از همین رو کمیساریا از نظر مجمع عمومی مناسب ترین ارگان برای فعالیت در خصوص مسائل و مشکلات افراد بدون تابعیت شناخته شد، اما در راستای فعالیت UNHCR در خصوص بحث افراد بی تابعیت مشکلاتی نیز وجود داشت از جمله آنکه آگاهی تخصصی و علمی کارکنان و کارشناسان کمیساریا در خصوص بحث بی تابعیتی بسیار کمتر از بحث پناهندگان بود ودیگر اینکه موضوع بحث بی تابعیتی تا حد بسیارزیادی در ارتباط با وضعیت و سلایق کشورها در اعطا یا سلب کردن تابعیتشان بود.

اما گذشته از تمام مسائلی که تابحال ذکر شده باید ‌به این نکته مهم توجه نمائیم که عملکرد کمیساریا رد خصوص افراد بی تابعیت تا قبل از سال ۱۹۹۰ پیشرفت چشمگیری نداشته و علت این مسأله را علاوه بر موارد فوق می توان در تعداد اندک کشورهای متعاهد به کنوانسیون کاهش موارد بی تابعیتی و همچنین تعداد اندک افراد بی تابعیت به خصوص در مقایسه با پناهندگان جستجو نمود. از همین رواست که در گزارش UNHCR در خصوص فعالیت‌های این ارگان در ارتباط با افراد بی تابعیت، عملاً تنها ‌به این نکته بر می خوریم که کمیساریا در دوران جنگ سرد در خصوص افراد بی تابعیت موجود، که تعداد آن ها بسیار ادک بوده است تنها در مقام عمل اقدام به تهیه گزارش و درخواست از ‌دولت‌های‌ دیگر با این دسته از افراد بی تابعیت باری اعطای تابعیت به آن ها نموده است. اما از سال ۱۹۹۰ به بعد با پایان جنگ سرد و تغییر اوضاع و احئال و شرایط جهانی به ناگاه در پی تجزیه اتحاد جمامیرشوروی و ایجاد ‌دولت‌های‌ مستقل کوچک فیل عظیمی از افراد بی تابعیت در اروپای شرقی پدید آمدند که وضعیت این افراد در حدی بود که نیاز به رسیدگی های سریع و اضطراری داشتند. از همین رو کیساریا علی‌رغم سال‌های قبل اقدام به فعالیت‌های گسترده ای در زمینه سرو سامان دادن به وضعیت این افراد نمود.

در همین راستا بود که در سال ۱۹۹۵ مجمع عمومی سازمان ملل طی قطعنامه شماره ۱۵۲/۵۰ مصوب ۲۱ دسامبر ضمن تقدیر از فعالیت کمیساریا در خصوص حمایت از افراد بی تابعیت بر تلاش کمیساریا در خصوص بهبود و ارتقاء وضعیت این افراد به خصوص در زمینه دستیابی آن ها به مزایایی که برایشان در کنوانسیون های ۱۹۵۴ و ۱۹۶۱ در نظر گرفته شده بود تأکید نمود، از این رو بود که کمیساریا اقدام به تأسیس یک بخش تخصصی در راستای ارتقای وضعیت افراد بدون تابعیت نمود که به بخش حمایت بین‌المللی UNHCR معروف است.^[۷۱]

همچنین در این بخش یک نفر به ‌عنوان مسئول ارشد حقوقی که متخصص در بحث افراد بدون تابعیت است صرفاً جهت رسیدگی به وضعیت افراد بدون تابعیت انتخاب شده است.

بند دوم:اقدامات UNHCR از جمله اقداماتی که UNHCR امروزه در خصوص افراد بدون تابعیت و با یاری گرفتن از بخش حمایت های بین‌المللی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان (DIP) انجام می‌دهد می توان به موارد زیر اشاره نمود:

الف) به وجود آمدن یک هماهنگی یا به اصطلاح یک Network بین دیگر سازمان‌های بین‌المللی وابسته به سازمان ملل متحد و سازمان های منطقه ای و NGO ها در خصوص همکاری در جهت ارتقاء و بهبود شرایط افراد بی تابعیت و کمک به آن ها در جهت به دست آوردن تابعیت.

ب) تشویق سازمان‌های منطقه ای و ملی بخصوص در سطح مدیران و رؤسا به وسیله UNHCR و DIP از این رو که این مدیران سیاستهایی را اتخاذ نمایند که این سیاست‌ها و استراتژیها در راستای بهبود و وضعیت افراد بدون تابعیت باشد.

پ) توجه DIP به دیگر مناطقی که افراد بدون تابعیت در آن مناطق زندگی می نمایند به غیر از اروپای شرقی و مرکزی از جمله آفریقا، آسیا و خاورمیانه.

ت) برای دستیابی به یک خط و مشی جهانی در این راستا که UNHCR بتواند به تمام افراد بی تابعیت در سراسر جهان کمک نماید. امروزه در DIP یک گروه صرفاً مسئول تهیه برنامه ریزی برای افراد بدون تابعیت در نقاط مختلف جهان هستند و باری اینکه این گروه بتوانند برنامه ریزیهایی دقیق و ‌بر اساس واقعیت و نیازهای موجود ارائه دهند. UNHCR از تمام کارگزاریهایش در سراسر جهان درخواست نموده است که در خصوص وضعیت افراد بی تابعیتی که ممکن است در قلمرو کاری آنان باشند گزارشی ارائه می کند.

ث) علاوه بر فعالیت‌های فوق UNHCR همواره سعی نموده تا دولت‌ها را تشویق به یافتن راه حل هایی قطعی و مؤثر در خصوص کمک به افراد بی تابعیت نماید، که بتوان از آن خلال مشکل افراد بی تابعیت را حل نمود از جمله: اعطای تابعیت و یا تسهیل در قوانین تابعیت و… .

ج) با توجه تشویق دولت‌ها برای یافتن راه حل مؤثر و اجرایی UNHCR دولت‌ها را تشویق به پذیرش کنوانسوین های کاهش موراد بی تابعیتی و بهبود و ارتقا شرایط افراد بی تابعیت می کند تا از این خلال دولت‌ها تعهدات بیشتری نسبتب ه افراد بی تابعیتی به عهده بگیرند.

چ) از دیگر اقدامات UNHCR اطلاع رسانی در خصوص وضعیت افراد بی تابعیت و همچنین تهیه بروشورها و پکیج هایی در این راستا باشد.

ح) همچنین مضاف بر بحث اطلاع رسانی در خصوص وضعیت افراد بدون تابعیت UNHCR یک سری برنامه های آموزشی را نیز در این خصوص سازماندهی نموده است و این دوره های آموزشی که بیشتر در قالب workshop برگزار می‌گردد. رده های مختلفی از جمله مسئولین و مقامات رسمی کشورها، رؤسای سازمان‌های غیردولیت، مرتبط با بحث افراد بی تابعیت و حتی خودکارمندان UNHCR را تحت آموزش قرار داده است.

خ) در طی سالیان اخیر همکاری UNHCR با NGO روند بسیار روبه رو رشدی یافته است، به خصوص NGO های منطقه ای و محلی، زیرا تجربه اثبات نموده است که این NGO دارای مطالب و اطلاعات و حتی تحلیل‌های بسیار جامع و کاملی راجع به افراد بی تابعیت هستند و از همه مهمتر آنکه NGO ها در ارتباط مستقیم با افراد بی تابعیت می‌باشند زیرا این سازمان‌ها همواره از مهمترین ارگان های حمایتی هستند که به افراد بی تابعیت کمک می نمایند.

د) اما از جمله مهمترین اقدامات UNHCR در طی سالیان گذشته کسب تابعیت باری افراد بی تابعیت بوده است و UNHCR این کار از طریق ارائه درخواست به دولتهایی که این افراد در آن کشورها ساکن هستند اعمال می کند. به ‌عنوان مثال در کشورهای اوکراین، بالکان، شاخ آفریقا این مسئله مورد پیگیری قرار گرفته شده است.

علاوه بر موارد مذکور دولتهایی که به کنوانسیون کاهش موارد بی تابعیتی پیوسته اند، همواره گزارش‌های سالیانه ای را برای UNHCR در خصوص اقدامخاتی که در جهت کاهش موارد بی تابعیتی ارائه نموده اند ارائه می‌دهند.

کمیساریا نیز با بررسی این گزارشات نظرات خود را راجع به عملکرد این دولت‌ها اعلام می کند، تنها مسئله ای که در این خصوص شایان ذکر است بحث نداشتن هیچ گونه قدرت و یا ضمانت اجرایی از سوی کمیساریا در خصوص کشورهایی است که حقوق افراد بی تابعیت را نقض می کند و این مسأله خود می‌تواند یکی از نقانهای اساسی و مهم کمیساریا به عمل بیاید.

نتیجه گیری: