۱-۳. اهداف تحقیق
تغییر اقلیم از تمامی جهات و در بسیاری از علوم دنیا دارای اهمیت می باشند در این پژوهش نیز در راستای همین مسائل اهداف ذیل هم از نظر علمی و هم از نظر کاربردی دارای اهمیت می باشند و شاید این اهداف فقط گوشه ای از اهداف تغییرات علمی می باشد.
- نشان دادن سالهایی که بیشتر افزایش دما و کاهش بارش را داشته و دلایل احتمالی آن.
- بررسی روند تغییرات و اینکه اقلیم شهرستان در طی چند سال آینده چگونه خواهد شد.
- ارائه روشی مناسب برای سایر محققین جهت مطالعه در این زمینه.

( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

- استفاده از نتایج تحقیق برای استفاده مسئولین در امور مختلف .
- برنامه ریزی مسئولین برای آینده.
۱-۴. سوال تحقیق
با توجه به اهداف تحقیق و فرضیات مطرح شده، مهمترین سوالاتی که در این پژوهش مطرح می باشند بشرح زیر هستند :
۱ - آیا طی نیم قرن اخیر دمای شهرستان بندرانزلی رو به افزایش بوده و اقلیم این شهرستان در حال تغییر به سمت اقلیم گرم است؟
۲ – آیا بارندگی در محدوده مورد مطالعه طی ۵۰ سال اخیر رو به کاهش می باشد ؟
۳ – آیا بارش در طی دوره آماری در محدوده مورد مطالعه از نظر زمانی و مکانی تغییر معناداری دارد؟
۱-۵. روش تحقیق
بر اساس توصیه سازمان هواشناسی جهانی، بررسی آمارهای بلند مدت اقلیمی میتواند تغییرات و خصوصیات آن را تا حد زیادی نمایش دهد بنابراین، داده های بلندمدت دمای سالانه و مجموع بارش فصلی, سالانه ایستگاه هواشناسی از سال ۱۹۶۱ الی ۲۰۱۱که بخشی از این آمارها از سایت اینترنتی سازمان هواشناسی کشور اخذ گردید و بخش دیگر که مربوط به سالهای اخیر است با مراجعه حضوری به اداره کل هواشناسی استان گیلان تهیه گردید. با بهره گرفتن از روش جرم مضاعف برخی از نواقص آماری سری ها بازسازی شد. در راستای اهداف در نظر گرفته شده تحقیق مورد نظر توصیفی می باشد.
۱-۵-۱. روش گردآوری اطلاعات
در مرحله گردآوری اطلاعات بر اساس روش کتابخانه ای صورت گرفته است.
از طریق مطالعه و استفاده از کتب و نشریات مربوطه و همچنین مقالات مختلف سعی شده از تحقیقاتی که در این زمینه انجام گرفته آشنایی بیشتری صورت گیرد.
استفاده از اطلاعات آماری موجود از سازمان هواشناسی کشور و همچنین اداره کل هواشناسی استان گیلان.
۱-۵-۲. ابزارگردآوری اطلاعات
شامل : آزمون، جدول، کتب، مقالات، بانک های اطلاعاتی وشبکه های کامپیوتری، نقشه، آمار، نمودار و. . استفاده شده است.
۱-۶. روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
پس از جمع آوری داده ها و منابع و طبقه بندی و سازمان دهی آنها با بهره گیری از روش های آماری و از آزمون ها و. . . مرتبط با موضوع جهت تجزیه و تحلیل استفاده شده است.
۱-۷. موانع و محدودیت های تحقیق
با توجه به اینکه هر محققی در مراحل کار خود با مشکلات و محدودیت هایی مواجه است. از جمله عمده ترین این مشکلات، می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
کمبود اطلاعات اساسی و دقیق در سالهای اخیر، به ویژه در زمینه آمار و ایستگاههای هواشناسی
کمبود آمار و اطلاعات کافی و لازم
دسترسی دشوار به آمار های جدید
تبدیل ماه های شمسی به میلادی و برعکس جهت یکسان سازی تمامی آمارها
فصل دوم : مرور منابع
۲-۱. پیشینه تحقیق
۲-۲.آب و هوا یا اقلیم چیست؟
۲-۳. ماهیت تغییرات اقلیمی
۲-۴. دلایل تغییر اقلیم
۲-۵. انواع متغییرهای اقلیمی
۲-۶. دما و بارش
.
۲-۱. پیشینه تحقیق
در ادبیات اقلیم شناسی جهان مطالعات فراوانی پیرامون تغییرات اقلیم معاصر انجام شده است. غالب مطالعات با محوریت بررسی و تحلیل رفتار بلند مدت دما و بارش و تغییرات آنها در مناطق مختلف در ارتباط با روند افزایش متوسط دمای جهانی و منطقه ای صورت گرفته و روش های آماری پارامتریک و، ناپارامتریک به ویژه روش من- کندال به کرات مورد استفاده قرار گرفته است.
(لتنمایر و همکاران، ۱۹۹۴، نورث و کیم، ۱۹۹۵، کورتزال و همکاران، ۱۹۹۸، سلشی و زنک، ۲۰۰۴، پیکارتا و همکاران، ۲۰۰۴ زویرس و استورچ، ۲۰۰۴، ها و همکاران، ۲۰۰۵، تورکی و ارکن، ۲۰۰۵، میر و همکاران، ۲۰۰۶، ولف میر. (و مولر، ۲۰۰۶، اورلند و همکاران، ۲۰۰۶، دجانخ و همکاران، ۲۰۰۶ و ها و ها، ۲۰۰۶ مارنگو و کامارگو (۲۰۰۸) از بررسی سریهای بلندمدت دمای حداکثر و حداقل ایستگاههای جنوب برزیل به این نتیجه رسیدند که روند دمای حداقل افزایش شیب داشته اما روند دمای حداکثر دارای شیب ملایم بوده است. از جمله مطالعات داخلی در خصوص بررسی تغییر اقلیم به روش های پارامتریک و ناپارامتریک کارهای کتیرایی بروجردی و همکاران (۱۳۸۴)، کوچکی و همکاران (۱۳۸۲)، طباطبایی و، (حسینی (۱۳۸۲)، رحیمزاده و همکاران (۱۳۸۳)، کاویانی و عساکره (۱۳۸۲)، زاهدی و همکاران (۱۳۸۶حجام و همکاران (۱۳۸۷) و. . . قابل ذکر است. دکتر علیجانی و همکاران، ۱۳۷۸، در پایان نامه ای تحت عنوان بررسی تغییرات اقلیمی در خصوص بررسی تغییرات اقلیمی جنوب ایران تحقیق کرده دکتر کاویانی، در مقاله ای تحت عنوان سخنی درباره تغییرات اقلیمی قرن حاضر - در خصوص تغییرات اقلیمی صحبت کرده اند.
عزیزی و روشنی (۱۳۸۷) نیز پس از تحلیل دما و بارش ایستگاههای سواحل جنوب دریای خزر طی دوره ۴۰ ساله (۱۹۵۵-۱۹۹۴) به منظور بررسی وجود انحراف احتمالی و شناسایی تغییرات داده ها و نوع و زمان آن از روش من- کندال استفاده کردند و به این نتیجه رسیدند که زمان شروع بیشتر تغییرات ناگهانی و از هر دو نوع روند و نوسان بوده است. بعلاوه در اکثر ایستگاهها دمای حداقل روند مثبت و دمای حداکثر روند منفی را نشان میدهد. در این مقاله با توجه به اهمیت پدیده تغییر اقلیم و ارتباط تغییرات جهانی با تغییرات منطقه ای و محلی تلاش بر این است که رفتار سری زمانی عناصر اقلیمی بویژه تغییرات عناصر دما و بارش ایستگاه بندرانزلی مورد بررسی و تحلیل گردد.
مطالعات انجام گرفته در مورد تغییرات اقلیم بر محور تغییرات دما متمرکز می باشد. در این مورد تحقیقات بسیار گسترده ای در ارتباط با روند افزایش متوسط دمای جهانی و منطقه ای انجام گرفته است.
پروین (۱۳۸۹) پس از تحلیل داده ها به این نتیجه دست یافت که کلیه ایستگاه ها به غیر از ایستگاه زاهدان پارامترهای دماها روند منفی را در طول سال نشان می دهد. روند منفی بارش در ماه های گرم سال دیده شد. همچنین زمان و نوع تغییرات در پارامترهای دما و بارش حاکی از تغییرات ناگهانی افزایشی و کاهشی می باشد. تغییرات افزایشی در پارامترهای حداقل و حداکثر دما در ماه های مختلف سال به وضوح دیده شده و تغییرات ناگهانی کاهشی بارش بیشترین گسترش را دارند.
خلیلی و بذرافشان (۱۳۸۳) روند تغییرات بارندگی های سالانه، فصلی و ماهانه ۵ ایستگاه قدیمی ایران در طی دوره آماری۲۰۰۳-۱۸۹۳ را با بهره گرفتن از روش پارامتری tاستیودنت و روش ناپارامتری من- کندال مورد بررسی قرار دادند. نتایج حاصله وجود هیچ نوع روند معنی داری را در سری های بارش سالانه در ایستگاه‎های مورد مطالعه تأیید نکرد اما در سری های بارش فصلی، هم روند افزایشی و هم روند کاهشی قابل مشاهده بود.
۲-۲. آب و هوا یا اقلیم چیست ؟
اقلیم یک واژه عربی است که در زبان فارسی به آن « آب و هوا » گفته می شود و از کلمه یونانی کلیما ^[۱] که به معنی میل بوده و منظور میل خورشید است گرفته شده است. یونانیها معتقد بودند که وقتی میل یا زاویه تابش خورشید کم باشد هوا سردتر بوده و اقلیم متفاوت با جایی خواهد بود که در آن میل خورشید زیاد است. بنابراین مثلاً می گفتند که اقلیم نزدیک استوا به دلیل زیاد بودن میل خورشید گرم و اقلیم نزدیک به قطب در اثر کم شدن میل خورشید سرد است. واژه اقلیم تقریباً در اکثر زبان های دنیا از همین ریشه اقتباس شده است مانند کلیما در زبان فرانسه و کلایمیت ^[۲] در زبان انگلیسی و یا اقلیم در فارسی و عربی که برگرفته از واژه اکلیم می باشد. یونانیها بر اساس همین توجیهات اقلیمی تنوع گیاهان و جانوران و نژادهای انسانی را متاثر از میل خورشید می دانستند و آب و هوای کره زمین را به سه نوع گرم و سرد و معتدل تقسیم می کردند و حتی معتقد بودند که در جنوب خط استوا یک منطقه معتدل و غیر قابل دسترس به نام جنوب یا استرالیا ^[۳] نیز وجود دارد. کلمه شهر در زبان فارسی همان اقلیم را می رساند و اصطلاحاتی مانند هفت شهر و هفت اقلیم در ادبیات ما متاثر از طبقه بندی اقلیمی یونانیها می باشد. اقلیم نتیجه تاثیر توام پدیده های هواشناسی است و حالت متوسط هوا را در یک نقطه دلخواه بدست می دهد. بنابراین وقتی در مورد آب و هوای یک منطقه بحث می کنیم لحظه زمانی را مطرح نمی کنیم. مثلاً اگر گفته می شود که فلان منطقه گرمسیر است حالت کلی آن بوده و ممکن است هوا در همان منطقه در یک سال بخصوص بسیار هم سرد باشد. البته اقلیم معنای گسترده تری داشته و تنها به پارامترهای هواشناسی محدود نمی شود بلکه مجموعه عوامل فیزیکی، شیمیایی، زیست محیطی و فرهنگی را در بر می گیرد. (علیزاده، ۱۳۸۲، ۲۷۰)
بدیهی است که وضع هوا، پیوسته تغییر می کند، اما معمولاً در هر مکان مشخص، در طول سال یک هوای معین به دفعات بیشتری جابه جا می شود، به طوری که از نظر فراوانی، این هوا در آن مکان نمود بیشتری می یابد و این هوا در هر منطقه، آب و هوای آن منطقه به حساب می آید. پس آب و هوا (اقلیم) عبارت است از هوای غالب در یک محل در دراز مدت. آب و هواشناسی سعی دارد علت وجودی آب و هواها را در هر مکان توجیه کند و تفاوت های مکانی آنها را بر اساس عوامل دینامیک جو و عوامل جغرافیایی روی زمین بیان می کند. در هوا شناسی سعی می شود با بهره گرفتن از اصول و مفاهیم فیزیکی و مدلهای تجربی، عناصر و عوامل به وجود آورنده هوا، شناسایی شود تا در نتیجه این شناخت بتوان وضع هوا را در کوتاه مدت پیش بینی کرد. (کاویانی، علیجانی، ۱۳۸۰، ۵)
۲-۳. ماهیت تغییرات اقلیمی
اقلیم هم مانند هوا در حال تغییر است و فقط در مدت زمان طولانی توزیع بهنجار پیدا می کند. در تغییرات آب و هوای یک منطقه یا توزیع آب و هوا در سطح زمین علاوه بر تاثیر عوامل دینامیکی و فیزیکی اتمسفر، ناهمواری سطح زمین، پوشش گیاهی آن، عرض جغرافیایی نیز موثر اند. تعیین آب و هوا احتیاج به جمع آوری دانسته های مربوط به هوا در مدت طولانی و پردازش و جمع بندی آنها دارد امروزه مطالعه همزمان عناصر آب و هوا و تعیین فراوانی تیپ های هوا با کمک کامپیوتر انجام می گیرد.
هرگونه تغییر در موازنه انرژی بین اجزا تشکیل دهنده سامانه منجر به واکنش سامانه اقلیمی شده و تغییراتی را در جهت رسیدن به یک نقطه توازن دیگر ادامه خواهد داد. تغییرات طبیعی که در توازن انرژی رخ می دهد را معمولاً واداشت می گویند. بطوریکه واداشتهایی که سبب تغییر در موازنه تابش گردیده و ضرورتاً موجب تغییر در تابش خالص می شوند را به عنوان واداشت تابشی می شناسند و واحد اندازه گیری آن همانند خود تابش وات بر متر مربع است. این واداشتها می توانند در مقیاس زمانی و مکانی متفاوتی رخ دهند. (عزیزی، ۱۳۸۳، ۱۶)
تمایل به موضوع تغییر اقلیم در طول قرن گذشته، با روند گرم شدنی که حدوداً از آخرین دهه قرن نوزدهم شروع شد و تا دهه چهارم قرن بیستم ادامه داشت آشکار گردید. هر چند نخستین بار در سال ۱۹۱۱ روند گرم شدن هوا در مباحث انجمن هواشناسی سلطنتی تشخیص داده شده بود. بحث های عمومی و استدلال‎های گسترده و دامنه دار در مورد گرم شدن تا اواخر دهه چهل و اوایل دهه پنجاه ادامه یافت. سپس نگرانی ها متوجه روند سرد شدن دهه شصت گردید. در واقع تا آنجا که امکان دارد باید سعی شود، با ارزیابی الگوهای تغییر اقلیم در یک دوره تاریخی طولانی، راهنمایی مطمئن تر را برای حدود احتمالی تغییر اقلیم در سال های آینده بدست آورد. نخستین و مهمترین موضوع این است که چیزی تحت عنوان مفهوم شرایط اقلیمی نرمال که از پنجاه سال پیش و یا قبل از آن مورد استفاده واقع شده وجود ندارد. آنچه بیشتر مورد نظر است، این است که برای هر یک از عناصر اقلیمی متوسط دراز مدتی محاسبه شود که بتواند مبنای بررسی ها و ارزیابی ها قرار گیرد. صرف نظر از شرایط میانگین، آب و هوا همیشه در مقیاس های زمانی متنوع و متفاوت تغییر می کند. (عزیزی، ۱۳۸۳، ۱۷۳)
مسئله گرم شدن هوا و تغییرات اقلیم در مناطقی محسوس است که با خشکسالی مواجه باشند. هر چند که هنوز تعدادی از متخصصان هوا و اقلیم شناسی اتفاقاتی را که در یکی دو دهه گذشته در رابطه با افزایش دمای هوا و یا بعبارتی تغییر اقلیم در گوشه و کنار دنیا رخ داده است موضوعی گذرا و غیر پایدار می دانند، اما تعداد زیادی از دانشمندان نیز بر این عقیده اند که ما به لحاظ محیط شناسی وارد دوران جدیدی از گرم شدن هوا شده ایم و باید خود را برای رویاروئی با آن آماده کنیم. مهمترین عاملی که برای گرم شدن تدریجی هوا ذکر می شود حبس شدن انرژی تابشی خورشید در اتمسفر به وسیله گازهایی است که غلظت و تراکم آنها در اتمسفر طی سالهای گذشته و بخصوص ۵۰ سال اخیر بتدریج افزایش یافته است. مهمترین گازهائی که در اتمسفر باعث حبس شدن انرژی خورشید شده و بنام گازهای گلخانه ای معروف می باشند عبارتند از : دی اکسید کربن (CO₂)، بخار آب (H₂O) متان (CH₄)، اکسید ازت (N₂O) و گازهای کربنه موسوم به کلروفلور (CFC).
تابش خورشید با طول موج کوتاه به زمین برخورد کرده و سپس بصورت طول موج بلند از سطح زمین به اتمسفر برگشت داده می شود. مقدار تابش ورودی به سطح زمین باید برابر و در تعادل با تابشهای خروجی باشد. در غیر اینصورت پیشی گرفتن هر یک نسبت به دیگری باعث گرم شدن و یا سرد شدن زمین می‎گردد. تا بحال هیچ گونه مانعی برای برگشت این انرژی به خارج از اتمسفر وجود نداشته است ولی با شروع انقلاب صنعتی و تغییراتی که در الگوی زندگی از نظر تولید و مصرف انرژی بوجود آمد غلظت گازهای گلخانه ای در اتمسفر بتدریج رو به فزونی گذاشت. بطوریکه در سالهای اخیر افزایش سرعت آن بسیار چشمگیر بوده است. گازهای گلخانه ای که در بالا به آنها اشاره شد این خاصیت را دارند که در مقابل تابشهای با طول موج کوتاه شفاف عمل نموده و لذا تابش خورشید بدون هیچگونه مانعی وارد سطح زمین می شود. ولی همین گازها در مقابل تابشهایی که قرار است با طول موج بلند از اتمسفر خارج شوند همانند یک جسم کاملاً سیاه رفتار نموده و آنها را به خود جذب می کنند. این عمل باعث می شود که دمای این گازها و در نهایت دمای اتمسفر افزایش یافته که سرانجام گرم شدن تدریجی هوا را در پی دارد. پیش بینی می شود که اگر وضعیت به همین روال ادامه داشته باشد طی ۳۰ الی ۴۰ سال آینده غلظت گاز دی اکسید کربن در اتمسفر دو برابر خواهد شد که در نتیجه آن متوسط دمای اتمسفر ۲ الی ۴/۵ درجه سانتی گراد افزایش پیدا خواهد کرد. با وجودیکه وارد شدن گازهای گلخانه ای به اتمسفر در تمام نقاط دنیا یکسان نبوده و نقش برخی از کشورهای صنعتی مانند آمریکا و ژاپن و کشورهای اروپایی در آلوده کردن اتمسفر به مراتب بیشتر از کشورهای غیر صنعتی که غالباً بر تولیدات کشاورزی متکی هستند می باشد ولی از آنجایی که هوا در چرخه عمومی اتمسفر قرار می گیرد این گازها به تمام نقاط دنیا منتقل شده و چه بسا کشورهایی را که ممکن است عملاً هیچ نقشی در افزایش گازهای گلخانه ای اتمسفر نداشته باشند بیشتر تحت تاثیر قرار دهد. مهمترین تاثیر مستقیم افزایش گازهای گلخانه ای را می توان وقوع ناهنجاری های هیدرولوژیکی و خشکسالی های توام با افزایش درجه حرارت دانست که اثر آن بسیار زیان آور است. تغییر شکل نزولات جوی، تغییر زمان وقوع و شدت بارشها وقوع سیلابهای ناگهانی نیز از دیگر عوارض آن بشمار می روند. متاسفانه افزایش دما در سطح کره زمین بصورت یکنواخت نخواهد بود بلکه پیش بینی می شود افزایش دما در عرضهای جغرافیایی میانی و بالایی کره زمین در مقایسه با نواحی حاره ای دو برابر باشد. (علیزاده، ۱۳۸۲، ۲۸۹)
هر گونه تغییر اقلیم زمین می تواند به دلیل اختلال در موازنه گرمایی زمین باشد. علل و عوامل تغییر اقلیم را می توان ابتدا به علل طبیعی و در دوران اخیر علل انسانی تقسیم نمود.
۲-۴. دلایل تغییر اقلیم
تغییرات اقلیمی یکی از مجموعه مباحث جدید است که در محافل مختلف علمی مورد بحث می باشد. بی‎‌شک مجموعه‌ای از عوامل مختلف به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث تغییراتی اساسی در روند طبیعی اقلیم می ‌شوند. با یک دید کلی می ‌توان این عوامل را به عوامل طبیعی و انسانی تقسیم کرد که هر کدام از آنها در مقیاس‌ های زمانی و مکانی متفاوتی عمل می ‌کنند. به نظر می ‌رسد که عوامل انسانی امروزه بیشتر مورد توجه باشند. اکثر دانشمندان علوم جوی معتقدند که چون نمی ‌توان تا حدود زیادی با عوامل طبیعی تغییر اقلیم مقابله کرد، به ناچار باید با عوامل انسانی که باعث تغییر اقلیم و پیامدهای آن می شود تا حد امکان مقابله کرد و در این راه به تقسیم بندی عوامل تغییر اقلیم پرداخته اند تا با آگاهی کامل راه‌های پیشگیری و مقابله با آنها را دنبال کنند. (حمیدرضا وارثی، بختیار محمدی)
۲-۴-۱. دلایل طبیعی تغییر اقلیم
علل طبیعی تغییر اقلیم نیز می توانند به دو دسته داخلی و خارجی تقسیم شوند. عوامل خارجی عموماً چرخه ای هستند و شامل : تغییرات در مدار خورشید در داخل کهکشان راه شیری، عبور ستاره های دنباله دار، تغییرات در خروجی خورشید (تئوری سیمپسون)^[۴] تغییرات در پارامترهای مداری (فرضیه میلانکویچ) ^[۵] عوامل داخلی به طور کلی به دو طریق سبب تغییر در اقلیم زمین می شوند. این عوامل یا از طریق تغییر ترکیب جو و یا از طریق تغییر پوشش سطحی زمین، زمینه های تغییر در موازنه گرمایی و در نتیجه تغییر اقلیم را بوجود می آورند. عوامل طبیعی داخلی بیشتر منشا زمین شناسی دارند و شامل: رانش قاره های، کوهزایی‎ها، فعالیت های آتشفشانی و تغییر در مغناطیس زمین می شود. (عزیزی، ۱۳۸۳، ۵۵)
۲-۴-۲. دلایل انسانی تغییر اقلیم

ارزش ادراک شده می تواند هم به عنوان یک مقیاس تک بعدی^[225] و هم به عنوان یک مقیاس چندبعدی^[226] در نظر گرفته شود. اگرچه اعتبار مقیاس تک بعدی همواره به خاطر فرضیه اش مبنی بر اینکه مصرف کنندگان تعریف مشترکی از ارزش دارند مورد انتقاد بوده است. به عبارت دیگر، اعتبار مقیاس چندبعدی بر مقیاس تک بعدی از طریق تحقیقات مختلف به اثبات رسیده است که در ادامه به تعدادی از این تحقیقات اشاره می شود.
شث^[227] و همکارانش در سال 1991 تئوری ارزش مصرف را مطرح و ارزش را به 5 بعد کلیدی تقسیم کردند:

1. 1. ارزش عملکردی:^[228] به عنوان مطلوبیت ادراک شده ای تعریف می شود که از ظرفیت کاری- سودگرایی یا عملکرد فیزیکی یک بدیل به دست می آید. ارزش عملکردی به شواهد فیزیکی و کیفیت خدمات ارائه شده اطلاق می شود.

1. 1. ارزش اجتماعی:^[229] به عنوان مطلوبیت ادراکی ای طبقه بندی می شود که از ارتباط یک بدیل با یک یا چند گروه اجتماعی خاص به دست می آید. انتخاب محصولاتی که قابلیت رویت بالایی دارند یا خدماتی که باید با دیگران به اشتراک گذاشته شوند، اغلب ناشی از ارزش اجتماعی می باشند.

1. 1. ارزش احساسی:^[230] به عنوان توانایی یک خدمت در ترغیب احساسات و حالات عاطفی و خلق موقعیت های جذاب، توصیف می شود.

1. 1. ارزش شناختی:^[231] که به جنبه های نو و شگفت انگیز محصول و میزان نوظهوری آن اشاره
      می کند.

1. 1. ارزش موقعیتی( پاسخ مشروط):^[232] به مجموعه ای از موقعیت ها بر می گردد که مشتری در هنگام تصمیم گیری با آنها مواجه می شود.( چن و همکاران^[233]، 2005)

قابلیت کاربرد و عملیاتی بودن مدل شث باعث شد که محققان مختلفی از آن استفاده کنند. در سال 2004 در تعدادی از سازمان های خدماتی چین تحقیقی انجام شد و به بررسی رفتار مصرف کننده و ارزش مشتری پردختند. هدف آنان بررسی کاربردی و عملی ارزش از دید مشتری در ارتباط با عملکرد مدیریت در رابطه با مشتری بود. آنان در مدل شث تغییراتی ایجاد و ارزش کارکردی، اجتماعی، احساسی و هزینه یا خسارت پرداختی را به عنوان ابعاد ارزش معرفی کردند. به زعم آنان مدل شث با وجود دو بعد شناختی و موقعیتی به اندازه کافی جامع و کاربردی نیست. در نتیجه آنان بعد چهارم را جایگزین این دو بعد کردند و معتقدند در بعد چهارم خسارت های پولی و غیر پولی مشتری در جهت کسب کالا مثل هزینه های جست و جو، یادگیری، نگهداری و نیز ریسک های مالی و اجتمای و زمان و انرژی صرف شده از نظر مشتری، هم در کوتاه مدت و هم در بلندمدت لحاظ می شود.( ونگ^[234]، 2004)
مدل شث در مورد ارزش مشتری در ارتباط با سایر مولفه های بازاریابی نیز مورد استفاده قرار گرفت. می توان به تحقیقی اشاره کرد که جهت بررسی رابطه قیمت، برند و ارزش مشتری در بانک های تایوان انجام شد. هدف این تحقیق بررسی رابطه قیمت و برند از طریق تأثیر کیفیت خدمات و ریسک دریافتی بر ابعاد کلیدی ارزش از دید مشتری بود. نتایج تحقیق حاکی از تأثیر غیر مستقیم قیمت بر ارزش مشتری از طریق ریسک دریافتی بود و مدیران بانک ها را بر آن داشت تا از طریق سیاست گذاری به جا و شایسته در قیمت و موقعیت یابی مناسب در زمینه برند به ارائه ارزش بالاتری برای مشتریان خود نائل شوند.( چن و همکاران^[235]، 2005)

(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

همچنین سوئینی و سوتار^[236] (2001) ، بر اساس تحقیق شث^[237](1991)، در مدل خود (که اغلب پروال^[238] خوانده می شود)، 4 بعد را برای ارزش ادراک شده در نظر می گیرند: ارزش احساسی، ارزش اجتماعی، و 2 نوع از ارزش کارکردی شامل قیمت(ارزش برای پول) و کیفیت عملکرد.^[239]
همچنین ارزش ادراک شده مشتری می تواند از جنبه مالی، کیفیت، فایده و یا روان شناسی اجتماعی^[240] نیز تعریف شود.

• • جنبه مالی نشان می دهد که وقتی کمترین میزان پرداخت شود، ارزش ایجاد می شود. (مثل خرید با بهره گرفتن از کوپن تخفیف و ایزارهای ترفیعی برای کالا)(بیشاپ^[241] ، 1984) به عبارت دیگر آن مفهومی از مازاد مصرف کننده در اقتصاد است. ارزش ادراک شده از این دیدگاه تفاوت میان بالاترین قیمتی است که مشتری برای یک کالا و یا خدمت مشتاق به پرداخت آن است و مقداری که واقعاً در عمل می پردازد.( کئو و همکاران^[242]، 2009)

• • بر اساس دیدگاه کیفیت، ارزش تفاوت میان پولی است که فرد برای یک کالا یا خدمت می پردازد و میزان کیفیت کالا و خدمتی که دریافت می کند.(بیشاپ، 1984) بنابراین وقتی پول کمی برای محصولات با کیفیت بالا پرداخت می شود، ارزش ادراک شده مثبت ایجاد
    می شود.(کئو و همکاران،2009)

• • دیدگاه فایده، نشان می دهد که ارزش ادراک شده ارزیابی کلی مشتری از سودمندی فواید بدست آمده و آنچه از دست داده می شود، است.(زیتامل^[243]، 1988) به عبارت دیگر، مصرف کنندگان ممکن است به طور شناختی ادراک خود از آنچه به دست می آورند و آنچه باید برای بدست آوردن کالا یا خدمت از دست بدهند را شکل بدهند. اگرچه از دست دادن^[244] معنای گسترده تری از پولی که برای یک کالای خاص پرداخت می شود، دارد. هزینه های غیر مالی مانند هزینه های تراکنش (مبادله)، هزینه جست و جو، هزینه مذاکره، هزینه صرف شده در حین خرید می باشند.(کرونین و همکاران^[245]، 2000-1997، کئینی^[246]، 1999)

• • دیدگاه روانشناسی اجتماعی بیان می کند که ایجاد ارزش در معنای خرید یک کالای خاص یا خدمت در جامعه خریدار نهفته است.( شث و همکاران^[247]، 1991) یعنی کالاها معنای خاصی را حمل می کنند.( مانند یک وضعیت اجتماعی- اقتصادی خاص و یا یک فرهنگ اجتماعی خاص) که می تواند اثر اجتماعی خود را افزایش دهد.(سوئینی و سوتار^[248]، 2004، وانگ و همکاران^[249]، 2004)

پتریک و بکمن^[250](2002)، مقیاس ارزشی را پیشنهاد کردند که آن را سرو- پروال^[251] نامیدند و شامل 5 بعد “کیفیت، بهای مالی، بهای غیر مالی، اعتبار و پاسخ عاطفی”^[252] است.
2-3-3- مزایای خلق ارزش
نومن^[253](2009) در تحقیق خود بیان می کند که کیفیت محصول، کیفیت خدمت، قیمت و تصویر، ادراک مشتری از ارزش را خلق می کنند. در بازارهای رقابتی مشتریان ارزش دریافتی خود را از سازمان های مختلف مقایسه کرده و در این میدان سازمانی برنده خواهد بود که بتواند ارزش بیشتری را برای مشتری خلق کند.
قیمت
کیفیت خدمت
تصویر
کیفیت محصول
شکل 2-27- منابع ایجاد ارزش
منبع” نومن(2009)
وی در ادامه بیان می کند که که ایجاد ارزش برای مشتری، نتایج کیفی بسیار مهمی خواهد داشت. خلق مشتریان وفادار و حفظ بیشتر آنان، افزایش سهم بازار، کاهش هزینه های تولید، ایجاد نگرش مثبت میان مشتریان و کارمندان همگی از مزایای خلق ارزش برای مشتریان می باشند. بهبود این مقیاس ها در نهایت منجر به بهبود سودآوری و عملکرد بهتر بازار سهام می شود. وی روابط میان این متغیرها را در شکل زیر می آورد.
شکل2-28- نتایج ارزش
منبع:نومن(2009)
ارزش سهامداران
تصویر
سود
نگرش کارمندان
کاهش هزینه
سهم بازار
وفاداری و حفظ مشتری
ارزش
2-4- رضایت مشتری
در دنیای رقابتی امروز، عصر سلطه بر مشتری به پایان رسیده است و موفقیت سازمان ها در گرو جلب رضایت مشتری و به کارگیری اصول مشتری مداری است. سازمان هایی که به نیازهای مشتریان
بی اعتنایی می کنند و فقط رویکرد محصول محوری^[254] را پیشه خود می سازند از صحنه رقابت حذف می شوند. از این رو مشتری مداری به عنوان سنگ زیربنای نظریه های مدیریت بازاریابی نوین شناسایی شده است.(بریدی^[255]، 2001) در واقع تلاش و کوشش فراوانی که امروزه در جهت ارتقای ابزارهای مدیریت عملکرد و گسترش نگرش مشتری مداری توسط محققان، کارشناسان و مدیران سازمان های تجاری صورت می گیرد، نشان دهنده آن است که اکنون رضایت مشتری یکی از مهمترین عوامل در تعیین موفقیت سازمان ها در امر تجارت و سودآوری به شمار می آید. باید توجه داشت که که یکی از محرک های اصلی برای سازمان های تجاری که به دنبال بهبود های عمده در مسیر پیشرفت خویش هستند، همانا رضایتمندی مشتریان آن سازمان است. به بیان دیگر هیچ کسب و کاری بدون برخورداری از رضایتمندی مشتریان خود قادر به ادامه بقاء نمی باشد. بنابراین بسیار حیاتی است که هر موسسه ای چارچوبی برای درک، تجزیه تحلیل و ارزیابی وضعیت رضایتمندی مشتریانش در اختیار داشته باشد.
2-4-1- تعریف مشتری مداری^[256]
مطرح می گردد بازارمحوری به معنای شناخت رشد بازار، جذابیت های بازار و بازارهای مصرف است در حالی که مشتری محور شدن به معنای استفاده از مشتری برای بهبود مستمر، به روز رسانی سازمانی و طراحی مجدد است . هنگامی که سازمان مشتری محور می شود به این معناست که مشتری به عنوان کسی شناخته می شود که برای فرآیندهای ارزش آفرینی در سازمان تصمیم گیری می کند.( ایران پور، 1383) تاکنون تعاریف مختلفی از مشتری مداری ارائه شده است که اصل بنیادین همه آنها قرار دادن مشتری در کانون توجه استراتژیک سازمان هاست. برخی تعاریف مشتری مداری به شرح زیر است:

• • مشتری مداری عبارت است از نشر اطلاعات مربوط به مشتریان در کل سازان، تدوین راهبردها و تاکتیک هایی برای رفع نیازهای بازار به شکلی عملی و از سوی تمام بخش های سازمان و دستیابی به احساس تعهد همگانی نسبت به اجرای برنامه های اتخاذ شده( شاپیرو^[257]، 1988)

• • مشتری مداری عبارت است از جمع آوری اطلاعات مشتری به منظور استفاده واحد های کسب و کار( کوهلی و جاورسکی^[258]، 1990)

• مشتری مداری نوعی فرهنگ سازمانی است که به کارآمدترین و موثرترین شکل، رفتارهای لازم برای خلق ارزش برتر برای خریداران را ایجاد می کند.( نارور و اسلتر^[259]، 1990)

مولان (۱۹۹۶) مبانی فرهنگ کیفیت زندکی کاری را چنین شرح می‌دهد:

• • • • مشاغل چالش انگیزتر، رضایت بخش تر و اثر بخش تر برای همه کارکنان.

    ( اینجا فقط تکه ای از متن فایل پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

• • فرایند مشارکت فعالانه کارکنان در تصمیم گیری‌های سازمان به‌طوری که از این امر احساس رضایت کرده وبه آن افتخار نمایند وخودر آ در موفقیت و شکست سازمان سهیم بدانند.

فلسفه ای که طبق آن کارکنان، سرمایه اصلی سازمان محسوب شوندکه می‌توانند با در اختیار گذاشتن دانش، مهارت و تجربیات وتعهدات خود موجب پیشرفت و موفقیت سازمان شوند. (نیرویی، ۱۳۸۲)
۲-۱-۷- کیفیت زندگی کاری ودوایرکیفیت:
بعضی ازصاحب نظران، کیفیت زندگی کاری را مترادف با دوایر کیفیت می‌دانند. ازجمله میل کوویچ و بودرو معتقدند که کیفیت زندگی کاری یا دوایر کیفیت از این شناخت ناشی می‌شود که قبول کنیم. کارکنان غیر مدیریتی سازمان که آموزش‌های لازم و مناسب را در ارتباط با شغل و وظایف محوله دیده‌اند، واجد شرایط ترین افرادی هستند که مشکلات ناشناخته مرتبط با کیفیت محصول یا خدمات را تشخیص می‌دهند وچگونگی مرتفع ساختن آن را پیشنهاد می‌کنند.
گرین برگ و بارون (۱۹۹۷) دراین زمینه بیان می‌کنند که دوایر کیفیت رویکردی است برای بهبود کیفیت زندگی کاری دوایر کیفیت، گروه‌های داوطلبانه ای متشکل از کارکنان هستند که به‌طور مرتب نشست‌هایی را برگزارمیکنند تا مسائل مربوط به کیفیت کاری که انجام می‌دهند و شرایطی که در آن کارها انجام می‌شود را تعیین کرده ومرتفع نمایند.
رالینسون و برادفیلد (۱۹۹۸) نیز دوایر کیفیت را بخش جدایی ناپذیر کیفیت زندگی کاری می‌دانند و ویژگی‌های دوایر کیفیت را بدین شرح برمی شمرند:

• • عضویت درآنها داوطلبانه است.

• • چگونگی استفاده از وسایل وفنون کمبود کیفیت به کارکنان آموزش داده می‌شود.

• • تعداد بهینه اعضاء هرگروه هشت نفر است.

• • دوایر کیفیت مستلزم آنچنان کیفیت مدیریتی است که مدافع مشارکت باشد و آن را پرورش دهد.

• • مطلوب آن است که رهبر گروه، یا تسهیل کننده، توسط اعضاء گروه انتخاب شود.

• • مسائل و مشکلات کیفیت را خود اعضا معین می‌کنند و برای آن چاره جویی می‌نمایند.

• • دوایر کیفیت هم اختیار آن را دارند که خود راه حل‌های بهبود کیفیت را به کار گیرند وهم این که آن را به مدیریت پیشنهاد دهند.

• • اعضای دوایر بایستی با یکدیگر صمیمی و متحد باشند.

• • جو سازمانی توأم با اعتماد لازم است تا دوایر شکوفا شوند وبه رسالت خویش عمل نمایند.

۲-۱-۸-نظریات و تعاریف کیفیت زندگی کاری از دید تئوریسین‌های مدیریت:
۲-۱-۸-۱- نظریه هارولد کنتز:
هارولد کنتز اعتقاد دارد یکی از جالب‌ترین روش‌های برانگیختن کارکنان برنامه کیفیت زندگی کاری است. این برنامه نشان دهنده یک روش نظام گونه در طراحی شغل‌ها و یک راهگشای نوید بخش در قلمرو گسترده توسعه شغلی است که ریشه در نگرش نظام‌های فنی _ اجتماعی در مدیریت دارد. کیفیت زندگی کاری نه تنها یک نگرش و روش گسترده در مورد توسعه شغلی است بلکه زمینه ای میان رشته ای از پژوهش و عمل است که روانشناسی و توسعه سازمانی، نظریه انگیزش و رهبری و روابط صنعتی را به هم پیوند می‌دهد. ) رودکی، ۱۳۸۵ (
۲-۱-۸-۲- نظریه مینتزبرگ:
بر اساس نظریه مینتزبرگ در طراحی شغل استدلال می‌شود که افرادی که نیازهای آنان در رده‌های پایین سلسله مراتب نیازهای مازلو قرار دارد، یعنی کسانی که نیازهای آنان از رده نیازهای ایمنی و همانند آن فراتر نرفته است شغل‌های تخصصی را ترجیح می‌دهند در عین حال افرادی که در مرحله نیازهای بالاتر قرار دارند به شغل‌های گسترش یافته گرایش بیشتری دارند.
شاید به همین علت است که کیفیت زندگی کاری مسئله ای برجسته می کند. رفاه روز افزون و بالا رفتن سطح آموزش و پرورش سبب شد که شهروندان جامعه‌های صنعتی در سلسله مراتب نیازهای مازلو بالا روند. درنتیجه نیاز فزاینده آنان به خود یابی، تنها در شغل‌های گسترش یافته ارضاء می‌شود.
(رودکی ۱۳۸۵)
۲-۱-۸-۳- نظریه استیفن رابینز:
استیفن رابینز اینگونه نظر خود را عنوان می‌کند که محتوا و طراحی مشاغل قرن‌ها مورد بحث مهندسان و اقتصاددانان بوده است. مثلاً” آدام اسمیت بیش از دویست سال قبل در مورد نظام‌های اقتصادی تخصصی کردن تقسیم مشاغل به قطعات کوچک و کوچک تر، مطالبی نوشت. در ابتدای قرن بیستم فردریک تیلور مدیریت علمی را مطرح کرد که هوادار نظام بخشیدن به مشاغل و ساماندهی آن‌ها بود. درواقع تا دهه ۱۹۵۰ طراحی مشاغل با تخصصی کردن مشاغل مترادف بود. (رابینز، ۱۳۸۳)
اما در چند دهه اخیر، روانشناسان، جامعه شناسان و سایر دانشمندان علوم اجتماعی کم کم ذهن خود را به عنایت به مراعات مسائل انسانی کارمندان معطوف کردند. این امر سبب شد تا به مراعات مسائل انسانی در محتوای مشاغل توجه بیشتری شود و علاوه بر آن به تخصصی تر کردن کارها منجر شود. این تغییر رویکرد سبب مطرح شدن کیفیت زندگی کاری شده است. امروزه کیفیت زندگی کاری برای بیان نظریه‌های جدید طراحی شغل به‌منظور افزایش رضایتمندی و شکوفا شدن استعدادهای کاری کارکنان، محمل مناسبی است. ) رودکی، ۱۳۸۵ (
۲-۱-۸-۴- نظریه والتون:
والتون هشت متغیر اصلی را به‌عنوان هدف ارتقاء کیفیت زندگی کاری موردتوجه قرار می‌دهد. نکته مهمی که باید موردتوجه قرار گیرد آن است که همه این متغیرها با یکدیگر ارتباط دارند. این متغیرها عبارت‌اند از:

• • جبران خدمت منصفانه و کافی: (پرداخت منصفانه)

منظور از جبران خدمت منصفانه و کافی این است که به کارکنان سازمان حقوقی پرداخت گردد که تساوی درون سازمانی و برون سازمانی از آن استنباط گردد و کارکنان هنگام مقایسه خود با سایر همردیف هایشان در درون و بیرون از سازمان احساس ضرر و زیان نکنند.

• • شرایط کاری سالم و ایمن: (محیط کاری ایمن و بهداشتی)

هدف شرایط کاری سالم و ایمن و یا به تعبیری دیگر ایمنی و بهداشت کاری برقراری ساعات کار معقول و شرایط فیزیکی کاری شامل برقراری شرایط فیزیکی و ایمنی کاری دارای حداقل خطر و ایجاد محدودیت‌های سنی برای اشتغال به کار می‌رود.

• • امکان گسترش و استفاده از ظرفیت‌های انسان: (توسعه قابلیت‌های انسانی)

هدف این متغیر آن است که فرصت کسب مهارت‌ها و آموزش‌ها را بوجود آورد و در عین حال زمینه هماهنگ شدن کارکنان با مأموریت‌ها، اهداف، برنامه‌ها و استراتژی‌های سازمان را در جهت تأمین نیازهای فرد و سازمان بوجود آورد.

در این‌که این گروهِ معترض چه کسانی بوده‌اند اقوال مختلف است؛ برخی از مورخان و صاحبان کتب حدیثی تنها به گروهی معترض بدون اشاره به ماهیت آن‌ها اشاره می‌نمایند^[۳۵۹]؛ لیکن طبری^[۳۶۰]، ابن اثیر^[۳۶۱] و ابن خلدون^[۳۶۲] پس از تأکید بر حضور «مهاجرون الاولون» در سپاه اسامه، گروه معترض را منافقان دانسته‌اند.
دلایل زیر نشان می‌دهد معترضان باید از همان گروه سرشناس «مهاجرون الاولون» باشند و چنانچه این قراین معتبر دانسته شود و به اقرار برخی مورخان که نامشان آمد معترضان را گروهی از منافقان بدانیم، حداقل روشن می‌شود که طراحی اعتراض از سوی آن‌ها بوده است حتی اگر اثبات شود در اجرای آن دستی نداشته‌اند.
دلایل ما ازاین‌قرارند:
اولاً در برخی از آثار به این‌که معترض از مهاجران بوده اشاره‌شده است.^[۳۶۳] طبیعتاً نیز معترض باید کسی باشد که سرشناس بوده و رای و نظر او تأثیرگذار بوده باشد.
ثانیاً اعتراض این گروه با مهاجران بیشتر هم‌خوانی دارد زیرا معترضان وجود اسامه را به سبب حضور مهاجران مشهور نمی‌پذیرفتند. حتی اگر این سخن از کاندهلوی که در تاریخ دیگری مشاهده نشد بپذیریم که پس از اعتراض همهمه شد و عمر آن‌ها را ساکت نمود و اعتراض آن‌ها را به گوش پیامبر رساند و پیامبر به‌شدت برافروخت،^[۳۶۴] باز این ایراد وارد است که چرا عمر برای مطالبه معترضان پیام‌رسان شده است، همین رفتار نشان می‌دهد عمر با معترضان هم‌صدا بوده است و سن کم اسامه را برنمی‌تابیده است.^[۳۶۵]
(( اینجا فقط تکه ای از متن درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت nefo.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. ))

ثالثاً ماجرایی که در ذیل نقل می‌شود ماهیت معترضان و همچنین راهبرد پیامبر در انتخاب اسامه را به‌گونه‌ای دیگر آشکار می‌سازد.
ابن ابی الحدید از ابوبکر انباری نقل می‌کند که: «أن علیاً(ع) جَلَسَ إلى عمر فی المسجدِ و عندهُ ناسٌ فلمّا قام عَرَضَ واحدٌ بذکره و نَسَبِهِ إلى التّیه و العجب فقال عمر حق لمثله أن یتیه و الله لو لا سیفه لما قام عمود الإسلام و هو بعد أقضى الأمه و ذو سابقتها و ذو شرفها فقال له ذلک القائل فما منعکم یا أمیر المؤمنین عنه قال کرهناه على حداثه السن و حُبّه بنی عبد المطلب‏»^[۳۶۶] یعنی: «روزی علی(ع) در کنار عمر بن خطاب در مسجد نشسته بودند و در حضورشان تعدادی از مردم بودند وقتی علی(ع) برخاست یکی از آنان از وی به بدی یاد کرد و او را به تکبر و خود بزرگ بینی متهم ساخت. عمر بن خطاب در جواب آن مرد گفت: کسی چون او باید هم تکبر بورزد، چرا که به خدا قسم اگر شمشیر او نبود هرگز ستون اسلام بر افراشته نمی‌شد و همچنین او برترین داور و پرسابقه ترین و شریف ترین امت است. همان فرد به عمر گفت: ای امیر مومنان پس چه چیزی شما را از او منصرف نمود؛ عمر گفت: سن کم و دوستی او نسبت به فرزندان عبدالمطلب را نمی پسندیدیم. به نظر می‌رسد توجیه عمر مبنی بر کمی سن حضرت علی(ع) بهانه‌ای بیش نبوده است؛ زیرا وقتی که بر وی به سبب دادن امارت شام به معاویه به سبب کمی سن و سال و وجود افراد مسن‌تر و فاضل‌تر خرده گرفتند سبب انتصاب معاویه را تأیید پیامبر(ص) نسبت به وی دانست.^[۳۶۷]
چگونه است که در کنار زدن علی(ع) باآن‌همه فضایل، به کمی و سن و سال استدلال می‌شود لکن معاویه با نداشتن هیچ فضیلتی(چنانکه بعداً خواهد آمد) بر امارت شام گمارده می‌شود.
این ماجرا به‌خوبی نشان می‌دهد که اولاً اعتراض مطرح‌شده در سپاه اسامه از سوی چه کسانی محتمل است ثانیاً نشان می‌دهد که اصرار پیامبر از همراهی با سپاه اسامه‌ی جوان درواقع پیشگامی در پاسخ به بهانه‌ای است که بعداً در مورد خلافت حضرت علی(ع) مطرح خواهد شد. و اجمالاً بیانگر این است که معترضان در سپاه اسامه همان معترضان به جانشینی حضرت امیر(ع) هستند.
نکته‌ای که تحلیل فوق را تکمیل می کند، تخلف برخی اصحاب از سپاه اسامه است تخلفی که در راستای اعتراض فوق بوده است و بسیاری از کتب تاریخیِ مشهور از ذکر آن طفره رفته‌اند اما قرائن ذیل نشان می‌دهد چنین تخلفی عموماً و خصوصاً اتفاق افتاده است.
اولاً برخی منابع به تخلف عده‌ای از سپاه اسامه به( بهانه) مریضی و عیادت از پیامبر اشاره نموده‌اند.^[۳۶۸]
ثانیاً ابن ابی الحدید به‌طور ضمنی تخلف از سپاه اسامه را از سوی دو خلیفه نخست می‌پذیرد لیکن دست به توجیه می‌زند و در این‌که این امر گناه نیست دلایل مختلفی می‌آورد مانند این‌که فرستادن به جنگ بنا بر اجتهاد پیامبر بود و نه وحی^[۳۶۹]، اعزام به جنگ امری مطلق است که بر اساس مصلحت و با تأکید بر قیاس جلی تخصیص می‌خورد و نیز این توجیه که تخلف این دو - مانند تخلف ابوموسی و خالد بن ولید بوده است که باوجود سفارشات پیامبر بر اساس مصالحی صورت گرفته است- برای فراهم نمودن مقدمات امر امامت بعد از پیامبر بوده است. وی می‌افزاید چاره‌ای نبود که تخلف صورت پذیرد زیرا این امر از شرکت درنبرد ارزنده‌تر است وی در ادامه دلایل دیگری بیان می کند که عموماً می‌کوشد، تغییر شرایط و مصلحت سنجی ابوبکر و عمر در برابر نظر پیامبر و حتی اصرار ایشان را امری عقلائی و ضروری جلوه دهد.^[۳۷۰]
در یک جمع‌بندی از جریان تخلف از جیش اسامه نتایج زیر به دست می‌آید:
پدیده نفاق یک‌بار دیگر در موضوع نبرد به‌خوبی نمایان می‌شود. تأکید پیامبر(ص) بر شرکت در جنگ و سپس تخلف از دستور حضرت، رسوایی مخالفان ایشان است.
منافقان در آزمون دیگری راهبرد آینده خود را در مقابل خلیفه جوانِ پس از پیامبر به تصویر می‌کشند که شواهد تاریخی آن را تأیید می‌کند.
عدم اعتقاد به وحیانی بودن سخنان پیامبر(ص) و درنتیجه مصلحت سنجی و اعتماد بر رأی و نظر شخصی مهم‌ترین دلیل تخلف از سپاه اُسامه است و این راهبرد بعداً نیز در جریان حاکمیت بعد از پیامبر(ص) با بهانه مصلحت سنجی با احادیث پیامبر(ص) سر جنگ خواهد داشت.

واکاوی ماجرای ممانعت از آوردن دوات و قلم

دومین شاهد تاریخی رفتارشناسیِ جریان سیاسی فعال، در آخرین لحظات حیات پیامبر(ص) است. ماجرای «درخواست دوات و قلم» برای نوشتن مطلبی که ضامن سلامت جامعه اسلامی از گمراهی باشد در لحظه وفات پیامبر(ص) در حضور جمعی از صحابه ایشان مطرح شد؛ این ماجرا از مسلمات تاریخ است و در حقیقتِ آن ابهامی وارد نیست هرچند پاره‌ای از مفسرانِ این ماجرا خواسته‌اند جریان را به‌گونه‌ای دیگر جلوه دهند.
در این پژوهش به دنبال تفصیل ماجرا نیستیم، لیکن از زوایایی خاص به برخی از گوشه‌های این ماجرا می‌نگریم تا به برخی از سؤالاتی که در راستای پژوهش ماست پاسخ دهیم. پرسش‌های مهم در این ماجرا این است که مطابق این ماجرا فرضیه مخالفت با رأی و نظر پیامبر و اعتراض نسبت به ایشان چقدر استوار است؟ با توجه به اشارات تاریخیِ قرآن، مخالفان چه کسانی بودند و در چه اردوگاهی قرار داشتند؟ چنانچه ماهیت معترضان قابل پیش‌بینی است، عامل اصلی اعتراض نسبت به پیامبر و اختلاف‌نظر در موضوع مربوط به چیست؟
برای پاسخ به سؤال نخست مروری اجمالی بر این ماجرا راهگشاست.
اجمال سخن مورخان و محدثان در این ماجرا این است که پیامبر در آخرین لحظات حیات خویش درحالی‌که شماری از اصحاب در محضر ایشان حضور داشتند، درخواست آوردن قلم و دوات برای نوشتن مطلبی کرد که ضامن امنیت مسلمانان از گمراهی باشد. لیکن پس از درخواست ایشان از آوردن قلم و دوات ممانعت به میان آمد. طرح درخواست نوشتن مطلب در قریب به‌اتفاق نقل‌های راویان مختلف ماجرا وجود دارد اختلاف در این است که مانعان چه کسانی بوده‌اند.
از ۲۸ روایت موردبررسی در مهم‌ترین کتب اهل سنت، در ۸ مورد مانعان گروهی نامشخص یادشده‌اند که سخن آن‌ها در ۴ مورد با عبارت «ان النبی هجر/یهجر»^[۳۷۱] و در دو مورد «قد غلبه الوجع» آمده است^[۳۷۲] و در دو مورد با استفهام انکاری «أهَجَرَ» به‌کاررفته است^[۳۷۳]؛ در ۵ مورد بدون تصریح، تنها گفته‌شده است یک نفر این عبارت را به‌کاربرده است^[۳۷۴]؛ و در ۱۲ مورد باقی‌مانده گوینده‌ی سخن عمر است لکن عبارت وی ناظر بر منع از آوردن دوات و قلم «قد غلبه الوجع» است.^[۳۷۵] و در هیچ موردی مشتقی از «هجر» نیامده است.
بررسی اجمالی این روایات و تنوع کاربرد آن‌ها نشان می‌دهد در بیشترین روایات یعنی زمانی که عمر گوینده سخن است، از لفظ «هجر» استفاده‌نشده و از عبارت «قد غلبه الوجع» سخن به میان آمده است و در دو مورد دیگر نیز که در تقابل با ۱۲ مورد قرار می‌گیرد، «أهَجَرَ» به‌کاررفته یعنی حمل بر استفهام انکاری شده است.
به‌خوبی پیداست ناقلان روایت کوشیده‌اند انتساب «هجر» به عمر را با عبارت «قد غلبه الوجع» در روایت اصلاح نمایند و یا برای «اهجر» توجیهی بیابند تا عمر را از گفتن چنین سخن سخیفی مبرا سازند.^[۳۷۶] لیکن از هر عبارتی استفاده نموده باشد نتیجه این شد که از نوشتن وصیت پیامبر(ص) ممانعت به عمل آمد.
نقد و بررسی انتساب ماجرا به غیر از عمر به شرح زیر است:
شمار زیاد روایاتی که ممانعت را به عمر نسبت می‌دهد نسبت به سایر نقل‌ها بیانگر این است که گوینده تنها عمر بوده است، اجتناب از انتساب به عمر در مورد نقل‌هایی که فعل «هجر» در آن به‌کاررفته است و انتساب آن به افراد و یا فرد مبهم نشان می‌دهد که گوینده تمام نقل‌ها عمر بوده است. لیکن با ابهام، از انتساب عمر به صدور سخنی ناپسند رهیده‌اند. همچنان که جایی که گریزی از انتساب «اهجر» به عمر نبوده است آن را استفهام انکاری خوانده‌اند. به‌علاوه نقل‌های «قد غلب علیه الوجع» که منسوب به عمر است جایی برای انکار باقی نمی‌گذارد.
چون نقل «قد غلب علیه الوجع» جای انکاری نداشته است، فواد عبدالباقی شارح صحیح مسلم با انتساب سخن به عمر به تفسیر این عبارت پرداخته است، وی با تکیه‌بر نظر متکلمان ناباورانه سخن عمر را برخاسته از غایت فضل، دانش و دقت نظر وی دانسته است؛ وی در توجیه می‌گوید: «عمر معتقد بوده است که سخن پیامبر در صورت انعقاد لازم‌الاجراست، بنابراین ترسید از این‌که پیامبر چیزی بنویسد و مردم از انجام آن عاجز باشند و مستحق عقوبت شوند زیرا در برابر امری منصوص نمی‌توان اجتهاد نمایند؛ بنابراین[ناگزیر] عمر در ادامه سخنش گفت «حسبنا کتاب الله» و امت را از سختی رهایی بخشید!^[۳۷۷] نووی شارح صحیح مسلم نیز حاصل عملکرد عمر را اقدامی هوشمندانه می‌داند که از انسداد باب اجتهاد جلوگیری نمود وی همچنین نظر قاضی عیاض را در این زمینه می‌آورد؛ اجمال سخنان قاضی عیاض این است: سختی که عمر دیگران را از آن رهایی بخشیده، تمرد از نص پیامبر است؛ زیرا وی سخن عمر را درواقع تلاشی می‌داند تا قبل از این‌که پیامبر مطلب خویش را قطعی کند از آن جلوگیری به عمل آورد زیرا بعد از قطعیت قابل‌برگشت و تمرد نیست. وی سپس نتیجه می‌گیرد که عمر از ابن عباس که عدم کتابت وصیت را مصیبت بر مسلمانان دانسته است، به وقایع داناتر بود.^[۳۷۸]
نقد و بررسی
توضیح نووی از جهاتی چند با اشکالات اساسی روبروست:
نخست این‌که وی وحیانی بودن تمامی سخنان پیامبر(ص) را منکر می‌شود. زیرا مطمئناً خداوند تکلیف مالایطاق نمی‌کند. به‌علاوه وصیت پیامبر به ادعای حضرت رهایی‌بخش از گمراهی و ضامن سعادت جامعه است، بنابراین خودداری از آن اگر به تعبیر شارح، امت را از سختی که به آن اشاره‌کرده، رهایی بخشد لیکن گمراهی را به دنبال خواهد داشت. بنابراین سخن عمر درواقع چیزی جز مخالفت با نص برای توسعه میدان اجتهاد نبوده است و ثمره چنین اجتهادی چیزی جز رهایی و بی‌قیدی نیست. سخن قاضی عیاض نیز همان پاسخ پیشین را می‌طلبد جز این نکته که مطابق استدلال وی افزون بر این‌که عمر از عباس به وقایع داناتر است از پیامبر نیز به سعادت و شقاوت امت آگاه‌تر است.
دوم اینکه ادامه توضیح ابن بطال شارح صحیح بخاری نیز که بخشی از آن بیان شد نیز توجیهی تکلف آمیز است وی درخواست حضرت برای آوردن قلم و دوات و ممانعت از آن را این‌گونه تعمیم می‌دهد که «… ائتونى بکتابٍ أکتُبُ لکم - دَلیلٌ على أنَّ للإمام أن یوصى عند موته بما یراه نظرًا للأمه، وفى ترکه الکتاب إباحه الاجتهاد، لأنه أوکلهم إلى أنفسهم واجتهادهم»^[۳۷۹] وی در این عبارات از عملکرد خلیفه دو نتیجه می‌گیرد که اولاً امام می‌تواند وصیت نماید برای هر که بخواهد و بدین‌وسیله عملکرد ابوبکر در این‌که عمر را خلیفه قرار داد، تأیید می کند و از سوی دیگر عملکرد پیامبر را نیز جواز اجتهاد می‌داند. لیکن به این سؤال پاسخ نمی‌دهد که آیا پیامبر به اختیار خویش از نوشتن بازایستاد یا با اجتهاد عمر. عجیب اینجاست که این شارح محترم عبارت «قوموا عنی» از پیامبر را موردتوجه قرار داده و از آن حکم فقهی استخراج می کند.^[۳۸۰] و بر اساس آن جواز اخراج عیادت کنندگان از سوی مریض را نتیجه می‌گیرد، لیکن بر اجتناب عمر از ممانعت نگارش وصیت کوچک‌ترین خرده‌ای نمی‌گیرد و مورد واکاوی قرار نمی‌دهد و احتمالات مختلف معنای سخن وی را بررسی نمی‌کند.
حاصل سخن این‌که این‌همه تلاش برای توجیه سخن عمر نشان‌دهنده این است که انتساب سخن به عمر مسلم دانسته شده است.
از نقد و بررسی اخیر می‌توان عامل اصلی ممانعت را «رأی و نظر شخصی»^[۳۸۱] دانست، از زاویه نگاه قرآن و تحلیل فرایندیِ نتیجه‌ی فوق می‌توان عامل اصلی را شناسایی نمود لیکن بخشی از تحلیل شهرستانی ما را از تفصیل در کاوش‌های قرآنی منصرف نمود.
تقریر نظر شهرستانی به شرح زیر است:
شهرستانی در بخشی از تحلیل خود از ماجرای فوق به این موضوع اشاره نموده است؛ وی اعتراض به پیامبر در مدینه را امری مسلم می‌داند و با تأکید بر این‌که شبهات امروزی نشأت‌گرفته از شبهات کافرانی است که اکثراً منافق‌اند، به پیشینه اعتراض نسبت به پیامبر(ص) در مدینه اشاره می‌کند. وی برای ادعای خود شواهدی بیان می‌دارد که مهم‌ترین آن‌ها از این قرار است:
- «ذی الخویصره التمیمی» است که به پیامبر در تقسیم غنائم گفت: «اعدل یا محمد فإنک لم تعدل» و با این سخن خویش برای خود لعنت به ارمغان آورد و پیامبر(ص) در پاسخ وی گفت «إن لم أعدل فمن یعدل؟ » و همچنین برای این‌که به وی بفهماند از پیش خود چیزی نگفته فرمود «هذه قسمه ما أرید بها وجه الله تعالى»^[۳۸۲]؛ شهرستانی این ماجرا و اعتراض را خروج صریح بر پیامبر می‌داند و این‌گونه نتیجه می‌گیرد که «فمن اعترض على الرسول أحق بأن یکون خارجیاً»^[۳۸۳] وی چنین تعاملی با پیامبر را با استفهامی تقریری این‌گونه بیان می‌کند که: «أوَ لَیسَ ذلکَ قولاً بِتَحسینِ العَقلِ وَتَقبیحِهِ؟ وحُکماً بِالهوى فی مُقابلهِ النَّصِ، واستکباراً على الأمر بِقیاسِ العَقلِ؟ حتى قال علیه الصلاه والسلام: سَیَخْرُجُ مِنْ ضِئْضِئِ هَذَا الرجل قَوْمٌ یَمْرُقُونَ مِنَ الدِّینِ، کَمَا یَمْرُقُ السَّهْمُ مِنَ الرَّمِیَّهِ» یعنی: «آیا چنین کاری[اعتراض به پیامبر(ص)] بیانگر باور به حسن و قبح عقلی نیست؟ و [آیا] نشان دهنده حکم کردن بر طبق هوا و هوس در مقابل نص پیامبر(ص) و روی برتافتن از دستور ایشان بر طبق قیاس عقلی نیست؟ تا بدان جا که پیامبر(ص) در مورد وی [ذی الخویصره التمیمی] گفت: از نسل این مرد قومی خواهد آمد که از دین خارج می شوند همان گونه که تیر از کمان خارج می‌شود»
شواهد دیگر شهرستانی سخنان منافقان در جنگ احد است که می‌گفتند: «یَقُولُونَ هَلْ لَنا مِنَ الْأَمْرِ مِنْ شَیْ‏ءٍ ….. َ یَقُولُونَ لَوْ کانَ لَنا مِنَ الْأَمْرِ شَیْ‏ءٌ ما قُتِلْنا هاهُنا»^[۳۸۴]و «لَوْ کانُوا عِنْدَنا ما ماتُوا وَ ما قُتِلُوا»^[۳۸۵] شهرستانی این سخنان را چیزی جز «قَدَر» نمی‌داند. وی سخن این منافقان را با سخنان مشرکان که ناظر بر «جبر» است در سوره‌های نحل^[۳۸۶]و یس^[۳۸۷] پیوند می‌زند تا به گوشه‌ای از ویژگی مشترک آن‌ها در اعتراض نسبت به پیامبر و قرآن اشاره نماید.
شهرستانی به جسارت آنها در فعالیت‌هایشان را وجود قوت و قدرت پیامبر(ص) اشاره می کند و می‌گوید: «فهذا ما کان فی زمانه علیه الصلاه والسلام وهو على شوکته وقوته وصحه بدنه. والمنافقون یخادعون فیظهرون الإسلام ویبطنون الکفر، وإنما یظهر نفاقهم بالاعتراض فی کل وقت على حرکاته وسکناته، فصارت الاعتراضات کالبذور، وظهرت منها الشبهات کالزروع»^[۳۸۸] یعنی :«و این در حالی است که [اعتراض‌ها و مخالفت ها] در زمان حیات حضرت بوده است که ایشان در موضع قدرت و قوت و صحت بدن بوده است و منافقان فریبکارانه تظاهر به اسلام می‌نمودند و کفرشان را پنهان می‌کردند و حرکات و سکنات آنها در هر زمانی نفاقشان را آشکار می کرد، لذا اعتراض‌های آنها مانند بذرهایی بود که در قالب شبهات به ثمر می نشست». پیداست مطابق سخنان شهرستانی پس از رحلت حضرت(ع) منافقان با چه وسعتی باطن خود را آشکار می‌نمایند به گونه‌ای که چیزی از نفاقشان باقی نمی‌ماند.
تحلیل شهرستانی از ماهیت اعتراض‌کنندگان نسبت به پیامبر که گروهی از منافقان هستند، به تحلیل شرایط ماجرای «دوات وقلم» کمک می‌رساند و اثبات می کند که مانعان از نوشتن پیامبر(ص)، مصداق صریح خروج کنندگان بر پیامبر هستند و شایسته است که به آن‌ها خارجی گفته شود زیرا در برابر نص پیامبر مطابق هوای خویش رفتار نمودند.
در نقد سخن شهرستانی باید گفت باوجوداین همه صراحت در ماهیت معترضان در سخنان شهرستانی، ادامه سخنان او مصداق «یک بام و دو هواست» زیرا وی پس از اثبات وجود اعتراض نسبت به پیامبر که برخاسته از روحیه نفاق است و گوینده را آماده نتیجه‌گیری می کند که لاجرم پس از پیامبر منافقان فراغ بال بیشتر می‌یابند و دست به اقدامات گسترده‌تری می‌زنند بلافاصله در جهت تبیین عملکرد عمر نتیجه می‌گیرد که «وأما الاختلافات الواقعه فی حال مرضه علیه الصلاه والسلام وبعد وفاته بین الصحابه رضی الله عنهم، فهی اختلافات اجتهادیه کما قیل، کان غرضهم منها إقامه مراسم الشرع، وإدامه مناهج الدین».^[۳۸۹]
اشکال مهم نظر شهرستانی این است که اولاً بر مبانی نادرستی استوار است؛ زیرا فحوای سخن وی از دو حالت خارج نیست:
وجود نفاق در میان صحابه را به‌کلی نفی می‌کند درحالی‌که در بخش‌های پیشین اثبات شد که علاوه بر منافقان، «الذین فی قلوبهم مرض» در مدینه و آخرین سال‌های حیات پیامبر بیشترین فعالیت را داشتند.
در صورت پذیرفتن نفاق آن را منحصر به زمانی قبل از مرض و وفات ایشان می‌داند باوجوداین که طبق آخرین اظهارنظر او در زمان مرض پیامبر(ص) منافقان فرصت بیشتری برای اعتراض پیدا می‌کنند. بنابراین هیچ دلیلی بر توقف نفاق در زمان وفات حضرت و پس‌ازآن وجود ندارد.
ثانیاً شواهدی که شهرستانی برای نظر خود می‌آورد مخدوش است، زیرا وی علاوه بر اختلاف صحابه درآوردن قلم و دوات؛ اختلاف در همراهی با جیش اسامه، اختلاف مهاجرین و انصار در سقیفه برای تعیین امام، اختلاف در محل دفن پیامبر(ص)، اختلاف در قتال با مانعان زکات، اختلاف بر سر فدک و تنصیص ابوبکر بر خلافت عمر(باوجوداین که مردم مخالف بودند و وی را فردی خشن می‌دانستند) را همگی از موارد اختلاف میان صحابه می‌داند که فراوان بوده است. وی در ادامه مواردی را مانند میراث جد و برادر و نیز کلاله و.. که برای آن نصی وجود نداشت و از رأی عمر صادر شد و سبب انتشار دعوت شد بیان می کند. وی به ماجرا شورا و اختلاف‌نظری اشاره می‌کند که در نهایت به انتخاب عثمان انجامید. وی در ادامه اذعان می‌کند هر چند با انتخاب وی اختلافات فراوان، بیت المال اتلاف و افراد مطرود و مهدور الدّمِ پیامبر(ص) مقام یافتند و فتنه گری آغاز شد. وی حتی خروج طلحه و زبیر و توبه آن دو را و همچنین راه انداختن جنگ جمل از سوی عایشه و توبه وی را بیان می کند و به جنگ میان حضرت علی(ع) و معاویه اشاره می‌کند و همگی این موارد را اختلافاتی طبیعی می‌داند. وی به اختلافات بعد در امامت و شاخه‌های مختلف شیعه اشاره می‌کند و حتی پیدایش عقاید جبریه و قدریه را حاصل چنین اختلاف‌هایی می‌داند که از سر دینمداری بوده است اما حساب آن را از اختلافات منافقان در زمان پیامبر جدا می‌سازد.
شهرستانی برای تبرئه عملکرد عمر در ماجرای قلم و دوات به‌تمامی اختلافات به وجود آمده میان اصحاب و تابعان که منجر به پیدایش فتنه و فساد و قتل شده است به دیده رحمت می‌نگرد و تمامی گروه‌های مخالف را در کنار یکدیگر درد‌مند دین می‌داند، تا بدان جا که حتی عملکرد طلحه و زبیر و عایشه با حضرت علی(ع) را که سبب ریخته شدن خون بسیاری شد از مصادیق اختلافی می‌داند که برای دین بوده است. بزرگ‌ترین ایراد وارده بر شهرستانی باورناپذیری وی نسبت به این است که در میان صحابه منافقانی وجود داشته‌اند.
ایراد دیگر بر نظر شهرستانی این است که خطاب پیامبر(ص) به اختلاف‌نظر آن‌ها با عبارت «قوموا عنی» بیانگر دلگیری حضرت از آن‌ها است، همان‌طور که تخلف از سپاه اسامه و اعتراض بر حضرت نیز ایشان را بسیار خشمگین نمود، آیا می‌توان تصور کرد اختلاف‌هایی که غضب پیامبر و غضب الهی را به دنبال دارد از مصادیق اجتهاد و اختلاف‌نظرهایی بدانیم که برای تداوم دین لازم است. نووی نیز با استدلالی مشابه و مبتنی بر این سخن منسوب به پیامبر که «إِذَا اجْتَهَدَ الْحَاکِمُ فَأَصَابَ فَلَهُ أَجْرَانِ وَإِذَا اجْتَهَدَ فَأَخْطَأَ فَلَهُ أَجْرٌ» عملکرد عمر را توجیه نموده است.^[۳۹۰]
در پایان ذکر این نکته لازم است که اجتهاد در مقابل نص و نظر پیامبر(ص) با اجتهاد در بن بست و نبود نص متفاوت است؛ جلوگیری از نوشتن آنچه پیامبر برای هدایت جامعه در نظر داشت سرآغاز رویارویی با سخنان پیامبر بود که پس از روی کارآمدن چنین طرز تفکری از تدوین احادیث پیامبر(ص) نیز ممانعت به عمل آمد، همان اندیشه‌ای که شعار «حسبنا کتاب الله» را در ماجرای مریضی پیامبر و درخواست ایشان بیان نمود؛ دیگر روز جلوگیری از نوشتن کلام پیامبر (ص) را با همان شعار عملی ساخت.

ضریب پایایی پرسش‌نامه ۱۶۴
کدگذاری عبارت استخراجی از سند چشم‌انداز بیست‌ساله ۱۷۱
کدگذاری عبارت استخراجی از سیاست‌های کلی نظام ۱۷۲
کدگذاری عبارت استخراجی از برنامه‌ی پنج‌ساله‌ی پنجم ۱۷۵
کدگذاری عبارت استخراجی از نقشه‌ی جامع کارآفرینی ۱۷۷
کدگذاری عبارت استخراجی از سند راهبردی نظام جامع فناوری اطلاعات کشور ۱۷۸
کدگذاری عبارت استخراجی از اسناد کشورهای منطقه ۱۸۲
فهرست نمودارها، عکس‌ها و نقشه‌ها
نقشه‌ی جامع توسعه‌ی کارآفرینی در کشور ۱۶
نحوه‌ی سازمان‌دهی تحقیق ۲۰
نحوه‌ی بخش‌بندی مباحث نظری ۲۲
مدل توسعه‌ی فناوری اطلاعات UNDP (فتحیان، مهدوی نور؛ ۱۳۸۷ ص ۸۶). ۲۳
مدل فرایند کارآفرینی از دیدگاه فری (احمدپور، مقیمی ۱۳۸۷) ۲۶
مدل سیستمی فرایند کارآفرینی از دیدگاه دکتر احمدپور ۲۷
الگوی پیشنهادی برای سازمان‌های مسؤول توسعه‌ی کارآفرینی(داوری، رضایی کلیدبری ۱۳۸۵) ۳۳

( اینجا فقط تکه ای از متن پایان نامه درج شده است. برای خرید متن کامل فایل پایان نامه با فرمت ورد می توانید به سایت feko.ir مراجعه نمایید و کلمه کلیدی مورد نظرتان را جستجو نمایید. )

مولفه‌های تاثیرگذار بر تدوین سیاست‌های مناسب توسعه‌ی کارآفرینی مبتنی بر فا ۵۲
مدل مفهومی اولیه‌ی بر مبنای ادبیات موضوع ۵۴
مراحل پژوهش ۵۷
نمودار جنسیت پاسخگویان ۶۸
نمودار میزان تحصیلات پاسخگویان ۶۹
نمودار سمت پاسخگویان ۷۰
نمودار زمینه‌ی کاری پاسخگویان ۷۱
نمودار محل کار پاسخگویان ۷۳
نمودار ستونی مربوط به فراوانی مولفه‌ی اول: اثر سیاست‌های دولت بر توسعه‌ی فا ۱۰۷
نمودار تجمعی مربوط به فراوانی مولفه‌ی اول: اثر سیاست‌های دولت بر توسعه‌ی فا ۱۰۸
نمودار ستونی مربوط به فراوانی مولفه دوم: اثر توسعه‌ی فا بر توسعه‌ی کارآفرینی ۱۱۰
نمودار تجمعی مربوط به فراوانی مولفه‌ی دوم: اثر توسعه‌ی فا بر توسعه‌ی کارآفرینی ۱۱۱
نمودار ستونی مربوط به فراوانی مولفه سوم: بازخورد توسعه‌ی کارآفرینی بر سیاست‌های دولت ۱۱۳
نمودار تجمعی مربوط به فراوانی مولفه سوم: بازخورد توسعه‌ی کارآفرینی بر سیاست‌های دولت ۱۱۴
نمودار درصد فراوانی مربوط به مولفه اول ۱۱۶
نمودار درصد فراوانی مربوط به مولفه دوم ۱۱۸
نمودار درصد فراوانی مربوط به مولفه سوم ۱۲۰
مدل مفهومی نهایی پژوهش ۱۳۶
خروجی‌ SPSS در خصوص اثر سیاست‌های دولت در توسعه‌ی فناوری اطلاعات ۱۶۵
خروجی‌ SPSS در خصوص اثر توسعه‌ی فناوری اطلاعات بر توسعه‌ی کارآفرینی ۱۶۵
خروجی‌ SPSS در خصوص اثر توسعه‌ی آفرینی بر سیاست‌های دولت ۱۶۶
خروجی‌ SPSS در خصوص اثبات مدل مفهومی پژوهش ۱۶۶
خروجی‌ SPSS در خصوص اثر سیاست‌های مناسب حمایتی و پشتیبانی ۱۶۷
خروجی‌ SPSS در خصوص اثر سیاست‌های مناسب توسعه‌ی منابع انسانی ۱۶۷
خروجی‌ SPSS در خصوص اثر سیاست‌های مناسب فرهنگ‌سازی ۱۶۸
خروجی‌ SPSS در خصوص اثر سیاست‌های مناسب توسعه‌ی زیرساخت فا ۱۶۸
خروجی‌ SPSS در خصوص اثر سیاست‌های مناسب توسعه‌ی نهادهای فا ۱۶۹
خروجی‌ SPSS درخصوص اثرسیاست‌های مناسب توسعه‌ی محتوا وکاربردهای فا ۱۶۹
خروجی‌ SPSS در خصوص اثبات سیاست‌های پیشنهادی ۱۷۰
خروجی‌ SPSS در خصوص پایایی کل پرسش‌نامه ۱۷۰
مقدمه
اطلاعات و ارتباطات دو ابزار اساسی مورد نیاز هر فعّالیت کارآفرینی و کسب‌وکار جدید است. در خصوص تأثیر سیاست‌های مناسب فناوری اطلاعات بر اشتغال دو نگرش وجود دارد: سیاست اول به ایجاد مشاغل جدید در عرصه فناوری اطلاعات توجه دارد و ایجاد مشاغل در این حوزه را نوید بخش رشد اشتغال می‌داند. سیاست دوم معتقد است که حذف تدریجی جایگاه انسان در مشاغل موجود باعث بروز معضلات اجتماعی خواهد شد.
در این پژوهش هدف تدوین سیاست‌های مناسب برای توسعه‌ی کارآفرینی‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات بود. که با بهره گرفتن از بررسی ادبیات موضوع؛ مرور اسناد بالادستی؛ مروری بر اسناد کشورهای منطقه و هم‌چنین اخذ نظر خبرگان موضوع به یک‌سری مولفه‌ی مورد نیاز برای توسعه‌ی کارآفرینی‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات رسیدیم که با بهره گرفتن از توزیع پرسش‌نامه در جامعه‌ی آماری و تحلیل آن موارد مورد نیاز کشور نهایی شد.
فصل اول:کلیات تحقیق
مقدمه
در حال حاضر بسیاری از کشورهای در حال توسعه برای توسعه‌ی همه جانبه‌ی خود در ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی با چالش‌هایی مواجه‌اند که اهم آن‌ها عبارت‌اند از: