فقدان شفافیت و دوباره‌کاری امور در تجارت سنتی باعث افزایش هزینه های عمومی بویژه در کشورهای در حال توسعه می‌شود. بر اساس بررسی های آنکتاد در سال ۲۰۰۶، می‌توان با بهره‌گیری از نظام های مبتنی بر فن آوری اطلاعات و ارتباطات در تجارت بین‌المللی هر ساله بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار صرفه‌جویی کرد. در مجموع، سه عامل تصمیم‌گیران، سیاست‌گذاران و ذی نفعان را بر آن داشته است تا در امور تجاری از فن آوری اطلاعات و ارتباطات استفاده کنند. این سه عبارتند از: پیشرفت‌های فناوری، توسعه تجارت الکترونیک و دسترسی به روابط اقتصادی در گستره جهانی. دو عامل اول باعث کاهش چشمگیر هزینه ها و افزایش بهره‌وری شده‌اند؛ در حالی که عامل سوم افزایش سطح دسترسی و هم نوایی بین بنگاه های اقتصادی در اقصی ‌نقاط دنیا را مورد توجه قرار می‌دهد(فان،۲۰۰۳: ۲۹).

با وجود تمام مزایای ذکر شده، تجارت الکترونیک به دلایل متعدد که شاید بتوان مهمترین آن ها را عدم اعتماد مشتری ‌به این نوع معاملات دانست، در کشور ما هنوز جایگاه واقعی خود را پیدا نکرده است. لذا ضرورت انجام تحقیقاتی از این دست که به شناسایی موانع موجود بر سر راه نهادینه شدن این تجارت پر سود هم برای طرف تولید کننده و هم مصرف کننده، بیش از پیش به چشم می‌خورد.

آنچه مشخص است، این حقیقت تلخ می‌باشد که در کشور ما موضوع تجارت الکترونیک هنوز به خوبی نهادینه نشده و استفاده از آن به اندازه کافی و هماهنگ با تحولات عظیم جهانی به پیش نمی رود. لذا نگارنده این مقاله با ارائه این موضوع تصمیم دارد تا قدم کوچکی در جهت شناسایی موانع موجود بردارد.

امروزه رقابت شرکت‌ها به شدت به استفاده اثر بخش فن آوریهای اطلاعات و ارتباطات بستگی دارد. اکنون مدارک زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه شرکت‌های اروپایی به میزان قابل توجهی، زیر ساخت فن آوریهای اطلاعات و ارتباطات و اتصال به اینترنت خود را بهبود داده‌اند. به منظور کسب منافع سرمایه گذاری در فن‌آوری های اطلاعات و ارتباطات، شرکت‌ها نیاز دارند که گام‌هایی فراتر از صرفا دیجیتالی شدن بردارند. آن ها هم باید مهارت‌ها کارکنان و هم کارفرمایان را ارتقا دهند و هم فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات را وارد فرایندهای کسب و کارشان کنند. اکنون، تمرکز روی تغییر از مبادلات تجارت الکترونیکی به انجام الکترونیکی کسب و کار است. تأکید روی استفاده اثربخش از فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات در طول زنجیره ارزش با واژه کسب و کار الکترونیکی منعکس می شود (کمیسیون اروپا^[۱۲]، ۲۰۰۵).

از طرفی، از آنجا که کسب و کار الکترونیکی، با بهره گرفتن از ابزارهای الکترونیکی به مبادلات و انجام داد و ستدهای فعالیت‌ها می پردازد، از این رو می توان دید که کسب و کار الکترونیکی، حیطه های بسیار و گوناگونی از فعالیت اقتصادی را پوشش می‌دهد که شامل طیف وسیعی از کاربردهای مالی و دیگر کاربردها از قبیل مبادله دیجیتالی داده، انتقالات الکترونیکی پولی، فعالیت‌های تبادل الکترونیکی موجودی، مزایده های تجاری، همکاری در طراحی و مهندسی، پیشنهادات الکترونیکی، فروش مستقیم به مشتریان و خدمات پس از فروش است که هم در بخش فروش کالاها، هم ارائه خدمات و هم تولید کالاها و خدمات دیجیتالی از قبیل کتاب، سی دی، نرم افزار، خدمات بانکداری، برنامه های تلویزیونی و رادیویی و غیره، مورد استفاده قرار می‌گیرد. (استانفورد و کید، ۲۰۰۰: ۷۱).

از طرفی تجارت الکترونیکی به ابزاری حیاتی در انجام کسب و کار تبدیل شده است. فرصتهایی که ارائه می‌کند به نظر می‌رسد هیچ برگشت به عقبی به شکل های سنتی کسب و کار وجود ندارد.

(میلار و همکاران^[۱۳]، ۲۰۰۵: ۵۵)

بدین ترتیب و با توجه به آنچه که ‌در مورد کسب و کار الکترونیکی گفته شد اما باید اذعان داشت که برای استفاده از تمام این پتانسیل کسب و کار الکترونیکی نیاز به شناسایی عواملی هست که موفقیت کسب وکار را به میزان زیادی می‌تواند بهبود دهد. از این رو لزوم انجام تحقیقی در زمینه شناسایی این عاملها وجود دارد و این تحقیق، گامی در راستای تحقق این هدف است.

۱-۳ اهداف تحقیق

بررسی میزان اعتماد مشتریان به فروشگاه الکترونیکی ایران تجارت

بررسی وضعیت برند و جایگاه فروشگاه در میان مردم

بررسی وضعیت تارنمای فروشگاه ایران تجارت

بررسی زیر ساخت های لازم در برقراری ارتباط در فروشگاه ایران تجارت

بررسی ویژگی های جمعیت شناختی مشتریان فروشگاه ایران تجارت

۱-۴ فرضیات تحقیق

۱-۴-۱ فرضیه اصلی اول:

بین متغیرهای فردی مشتریان و اعتماد مشتری درتجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

فرضیه های فرعی :

بین عوامل شخصیتی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

بین عوامل نگرشی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

بین عوامل مهارتی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

۱-۴-۲ فرضیه اصلی دوم:

بین متغیرهای مربوط به شرکت و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

فرضیه های فرعی :

بین متغیرهای مربوط به تارنما و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

بین متغیرهای مربوط به آمیخته بازاریابی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

۱-۴-۳ فرضیه اصلی سوم:

بین متغیرهای زیرساختی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

فرضیه های فرعی :

بین زیر ساختهای مخابراتی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

بین زیر ساختهای حقوقی و قانونی و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

بین زیر ساختهای حمل و نقل و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

بین زیر ساختهای اعتباری و اعتماد مشتری در تجارت الکترونیک، رابطه مثبت وجود دارد.

۱-۴-۴ فرضیه اصلی چهارم:

مشتریانی که به صورت الکترونیک خرید می‌کنند به فروشگاه الکترونیکی اعتماد دارند.

۱-۵ تعاریف نظری متغیرها:

۱-۵-۱تجارت الکترونیک^[۱۴]، فرایند خرید، فروش یا تبادل محصولات، خدمات و اطلاعات از طریق شبکه های کامپیوتری و اینترنت است. (شانکر^[۱۵]، ۲۰۰۲: ۱۰۲)

۱-۵-۲تعریف عام تجارت : هر نوع ارائه کالا یا خدمات ، که معمولاً ( نه همیشه ) بخاطر پول انجام می پذیرد (مک کارتی و جروم^[۱۶]، ۱۹۹۶)

۱-۵-۳مصرف کنندگان نهایی : کسانی که کالاهاوخدمات را ازخرده فروشان جهت مصرف می خرند(دیسه،۲۰۰۰: ۵۸).

۱-۵-۴توزیع کنندگان و واسطه ها: کسانی که کالاهارادرمقیاس بالایی برای توزیع کردن می خرند(دیسه،۲۰۰۰: ۵۸)

۱-۵-۵ مشتریان سازمانی: سازمان‌هایی که کالاهاراخریده وبرای تولید وتکمیل کار، ‌خود آن را مصرف می‌کنند.(دیسه،۲۰۰۰: ۵۹)

۱-۶ تعاریف عملیاتی متغیرها

۱-۶-۱ عوامل شخصیتی: در پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق, سوالات ۱ تا ۵ به منظور سنجش این عوامل طراحی شده اند.

۱-۶-۲عوامل نگرشی: در پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق, سوالات ۶ تا ۹ به منظور سنجش این عوامل طراحی شده اند.

۱-۶-۳عوامل مهارتی: در پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق, سوالات ۱۰ تا ۱۲ به منظور سنجش این عوامل طراحی شده اند.

۱-۶-۴ عوامل مربوط به تارنما: در پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق, سوالات ۱۳ تا ۱۸ به منظور سنجش این عوامل طراحی شده اند.

این فصل دارای دو قسمت کلی است. قسمت اول مرتبط با تجزیه و تحلیل داده های حکمرانی خوب و قسمت دوم مرتبط با تجزیه و تحلیل داده های رقابت‏پذیری است. هرقسمت شامل سه بخش می‌باشد. در بخش اول با بهره گرفتن از آمار توصیفی ویژگی های نمونه از لحاظ متغیرهای جمعیت شناختی مورد بررسی قرار گرفته، در بخش دوم از آمار استنباطی برای آزمون سوالات و فرضیه‌ها استفاده خواهد شد و نهایتاًً در بخش سوم از هر قسمت به تجزیه و تحلیل های جانبی اشاراتی شده است.

۴-۱ تجزیه و تحلیل های داده های شاخص حکمرانی خوب

۴-۱-۱ تجزیه و تحلیل توصیفی بر اساس متغیرهای جمعیت شناختی نمونه

شناخت ویژگی های جمعیت شناختی نمونه از سه جهت مفید است. نخست اینکه نوع جامعه و ویژگی های عمومی آن شناسایی می شود. دوم اینکه این شناخت باعث می‌گردد در تعمیم نتایج به جوامع دیگر، حداقلی از تشابهات در ویژگی های عمومی در نظر گرفته شود؛ و سوم اینکه می توان ارتباط بین متغیرها را بهتر تحلیل کرد.

در این قسمت به توصیف داده های مربوط به ویژگی های عمومی پاسخ دهندگان مانند جنسیت، سن، سطح تحصیلات، وضعیت تأهل، منطقه محل سکونت و وضعیت شغلی پرداخته می شود، و برای هر مورد، وضعیت پاسخ دهندگان شامل تعداد فراوانی و درصد آن بیان شده و همچنین نمودار فراوانی مربوط به آن آمده است. ‌بر اساس داده های به دست آمده حاصل از پرسشنامه عمومی، اطلاعات تفصیلی در خصوص مشخصات و ویژگی های نمونه به دست آمده که به صورت مرتب در جداول و شکل ها به آن ها اشاره می‌گردد.

۴-۱-۱-۱ متغیر جنسیت در نمونه

جدول (۴-۱)، توزیع فراوانی متغیر جنسیت در نمونه

جنسیت

فراوانی

درصد فراوانی

زن

۷۰

۱/۱۳

مرد

۴۵۸

۴/۸۵

نامشخص

۸

۵/۱

کل

۵۳۶

۱۰۰

مأخذ: یافته های پژوهش

جدول (۴-۱)، توزیع فراوانی متغیر وضعیت جنسیت در نمونه را نشان می‌دهد. ‌بر اساس نتایج به دست آمده از این جدول، ۴۵۸ نفر از نمونه ۵۳۶ نفری مرد می‌باشند که ۴/۸۵ درصد از پاسخگویان را تشکیل می‌دهند. ۷۰ نفر از نمونه زن می‌باشند که معادل ۱/۱۳ درصد از پاسخگویان را تشکیل می‌دهند. ۸ نفر از نمونه ۵۳۶ نفری که ۵/۱ درصد از نمونه را تشکیل می‌دهند به متغیر جنسیت پاسخی نداده اند. در ادامه نمودار دایره ای توزیع فراوانی این متغیر جمعیت شناختی را نیز می توان مشاهده نمود.

شکل(۴-۱)، نمودار دایره ای متغیر جنسیت در نمونه به درصد

۴-۱-۱-۲ متغیر سن در نمونه

جدول(۴-۲)، توزیع فراوانی متغیر ‌گروه‌های سنی در نمونه

رده سنی

فراوانی

درصد فراوانی

کمتر از ۲۰ سال

۱

۲/۰

۲۱_۳۰ سال

۱۵۱

۲/۲۸

۳۱_۴۰ سال

۱۷۷

۳۳

۴۱_۵۰ سال

۱۰۲

۱۹

۵۱سال و بیشتر

۶۶

۳/۱۲

نامشخص

۳۹

۳/۷

کل

۵۳۶

۱۰۰

مأخذ: یافته های پژوهش

بر اساس نتایج به دست آمده از جدول (۴-۲)، تنها یک نفر از افراد نمونه در رده سنی کمتر از ۲۰ سال قرار دارد، ۱۵۱ نفر یعنی معادل ۲/۲۸ در صد از کل نمونه در دسته ۲۱-۳۰ سال، ۱۷۷ نفر یعنی معادل ۳۳ درصد از کل نمونه در دسته ۳۱-۴۰ سال، ۱۰۲ نفر یعنی معادل ۱۹ در صد از کل نمونه در دسته ۴۱-۵۰ سال، ۶۶ نفر یعنی معادل۳/۱۲ درصد از کل نمونه در دسته ۵۱ سال و بالاتر قرار دارند. درادامه نمودار میله ای توزیع فراوانی این متغیر را نیز می توان مشاهده نمود.

شکل(۴-۲)، نمودار میله ای متغیر ‌گروه‌های سنی در نمونه به درصد

۴-۱-۱-۳ متغیر وضعیت تأهل در نمونه

جدول(۴-۳)، توزیع فراوانی متغیر وضعیت تأهل در نمونه

وضعیت تأهل

فراوانی

درصد فراوانی

مجرد

۱۲۱

۶/۲۲

متأهل

۳۷۷

۳/۷۰

نامشخص

۳۸

۱/۷

کل

۵۳۶

۱۰۰

مأخذ: یافته های پژوهش

جدول (۴-۳)، توزیع فراوانی متغیر وضعیت تأهل را نشان می‌دهد. بر اساس نتایج به دست آمده از جدول فوق، ۱۲۱ نفر از نمونه ۵۳۶ نفری مجرد می‌باشند که ۶/۲۲ درصد نمونه را تشکیل می‌دهند. ۳۷۷ نفر از این نمونه متأهل می‌باشند که ۳/۷۰ درصد از نمونه را تشکیل می‌دهند. ۳۸ نفر از این نمونه ‌به این متغیر جمعیت شناختی پاسخی نداده اند که ۱/۷ درصد از نمونه را تشکیل می‌دهند. در شکل ۴-۳ نمودار دایره ای توزیع فراوانی این متغیر جمعیت شناختی را نیز می توان مشاهده نمود.

شکل(۴-۳)، نمودار دایره ای متغیر وضعیت تأهل در نمونه به درصد

۴-۱-۱-۴ متغیر میزان تحصیلات در نمونه

جدول(۴-۴)، توزیع فراوانی متغیر تحصیلات در نمونه

میزان تحصیلات

فراوانی

درصد فراوانی

بی سواد

۲

۴/۰

دارای توانایی خواندن و نوشتن

۸

۵/۱

کمتر از دیپلم

۴۳

۸

دیپلم

۱۲۰

۴/۲۲

فوق دیپلم

۷۲

۴/۱۳

لیسانس

۲۰۲

۷/۳۷

فوق لیسانس

۵۲

۷/۹

دکتری و بالاتر

۹

۷/۱

نامشخص

۲۸

۲/۵

کل

۵۳۶

۱۰۰

مأخذ: یافته های پژوهش

جدول (۴-۴)، توزیع فراوانی متغیر تحصیلات را نشان می‌دهد. ‌بر اساس نتایج به دست آمده از جدول زیر، تنها۲ نفر یعنی معادل ۴/۰ درصد از کل نمونه بی سواد، ۸ نفر یعنی معادل ۵/۱ درصد از کل نمونه دارای توانایی خواندن و نوشتن، ۴۳ نفر یعنی معادل ۸ درصد از کل نمونه کمتر از دیپلم،۱۲۰ نفر یعنی معادل ۴/۲۲ درصد از کل نمونه دیپلم، ۷۲ نفر یعنی معادل ۱۳٫۴درصد از کل نمونه فوق دیپلم، ۲۰۲ نفر یعنی معادل ۷/۳۷ درصد از کل نمونه لیسانس، ۵۲ نفر یعنی معادل ۷/۹ درصد از کل نمونه فوق لیسانس و ۹ نفر یعنی معادل ۷/۱ درصد از کل نمونه دکتری و بالاتر می‌باشند. لازم به ذکر است ۲۸ نفر از کل نمونه به متغیر تحصیلات پاسخی نداده اند که معادل ۲/۵ درصد از کل نمونه است. در ادامه جدول و نمودار میله ای این متغیر جمعیت شناختی را نیز می توان مشاهده نمود.

شکل(۴-۴)، نمودار میله ای متغیر تحصیلات در نمونه

۴-۱-۱-۵ متغیر وضعیت شغلی در نمونه

جدول(۴-۵)، توزیع فراوانی متغیر وضعیت شغلی در نمونه

وضعیت شغلی

فراوانی

درصد فراوانی

بیکار

۳۵

۵/۶

محصل

۴۳

۸

شاغل

۳۴۸

۹/۶۴

بازنشسته

۵۵

۳/۱۰

نامشخص

۵۵

۳/۱۰

کل

۵۳۶

۱۰۰

مأخذ: یافته های پژوهش

در اکثر این پژوهش­ها جست وجوی اطلاعات به عنوان بخشی از فرایند پژوهش کتابخانه ­ای در نظر گرفته شده و در قالب اضطراب کتابخانه ­ای مطرح شده است. ملون با ابداع نظریه اضطراب کتابخانه ­ای، عواملی مانند آشنایی نداشتن با مهارت­ های و اطلاع یابی و ناآگاهی از این که فرایند جست وجوی اطلاعات را باید از کجا و چگونه آغاز کرد را جزء مهم­ترین عوامل اضطراب زا در میان دانشجویان معرفی می­ کند. از دیدگاه کولتاو^[۳۱] (۱۹۹۱) اضطراب در فرایند جست وجوی اطلاعات احساسی طبیعی بوده و ممکن است در هر یک از مراحل این فرایند رخ دهد.

گام مهم بعدی در زمینه پژوهش در اضطراب کتابخانه ای در ۱۹۹۲، هنگامی برداشته شد که باستیک،^[۳۲] معیار اضطراب کتابخانه ­ای را تعیین نمود و از آن به مثابه ابزاری برای پژوهش­های خود در این زمینه استفاده کرد. باستیک، در تعیین این معیار دقتی فراوان به خرج داد و شیوه ­های مورد استفاده را در تعیین پایایی و روایی آن با دقت انتخاب کرد. نتیجه این شد که این معیار به ابزاری برای پژوهش های مربوط ‌به این موضوع تبدیل شد. این ابزار بر دانشجویان در سطوح مختلف، از دانشجویان سال اول گرفته تا دانشجویان تحصیلات تکمیلی و نیز دانشجویان دانشگاه­ها و کالج­های خصوصی و دولتی آزمایش شده است. این موضوع سبب گردید که از معیار فوق در محیط­های دانشگاهی مختلف استفاده شود و امید می­رود باعث رشد و گسترش پژوهش در زمینه اضطراب کتابخانه ­ای شود. در طرح این معیار، باستیک توانست ۵ علت را برای اضطراب کتابخانه ­ای شناسایی نماید:

۱)موانع در ارتباط با کارکنان: دانشجویان تصور ‌می‌کنند کتابداران و سایر کارکنان کتابخانه ایجاد ترس ‌می‌کنند و پذیرا نیستند. همچنین کارمندان و کتابدارانی که مشغله بسیار دارند، فرصت کمک کردن به مراجعه کننده را ندارند.

۲)موانع عاطفی: از احساس دانشجویان درباره بی­کفایتی خود در استفاده از کتابخانه ریشه می‌گیرد.

۳)احساس راحتی در کتابخانه: ‌به این که دانشجویان چقدر کتابخانه را امن، خوشایند و غیرتهدید آمیز می­یابند، برمی­گردد.

۴)ناآگاهی از کتابخانه: مبین آن است که دانشجویان چقدر احساس آشنایی با کتابخانه ‌می‌کنند.

۵)موانع فنی: به احساساتی که نتیجه اعتماد دانشجویان به تجهیزات ماشینی کتابخانه است، بر می‌گردد ( جیائو و آنوگبوزی، ۱۹۹۸ ).

با ارائه این طبقه بندی و معیار اضطراب کتابخانه ای که با بهره گرفتن از آن بتوان اضطراب کتابخانه ­ای را شناسایی و اندازه گیری نمود، باستیک توانست قدم مهمی در امر پژوهش در زمینه اضطراب کتابخانه ای بردارد.(خدیوی، ۱۳۸۳)

از آن زمان، پژوهش­های زیادی به ارزیابی اضطراب کتابخانه ­ای پرداختند. این مطالعات به تخمین اضطراب کتابخانه ­ای در دانشجویان کارشناسی و تحصیلات تکمیلی می­پرداخت. به طورخاص، این مطالعات چنین نشان می­داد که اضطراب کتابخانه ­ای متمایز از اضطراب عمومی است ( مچ و بروکس، ۱۹۹۵) . به علاوه، اضطراب کتابخانه ­ای با مواردی از جمله سن، جنسیت، مقطع تحصیلی، و تعداد دفعات بازدید از کتابخانه رابطه دارد ( جیائو و آنوگبوزی، ۱۹۹۶ ). همچنین نشان داده شده است که اضطراب کتابخانه ­ای با روش­های یادگیری، کمال گرایی و درک از خود، در ارتباط است.

شوهام^[۳۳] و میزراچی^[۳۴] (۲۰۰۱) با ایجاد تغییرات و بومی سازی مقیاس اضطراب کتابخانه ­ای، مقیاس جدیدی به نام مقیاس اضطراب کتابخانه ­ای عبری را به وجود آوردند. این مقیاس ۳۵ گویه­ای، از هفت عامل به نام­های عامل کتابداران، عامل دانش کتابخانه ­ای، عامل زبان، عامل راحتی فیزیکی، عامل راحتی در استفاده از رایانه­های کتابخانه، عامل ساعات و سیاست­های کتابخانه و عامل منابع تشکیل می­ شود. این مقیاس قابلیت اعتماد پایینی داشت و در پژوهش دیگری نیز مورد استفاده قرار نگرفت.

۲-۱-۳- اضطراب چند بعدی کتابخانه ­ای

هر چند زمانی که مقیاس اضطراب کتابخانه ­ای^[۳۵] پدید آمد به احساس مراجعه کننده در طول فرایند جست­وجوی اطلاعات در کتابخانه می­پرداخت، اما در آن زمان اینترنت به عنوان یک ابزار تحقیق، به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته بود و دسترسی به پایگاه ­های اطلاعاتی فقط در محدوده فیزیکی کتابخانه امکان پذیر بود. لذا، اغلب مطالعات به چگونگی مواجهه کاربر با کتابخانه به عنوان یک نظام و به آزمون رفتار جست­وجوی اطلاعات کاربر در کتابخانه می­پرداختند. اما اکنون عمده پژوهش­ها بیشتر به رضایت کاربران از خدمات یا تعامل ‌کاربران با پایگاه ­های اطلاعاتی و وب سایت­ها می ­پردازد تا این­که به احساسات کاربران نسبت به کتابخانه، فن آوری یا فرایند جست­وجوی اطلاعات.

به دلیل کهنگی مقیاس قبلی سنجش اضطراب کتابخانه ­ای و توسعه ­های متعدد در حوزه پژوهش کتابخانه ­ای کاربران، چنین فرض شد که لازم است ابزاری جدید در راستای مقیاس قبلی (مقیاس اضطراب کتابخانه ­ای) طراحی شود که بتواند این ابعاد را اندازه گیری کند .در راستای این امر، ون کمپن در سال ۲۰۰۳ ابزار جدید “مقیاس اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای^[۳۶]” را که ابعاد جدیدی را وارد ‌کرده‌است، طراحی نمود. مقیاس اضطراب چندبعدی کتابخانه ­ای ابعادی از جمله اینترنت، در دسترس بودن پایگاه ­های الکترونیکی، راحتی جست­وجوی منابع کتابخانه ­ای از راه دور و راحتی کار با رایانه را معرفی می­ کند. ون کمپن در مطالعه­ دانشجویان دکتری بود چنین دریافت که دانشجویان در ابتدای فرایند پژوهش، سطوح بالاتری از اضطراب را در ابعاد راحتی استفاده از کتابخانه، درخواست کمک از کتابدار و راحتی در فضای کتابخانه، تجربه ‌می‌کنند.

در ابزار جدید ۶ جزء مورد اندازه گیری قرار گرفت که شامل ابعاد زیر ‌می‌باشد:

1. 1. راحتی و اعتماد به نفس در هنگام استفاده از کتابخانه : مبین توانایی دانشجو در استفاده از کتابخانه به طور مستقل و با اعتماد به­نفس، ‌می‌باشد.

1. 1. اضطراب عمومی کتابخانه ­ای و فرایند جست­وجوی اطلاعات : بیان کننده اضطراب عمومی کتابخانه­­ای است که توسط ملون تعریف شده بود.

1. 1. موانع در ارتباط با کارکنان : درک دانشجو از پذیرا بودن کارکنان.

1. 1. درک اهمیت چگونگی استفاده از کتابخانه : درک دانشجو از راحتی استفاده از کتابخانه.

1. 1. راحتی با فن آوری مورد استفاده در کتابخانه : سطح راحتی دانشجو با فن آوری مورد استفاده در کتابخانه شامل فهرست پیوسته^[۳۷]، پایگاه ­های اطلاعاتی پیوسته و توانایی دانشجو برای استفاده از منابع ناپیوسته^[۳۸].

1. راحتی با کتابخانه به عنوان یک مکان فیزیکی : درک دانشجو از امن و راحت بودن فضای فیزیکی کتابخانه (ون کمپن، ۲۰۰۳).

مقیاس چندبعدی اضطراب بر ۲۷۸ نفر از دانشجویان بررسی گردید و روایی و پایایی قابل قبولی داشت. این مقیاس در پژوهش عرفان­منش، محمدی و دیدگاه برای جامعه ایرانی ترجمه و هنجاریابی شده و بررسی روایی پرسشنامه از طریق تحلیل عاملی و بررسی پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ و بازآزمایی^[۳۹]، بیانگر قابلیت استفاده از این پرسشنامه در جامعه ایرانی است.

GaeL LindenfieLd-1

جنس

در گذشته به رغم نبود شواهد قاطع بسیاری از نویسندگان تمایل داشتن از نگرشهای سنتی راجع به جنس پیروی کنند و به طور کلی اعتقاد داشتند که زنان در مقایسه با مردان عزت نفس ضعیفتری دارند پژوهش‌های جدیدتر نشان می‌دهد که پسرا و دخترها در خصوص ارزش قائل شدن برای خود خیلی به هم شبیه هستند .

رویدادهای جاری زندگی

عزت نفس یک فرد هر چقدر هم محکم وقوی باشد زندگی همواره موقعیتهایی پیش می آورد که ارزش گذاری مثبت فرد برای خودش را به نظر می اندازد تحقیر شدن یا مورد توهین قرار گرفتن از طریق دیگران ، رد شدن در خواست کار یا پذیرفته نشدن در دانشگاه بیماری یا اخراج شدن از کار ( بعلت این کار فرمامی خواهد هزینه شرکت را پایین بیاورد یا علتهای دیگر ) همه می‌توانند بزنگرش مثبتی که فرد از خود دارد آثار مخربی برجای بگذارند ( ایلین شیهان ، ۱۹۶۴)

عزت نفس والدین

در اینجا به چند نمونه از والدینی که دچار عزت نفس مختل هستند اشاره می شود ۱ – والدینی که عزت نفس یایینی دارند و خود را باارزش ، توانمند و مثبت ارزیابی نمی کنند و همواره احساس حقارت و ناتوانی می نمایند اغلب نمی توانند عزت نفس فرزندان خود را رشد دهند اینان به همان میزان و شکلی که خود را کوچک می پندارند کودک خودرا هم نارسا وضعیت ارزیابی می نمایند وبه توانمندی‌های اوکم توجه هستند کودک درحضور چنین والدینی ، از جرات کافی برای نشان دادن خود برخوردار نمی شود و در محیط جامعه هم این ناتوانی را نشان می‌دهد

۲- گاهی والدین با فشار برفرزندان خود ، در صد جبران حقارتها و ‌شکست‌های زندگی خود بر می‌آیند و در این مسیر توجهی به علائمی ‌و استعداد کودکان خود ندارند برای مثال اگر پدری همواره علاقمند به کسب یک مدرک عالی تحصیلی ( پزشکی ، مهندسی ، …) بوده است ولی به دلایلی موفق نشده سعی می‌کنند ‌به این آرزوی دیرینه خود. از طریق فرزندش دست یابد لذا گاهی با دانشجویانی که حتی در رشته ایی مانند پزشکی و مهندسی قبئل شده اند بر می خوریم که اظهار می دارند تمایل و علاقه ای به رشته تحصیلی خود ندارند و علاقمندی آن ها در مسیردیگری می‌باشد ‌بنابرین‏ والدینی که در پی آرزوهای برآورده نشده خود از طریق فرزندانشان هستند ‌به این نکته توجه نمایند که گاهی فرزند آن ها دارای علائق و استعداد های متفاوتی است واگر سعادت و عزت او را می خواهند ، بایستی ‌بر اساس این علائق و استعداد ها برنامه ریزی نمایند و نه این که اورا با فشار ورودر بایستی . التماس و تهدید در مسیر زندگی گذشته خود و دستیابی به آرزوهای تحقق نیافته قرار دهند که این خلاف رشد آن ها می‌باشد .

۳- والدینی که در ارزیابی کیفی استعداد ها و توانایی‌های فرزندان خودناتوان هستند و توقع و انتظارات ایده آلیستی که در توان آن ها نیست دارند همواره عزت نفس آن ها را در معرض فرورریختن قرار می‌دهند کودک از یک طرف به تواتائیهای خود نگا می‌کند واز طرفی به ایده آلهای مورد در خواست والدین و در می‌یابد که بین این دو فاصله زیادی قرار دارد علی‌رغم این که اودر مراحل تحصیل خود این ناتوانی را نشان می‌دهد ولی گاهی والدین کماکان ، بدون توجه به ناتوانی فرزتدشان اورا تحت فشار قرار می‌دهند در حالی که غافل از عواقب آن می‌باشند اضطراب . افسردگی . ناامیدی. افت تحصیلی . اختلال در رشد روابط اجتماعی و بیماری‌های مختلف روانی می‌تواند به دنبال این فشار طاقت فرسابر فرزند به وجود آید ( دکتر قرباتعلی ‌اسداللهی و دکتر سید غفور موسوی )

تغییرات در خودپنداره

کودکان ‌در اواسط کودکی . خودرا بر حسب صفات شخصیت مانند « من باهوشم » « من خجالتی ام » یا « من درستکار هستم » توصیف می‌کنند این تغییر به کودکان امکان می‌دهد تا خودهای گذشته حال و آینده را مرتبط کنند امااظهارات شخص اوایل نوجوانی ، مرتبط نیستند و اغلب توصیفات متضادی رادر بردارند برای مثال یک نوجوان ۱۲ تا ۱۴ ساله شاید صفات متضادی از این قبیل را بر زبان آورد « باهوش » و « کودن » و یا « خجالتی » و « معاشرتی » این تضادها از فشارهای اجتماعی برای نشان دادن خودمان متفاوت در روابط گوناگون مثلا با والدین . ‌همکلاسی‌ها . دوستان صمیمی و معشوقهای رمانتیک حاصل می شود ( هارتر ، ۱۹۹۸) .

در اواسط و اواخر نوجوانی . توانایی تفکر انتراعی به نوجوانان امکان می‌دهد تا صفات گوناگون خود را در یک سیستم منظم ترکیب کنند و استفاده آن ها از کلمه های وصفی نشان می‌دهد که می دانند ویژگی‌های روانی از موقعیتی به موقعیت بعدی تغییر می‌کند مثل « من خیلی زود عصبانی می شوم » « من عمیقا روراست نیستم » .

اظهارات شخصی نوجوانان . نگرانی آن ها را از دوست داشتنی بودن نیز نشان می‌دهد نوجوانان در مقایسه با کودکان دبستانی و برای فضایل اجتماعی نظیر دوستانه بودن ، با ملاحظه ، مهربان و یاری بخش بودن ، اهمیت بیشتری قابل هستند علاوه براین ، ارزش‌های شخصی واخلاقی ، برای خود پنداره نوجوانان بزرگتر موضوعات مهمی هستند هنگامی که نظر نوجوانان ‌در مورد خودشان . عقاید و برنامه های پایدار و با ثبات را در برمی گیرد به سوی وحدت خود . که برای پرورش هویت حیاتی است پیش می‌روند .

تغییرات در عزت نفس

در دوره نوجوانی ، متمایز شدن عزت نفس که جنبه ارزشی گذار خود پنداره است .ادامه می‌یابد علاوه بر شایستگی تحصیلی . احساس ارزشمندی اجتماعی و ‌توانایی جسمانی . موضوعات مهم دیگری ‌به این دوره افزوده می شود دوستی صمیمانه . جاذبه رمانتیک و شایستگی شغلی ( هارتر ، ۱۹۹۰) . سطح عزت نفس نیز تغییر می‌کند عزت نفس فقط هنگام انتقال از یک مقطع تحصیلی به مقطع دیگر به طور موقتی کاهش می‌یابد و غیر از این مورد در اغلب نوجونان افزایش می‌یابد این افزایش مستمر در عزت نفس . دلیل دیگری است که پژوهشگران جدید این فرض را که نوجوانی دوره آشوب هیجانی است زیر سوال می‌برند برخلاف آنچه تصور می شود در اغلب افراد نوجوان شدن به احساس غرور و اعتماد به نفس می‌ انجامد ( پاورز . هاسروکیلنر،۱۹۸۹) .

نوجوانان از لحاظ عزت نفس بسیار تفاوت دارند آنهایی که رشد بلوغ جنسی بی موقع داشته اند کسانی که زیاد مواد مخدر مصرف می‌کنند یا آنهایی که در مدرسه مردود می‌شوند احساس خوبی نسبت به خودشان ندارند ازاین گذشته . از بین کسانی که عزت نفسشان در نوجوانی افت می‌کند دخترها بیشترین تعداد را تشکیل می‌دهند ( پلاک ورابینز ۱۹۹۴٫زیمرن و همکاران ،۱۹۹۷) به یاد بیاورید که دخترها درمورد ظاهر جسمانی شان بیشتر نگران هستند و ‌در مورد توانایی خود احساس عدم اطمینان بیشتری می‌کنند در عین حال موقعیتهایی که نوجوانان در آن ها بسر می‌برند می‌توانند این تفاوت‌های گروهی را تغییر دهند فرزند پروری مقتدرانه که در کودکی عزت نفس زیاد را پیش‌بینی می کرد در نوجوانی نیز همچنان پیش بین قدرتمندی برای عزت نس زیاد است در مقابل چنانچه حمایت بزرگسالان یا همسالان مشروط باشد یعنی تا وقتی که نوجوانان معیارهای بیش از حد عالی را برآورده نکرده باشند از آن ها حمایت نمی شود غالبا رفتارهایی را انجام می‌دهند که « غلط » می پندارند به عبارت دیگر این رفتارها را بیانگر خود واقعی نمی دانند نوجوانانی که برای محافظت خود از عدم تأیید دیگران . اغلب به صورت « تصنعی » رفتار می‌کنند دچار عزت نفس کم. افسردگی و بدبینی نسبت به آینده می‌شوند

حق انحلال پارلمان را بدین جهت به دولت داده‌اند تا قوه مجریه هنگامی که مطمئن است که افکار عمومی در تأیید سیاست‌های وی از انتخاب مجدد اعضای مجلس سابق خودداری خواهد کرد و افراد دیگری را که با نظریات دولت هماهنگی داشته باشند به مجلس اعزام خواهند داشت.^[۲۶]

بنظر می‌رسد که یکی از مزایای نظام پارلمانی این است که برای جلوگیری از تعدد انحلال قوه مجریه، این قوه نیز برای حفظ تعادل بر اساس تفکیک قوا، می‌تواند به انحلال پارلمان اقدام نماید.

در انگلستان، تنها نخست وزیر است که زمان استفاده از این حق را تعیین می‌کند. چنین سامانه ای رئیس دولت انگلیس را تبدیل به شخصیتی بی نهایت نیرومند می کند.^[۲۷]

به هر حال، نخست وزیری که دولتش بر اساس رأی عدم اعتماد مجلس سرنگون شده است باید خواستار انحلال پارلمان شود. این یکی از اختیارات اصلی نخست وزیر است. همچنین نخست وزیر می‌تواند بدون اینکه با کابینه اش مشورت کند، خواستار انحلال پارلمان شود و شخصاً تاریخ انتخابات مجدد را تعیین کند.^[۲۸]

در هنگام وقوع اختلاف میان حاکمیت و مردم در خصوص نحوه اداره جامعه در یک یا چند محور و یا در خصوص سیاست کلی اتخاذی در اعمال حاکمیت، با توسل به انتخابات جهت تغییر زمامداران(متعاقب استعفاء یا برکناری و یا انحلال یک نهاد از سوی مرجع ذیصلاح در برخی از نظامها) می توان به حل بحران مورد نظر کمک کرد.^[۲۹]

‌بنابرین‏، در یک نظام پارلمانی با وجود اقتداراتی که مجلس در جهت مهار دولت در اختیار دارد و مجموعه ای از اختیارات قانونگذاری و نظارتی را در بر می‌گیرد، این حق دولت است که در صورت عدم همراهی با مجلس، انحلال پارلمان را در دستور کار خود قرار دهد و اساسا فلسفه وجودی نظامهای پارلمانی هم این است که علی‌رغم تفکیک قوا در بین نهادهای قانونگذاری، اجرایی و قضائی، ابزارهای کنترل بر روی یکدیگر هم متقابلا در راستای مهار قدرت قوا در اختیار آن ها قرار گیرد و به قول شارل دو منتسکیو«قدرت قدرت را مهار کند». حق انحلال پارلمان توسط دولت در این مقوله می گنجد و با عنایت به اینکه معمولاً دولت در نظام پارلمانی به ادامه کار خود امیدوار است، در صورت احساس خطر از جانب قوه مقننه، با تهدید به انحلال پارلمان، تا حدود زیادی از گزند مخاطراتی که ممکن است از طرف قوه مقننه متوجه دولت گردد، مصون و محفوظ می ماند.

با عنایت به مطالب فوق، انحلال مجلس توسط دولت معمولاً به سه دلیل عمده صورت می‌گیرد:

۱٫ موقع سنجی حزب حاکم برای تقویت خود در مجلس عوام.

۲٫ ایجاد فرصت برای رأی دهندگان تا عقیده خود را نسبت به یک مسأله مهم روز اعلام نمایند.

۳٫ اختلاف نظر بین مجریه و مقننه و طلب داوری ملت.

در هر سه مورد فوق یک اصل مشترک حکومت می‌کند و آن عبارت است از تکیه هیئت حاکمه انگلستان بر افکار عمومی و احترام فوق العاده ای که در آن نظام عملاً برای مردم قائلند.

گفتار سوم- انواع نظام پارلمانی

اگر قانون اساسی قوه مجریه کشور را تابع قوه مقننه قرار داده باشد، حکومت مذبور را پارلمانی گویند. مثل انگلستان و ایتالیا و آلمان. در تمام قوانین اساسی پارلمانی که پارلمان، قدرت وضع قانون و نظارت بر اعمال حکومت را دارد و حکومت صرفنظر از مقام تشریفاتی(که ممکن است رئیس جمهور یا پادشاه باشد)، صاحب اختیار و قدرت است، چنین وضعی ملاحظه می‌گردد.^[۳۰]

الف- مشروطه سلطنتی

در پادشاهی مشروطه، اختیارات پادشاه محدود بوده و وی رئیس کشور بوده و نقشی تشریفاتی دارد. در این نظام، معمولا رئیس دولت یا نخست وزیر عهده دار واقعی اختیارات قوه مجریه است. قوای عمومی از یکدیگر تفکیک شده، هر کدام به نهادی واگذار شده و هر یک دارای اختیارات مشخصی می‌باشند. اختیارات قانونگذاری و اجرایی به مجلس و هیئت دولت سپرده شده است.^[۳۱]

بدیهی است که ماهیت موروثی بودن مقام سلطنت در نظام پارلمانی مشروطه سلطنتی و نیز ماهیت انتخابی رئیس حکومت(نخست وزیر) در تعیین و تنظیم میزان اختیارات آن ها نقشی اساسی داشته است. به طوری که پادشاه یا ملکه که غیر انتخابی و موروثی است، تقریبا تهی از قدرت است و مقامی تشریفاتی قلمداد
می‌گردد. در عوض نخست وزیر دارای اختیارات فراوانی است و حتی برخی از صاحب‌نظران به وی لقب دیکتاتور انتخابی را داده‌اند.

ب- جمهوری پارلمانی

در جمهوری های پارلمانی، برخلاف مشروطه سلطنتی، رئیس کشور به صورت غیر مستقیم انتخابی است و فرض موروثی بودن مقام ریاست کشور منتفی است. ایتالیا و آلمان نمونه بارز جمهوری های پارلمانی هستند.

در ایتالیا، رئیس‏ جمهور توسط مجلسین‏ و در اجلاس‏ مشترک‏ اعضای‏ آن ها انتخاب‏ می‏ شود. تعداد سه‏ نفر نماینده‏ از طرف‏ شوراهای‏ هر یک‏ از مناطق‏ کشور به‏ گونه‏ ای‏ که‏ نمایندگی‏ اقلیتها نیز در آن‏ منظور شده‏ باشد، در انتخابات‏ ریاست‏ جمهوری شرکت‏ می‏ نمایند. منطقه‏ “واله‏ دایوستا” فقط یک‏ نفر نماینده‏ معرفی‏
می‏ نماید. انتخاب‏ رئیس‏ جمهور با رأی‌‏ مخفی‏ و با اکثریت‏ دو سوم‏ اعضای‏ شرکت‏ کننده‏ انجام‏ می‏ گیرد. پس‏ از سه‏ بار رأی‏ گیری‏، در مرحله چهارم، اکثریت‏ مطلق‏ آرا کفایت‏ می‏ کند.^[۳۲]

مثال‌های دیگر این نوع از نظام پارلمانی هند و ترکیه هستند.

گفتار چهارم- رواج نظام پارلمانی در اروپا

نظام پارلمانی بعدها در سرتاسر امپراطوری بریتانیا و بویژه در کشورهای اروپایی گسترش پیدا کرد.

البته، موج رو به گسترش پارلمانتاریسم تا نیمه دوم قرن نوزدهم هم چندان هویدا نبود؛ زیرا حرکت به سوی نظام پارلمانی غالبا نامنظم بود و به طور تدریجی و پله به پله بود، به طوری که زمان دقیق پیدایش این نظام در بسیاری از کشورهای اروپایی سخت و دشوار است. ولی قدر مسلم این است که با گسترش موج آزادی خواهی و پیشروی جنبش‌های مردمی و در نتیجه شکل گیری حکومت‌های دموکراتیک، در بیشتر کشورهای اروپایی و سایر ممالک دنیا مورد پذیرش قرار گرفته و به اشکال مختلف به اجرا درآمد. دلیل عمده این اقبال و استقبال از نظام پارلمانی، علاوه بر قدمت آن نسبت به سایر نظامها یعنی نظامهای ریاستی یا مختلط، سازگاری آن، هم با نظام سلطنتی و هم با نظام جمهوری است.^[۳۳]

فصل دوم:وظایف و عملکرد احزاب سیاسی خارج از عرصه

حکومت و پارلمان

در این فصل به بررسی نقش احزاب و کارویژه های آن ها در دو مبحث می پردازیم. ابتدا در مبحث نخست به

کارکردهای انتخاباتی احزاب و نقشهای گوناگونی که در این زمینه بر عهده دارند، اشاره کرده و سپس در مبحث دوم به نقشهای عمومی و غیر انتخاباتی آن ها می پردازیم.

مبحث نخست- احزاب و انتخابات

انتخابات، امروزه، اصل بنیادین دموکراسی های نمایندگی و ضامن مشروعیت سیاسی دولت هاست. در واقع، انتخابات به عنوان تنها ابزار مشروع برای تعیین حاکمان در اکثریت قریب به اتفاق نظام های سیاسی مختلف مورد پذیرش قرار گرفته، و تفاوت نگرش در خصوص انتخابات، تنها مربوط به انتخاب مدل‌ها و نحوه اعمال آن ها است.^[۳۴]

انتخابات عقدی است بین رأی دهندگان و انتخاب شوندگان.^[۳۵]