم شوند، که نتیجه آن نیز بر همگان واضح و مبرهن است.
خدشه دار شدن هنجارها و ارزش های مورد اعتماد جامعه از پیامدهای دیگر این جرم است، چرا که سبب بی اعتمادی و کم کاری در سیستم اداری شده و افکار عمومی راه حل را در باند و باندبازی، قدرت و نفوذ در دستگاه می بینند.
گاه ممکن است افراد برای گرفتن یا تأیید طرحی رشوه دهند، در این صورت افراد صالح از دریافت طرح یا امتیاز مورد نظر محروم شده و در نهایت سود این عمل به جیب صاحب سرمایه خواهد رفت.[۸۳]
ماده یک کنوانسیون ملل متحد علیه جرایم سازمان یافته فراملی نیز، ترویج و تقویت اقدامات مربوط به جلوگیری و مبارزه موثرتر با ارتشا را یکی از اهداف سه گانه خود برشمرده است.[۸۴]
۵-۲- تاثیرات پول شویی در بخش گمرک:
تاثیرات پول شویی در بخش گمرک دیر زمانی است در همه کشورهای دنیا نقش عمده ای در درآمد های دولت، تنظیم تجارت خارجی و تسهیلات و گسترش بازرگانی، حمل و نقل و .. ایفا می‌کند . گمرک تاثیر مهمی بر تجارت داخلی و خارجی داشته و هر روز بر اهمیت آن افزوده می شود . گمرک در دنیای امروز علاوه بر حفظ نقش اعمال سیاست های بازرگانی و تجاری، تسریع کننده روند توسعه و تجارت و سرمایه گذاری بوده و حمایت از منافع نوپای داخلی را بر عهده داشته و می‌تواند در توسعه و گسترش سیاست های اقتصادی و فرهنگی کشور نقش به سزایی را ایفا کند. این سازمان با رعایت درست قوانین بین‌المللی و ایجاد سرعت در تجارت باعث همبستگی و تفاهمات مشترک در سطح منطقه و جهان خواهد شد. علاوه بر این حقوق و عوارض گمرکی در بسیاری از کشورهای دنیا، عاملی بسیار مهم در تامین هزینه های کشور بوده و می‌تواند به تنظیم سیاست های داخلی و حمایت از محصولات ساخت هر کشور کمک کند. پول شویی در گمرک از طریق قاچاق کالا انجام می شود.
در اصطلاح گمرک وسایر دستگاه های صوری دولت، منظور از قاچاق، گریزاندن کالا از پرداخت مالیات و عوارض به دولت است و به وجوه حاصل از آن پول سیاه اطلاق می شود[۸۵].
قاچاق کالا و مواد مخدر ،مهم ترین عواملی هستند که می‌توانند در قرار گرفتن ایران در زمره مراکز پول شویی دنیا نقش مهمی را ایفا نمایند. تطهیر اموال حاصل از قاچاق کالا و مواد مخدر است. مهم ترین بازار مصرف مواد مخدر را کشورهای اروپایی تشکیل می‌دهند که در غرب ایران قرار دارند. بنابرین بهترین راه برای ترانزیت این مواد از شرق (افغانستان و پاکستان) به غرب (کشورهای اروپایی) است.
اصولا هر گاه معامله یک کالا یا ورود کالایی به کشورممنوع اعلام شود و این کالا به صورت غیر قانونی و پنهان وارد کشور شودگفته می شود که قاچاق انجام شده است.[۸۶]
پس از قاچاق مواد مخدر به عنوان پرسودترین معامله غیر قانونی بین‌المللی، یکی از مهمترین فعالیت های مورد توجه سازمان های تبهکاری تجارت غیر قانونی کالا است. انتقال کالاهای مسروقه به دیگر کشورها و فروش آن، فروش طلا و سنگ های قیمتی ، قاچاق پرندگان و جانوران یا برخی از اعضای آن مانند عاج فیل، شاخ کرگدن و فرار از پرداخت حقوق و عوارض گمرکی، از جمله فعالیت هایی است که گروه‌های سازمان یافته بین‌المللی به آن توجه خاص دارند[۸۷].
در ماده ۲۹ قانون امور گمرکی موارد مشروحه زیر قاچاق محسوب می شود.
-
- وارد کردن کالا به کشور یا خارج کردن کالا از کشور به طریق غیرمجاز مگر آنکه کالای مذبور در موقع ورود یا صدور ممنوع یا غیرمجاز یا مجاز مشروط نبوده و از حق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض بخشوده شده باشد.
-
- خارج نکردن وسائط نقلیه و یا کالایی که به عنوان ورود موقت یا ترانزیت خارجی وارد کشور شده به استناد اسناد خلاف واقع مبنی بر خروج وسائط نقلیه و کالا.
-
- بیرون بردن کالای تجاری از گمرک بدون تسلیم اظهارنامه و پرداخت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض، خواه عمل در حین خروج از گمرک یا بعد از خروج کشف شود.
-
- هرگاه خارج کننده غیر از صاحب مال یا نماینده قانونی او باشد ، گمرک عین کالا و در صورت نبودن کالا بهای آن را که از مرتکب گرفته می شود پس از دریافت حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض مقرره به صاحب کالا مسترد می‌دارد و مرتکب طبق مقررات کیفری تعقیب خواهد شد.
-
- تعویض کالای ترانزیت خارجی یا برداشتن از آن.
-
- اظهار کردن کالای ممنوع الورود یا غیرمجاز تحت عنوان کالای مجاز یا مجاز مشروط با نام دیگر
-
- وجود کالای اظهار نشده ضمن کالای اظهار شده به استثناء مواردی که کالای مذبور از نوع مجاز بوده و مأخذ حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض آن بیشتر از مأخذ حقوق و سود بازرگانی و عوارض مقرر شده نباشد . کالای اظهار نشده ضمن کالای ترانزیتی اعم از این که کالای مذبور مجاز یا مشروط و یا ممنوع باشد مشمول این بند خواهد بود.
-
- خارج نکردن یا وارد نکردن کالایی که ورود یا صدور قطعی آن ممنوع یا مشروط باشد ظرف مهلت مقرر از کشور یا به کشور که به عنوان ترانزیت خارجی یا ورود موقت یا یا خروج موقت یا مرجوعی اظهار شده باشد جز در مواردی که (cabotage) کابوتاژ ثابت شود در عدم خروج یا ورود کالا سوء نیتی نبوده است.
- حمل کردن کالای مجاز تحت عنوان کالای مجاز دیگری که حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض آن کمتر است با نام دیگر و با بهره گرفتن از اسناد خلاف واقع ، بیرون بردن کالا از گمرک با بهره گرفتن از شمول معافیت با تسلیم اظهارنامه یا اسناد خلاف واقع اظهار خلاف راجع به کمیت و کیفیت کالای صادراتی به نحوی که منجر به خروج غیرقانونی ارز از کشور گردد.
۱-۵-۲ تعریف قاچاق کالا :
وارد کردن کالا به کشور و یا خارج کردن کالا از کشور به صورت غیرمجاز که شامل دو بخش زیر است:
-
- قاچاق کالاهای ممنوع، یعنی کالاهایی که صادرات یا واردات آن ها ممنوعیت شرعی و قانونی دارند نظیر مواد مخدر، اسلحه و مشروبات الکلی.
- قاچاق کالاهای مجاز و مجاز مشروط، منظور کالاهایی است که صادرات و واردات آن ها با رعایت ضوابط قانونی امکان پذیر بوده اما به دلیل عدم رعایت این ضوابط قانونی، قاچاق تلقی می‌شوند.
۲-۵-۲ عوامل مؤثر بر قاچاق کالا:
عوامل مؤثر بر قاچاق کالا به شرح ذیل می‌باشند:
الف) پایین بودن ریسک قاچاق کالا
یکی از علل شیوع و گسترش قاچاق در کشور، پایین بودن هزینه ریسک قاچاق کالا می‌باشد به این معنا که احتمال موفقیت قاچاق چیان بین ۹۰ تا ۹۵ درصد است.
عواملی که منجر به پایین آمدن ریسک قاچاق کالا در کشور می‌شوند عبارتند از :
۱- گستردگی مرزهای جغرافیایی اعم از زمینی و دریایی آن و عدم امکان کنترل کامل مرزها
آخرین نظرات